Η πανδημία του ιού COVID-19 έχει προκαλέσει μέχρι σήμερα μία υγειονομική τραγωδία με πάνω από 100 εκατομμύρια κρούσματα, περίπου 2.2 εκατομμύρια νεκρούς, αλλά και σοβαρότατες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
Ωστόσο, η απώλεια κάθε μίας ανθρώπινης ζωής, νομίζω ότι όλοι οι αναγνώστες θα συμφωνήσουν μαζί μου, αποτελεί τη σημαντικότερη απώλεια.
Όλος ο πλανήτης, αλλά κυρίως οι εξωστρεφείς νοτιοευρωπαίοι πολίτες που έχουμε συνηθίσει να είμαστε πολλές ώρες καθημερινά εκτός των τειχών, έχουμε με τα πολλά και παρατεταμένα απαγορευτικά (lockdown) ταλαιπωρηθεί όχι μόνο οικονομικά, αλλά κυρίως ψυχολογικά και κοινωνικά.
Από τους πλέον ειδικούς ιατρούς έχουν προταθεί, εκτός από τους γνωστούς κανόνες υγιεινής και προφύλαξης, δύο κυρίως λύσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας: η “ανοσία της αγέλης” και ο εμβολιασμός. Αντίθετα, ένας τρίτος δρόμος, τα “κοκτέιλ μονοκλωνικών αντισωμάτων”, δεν έφεραν μέχρι σήμερα τα αποτελέσματα τα οποία αρχικά θεωρήθηκαν από τους ειδικούς ότι θα είχαν.
Στην Ευρώπη δύο χώρες είναι αυτές που πρωτοστάτησαν στην αντιμετώπιση της πανδημίας προωθώντας πολιτικές ανοχής και επίσπευσης της “ανοσίας της αγέλης”: το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) και η Σουηδία, με δυστυχώς οικτρά αποτελέσματα. Το ΗΒ πρωτοστατεί μέχρι σήμερα με πάνω από 103 χιλιάδες νεκρούς, ενώ η Σουηδία, με εφάμιλλο πληθυσμό με την Ελλάδα, θρηνεί περισσότερους από 11.500 νεκρούς, διπλάσιους από την Ελλάδα. Πρόσφατα μάλιστα ο Πρωθυπουργός του ΗΒ ανέλαβε προσωπικά την ευθύνη για την πολιτική της “ανοσίας της αγέλης”.
Όλα τα εμβόλια ενάντια στον ιό COVID-19 που έχουν δοκιμαστεί μέχρι σήμερα σε μεγάλες μελέτες φάσης ΙΙΙ έχουν βρεθεί ότι έχουν μία αποτελεσματικότητα που κυμαίνεται μεταξύ 70 και 95%. Τι σημαίνει αυτό; Ότι αν έχουν εμβολιαστεί 100 άτομα, οι 70 έως 95 από αυτούς θα αποκτήσουν ανοσία. Τα ποσοστά αυτά είναι πραγματικά εντυπωσιακά. Αντίθετα, όσες φορές προσπάθησε η επιστημονική κοινότητα να βρει στο παρελθόν εμβόλια για άλλες σοβαρές λοιμώξεις, όπως για την πρόληψη της ελονοσίας, της φυματίωσης ή και του AIDS, αυτό δεν κατέστη εφικτό. Φάνηκε από τις μελέτες αυτές ξεκάθαρα λοιπόν ότι η νόσος COVID-19 είναι μια νόσος που μπορεί να προληφθεί με εμβόλιο και έτσι η αναγκαιότητα του εμβολιασμού θεωρείται ουσιαστικά πλέον μονόδρομος. Άλλωστε, στα εμβόλια όπως εκείνα ενάντια της πολιομυελίτιδας ή της ευλογιάς χρωστάμε την αποτελεσματική αντιμετώπιση ή και εξαφάνιση μολυσματικών νόσων που στο παρελθόν στοίχισαν εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές ή οδηγούσαν σε χρόνιες αναπηρίες. Εμβόλιο λοιπόν, επειδή “κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν” όπως έλεγε ο Ιπποκράτης.
Επειδή προσωπικά ανήκω στην ομάδα των νοσοκομειακών ιατρών, είχα την τύχη και την ευκαιρία να εμβολιαστώ αμέσως μόλις άνοιξε η πλατφόρμα από το Υπουργείο Υγείας για τον κλάδο μου. Δε δίστασα ούτε μία στιγμή να εμβολιαστώ, μάλιστα θεωρώ τον εαυτόν μου ευγνώμονα και τυχερό.
Ο λόγος που προσωπικά δεν είχα ενδοιασμούς να συμμετάσχω είναι κυρίως και τα “μοντέρνα” mRNA εμβόλια για τα οποία έχει γίνει τόσος λόγος και αμφισβήτηση στην κοινωνία μας και που μέχρι στιγμής είναι διαθέσιμα από τις εταιρείες Pfizer/BioNTech και Moderna, ενώ έπονται και εκείνα άλλων εταιρειών. Συνήθως η ανάπτυξη καινούργιων εμβολίων με τις κλασικές μεθόδους που προαπαιτούν “βιολογικά συστήματα” μη βλαβερών για τον ανθρώπινο οργανισμό ιών, διαρκεί μήνες έως και χρόνια, ωστόσο η τεχνολογία της mRNA είναι εξαιρετικά γρήγορη και η ανάπτυξη ειδικών εμβολίων διαρκεί μερικές μόνο εβδομάδες. Αυτό είναι εφικτό, επειδή η μεθοδολογία ανάπτυξης των εμβολίων αυτών τα τελευταία 20 χρόνια έχει ήδη χρησιμοποιηθεί ως λογισμικό (software) οδηγιών προς τον εκάστοτε οργανισμό και για την εξειδικευμένη όπως και στοχευμένη αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου. Αυτά τα φαρμακευτικά σκευάσματα (ή εμβόλια) mRNA χορηγήθηκαν σε συγκεκριμένες ομάδες καρκινοπαθών ασθενών με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, οι ασθενείς αυτοί παρουσίασαν σημαντική ανάπτυξη κυτταρικής άμυνας (μέσω των “Τ- λεμφοκυττάρων”) που καταπολέμησε αποτελεσματικά τους καρκινικούς όγκους, ενώ αρκετοί από αυτούς ήταν για μεγάλα χρονικά διαστήματα ελεύθεροι από καρκινική νόσο.
Τα εμβόλια mRNA για την πρόληψη της νόσου COVID-19 δρουν αρχικά στην επιφάνεια και ακολούθως εισέρχονται στα λεγόμενα “Β- κύτταρα” και τα οδηγούν, περίπου 10 ημέρες μετά τη δεύτερη δόση σε ποσοστά άνω του 90%, να είναι σε θέση να παράγουν άμεσα ειδικές πρωτεΐνες (αντισώματα). Επιπρόσθετα όμως, ενεργοποιούν και τα Τ- λεμφοκύτταρα προκαλώντας “κυτταρική ανοσία”, ώστε ο οργανισμός να απαντά επιτυχώς κάθε φορά που προσβάλλεται από τον πραγματικό ιό COVID-19. Έτσι, ο ίδιος ο οργανισμός είναι προετοιμασμένος και έτοιμος, εφόσον μολυνθεί από τον ιό COVID-19, να αντιμετωπίζει άμεσα και αποτελεσματικά τον εισβολέα, αποτρέποντας τις καταστροφικές συνέπειες, όπως την παρατεταμένη ασθένεια ή και το θάνατο.
Τέλος, πρέπει να επισημάνω ότι αποτελεί μύθο η παραπληροφόρηση ότι τα εμβόλια mRNA αλλοιώνουν το γονιδίωμα του οργανισμού μας, δηλαδή τροποποιούν το DNA μας. Αυτή η παραπληροφόρηση δεν ευσταθεί, επειδή τα εμβόλια αυτά ποτέ δεν εισέρχονται στον πυρήνα των κυττάρων όπου υπάρχει το γονιδίωμά μας. Συνεπώς, δε μπορούν επ’ ουδενί λόγο να αλλάξουν το DNA μας, αλλά ούτε και να προκαλέσουν τη νόσο COVID-19. Για το λόγο αυτό ένας εμβολιασμένος με mRNA εμβόλιο δεν εμφανίζει ποτέ θετικό μοριακό ή rapid τεστ COVID-19.
Όλες αυτές οι εμπειρίες της ιατρικής κοινότητας με σκευάσματα mRNA στην αντιμετώπιση ασθενών με διάφορες μορφές καρκίνου, μαζί με τα εντυπωσιακά αποτελέσματα των δοκιμών φάσης ΙΙΙ των εμβολίων COVID-19, όπου συμμετείχαν δεκάδες χιλιάδες εθελοντές, μου έδωσαν προσωπική σιγουριά ότι τα εμβόλια αυτά, αν και ανακαλύφτηκαν σχετικά γρήγορα, είναι ασφαλή για την ανθρωπότητα.
Κάθε ιατρική θεραπεία ή εμβόλιο όμως είναι δυνατόν να προκαλέσει, ως γνωστόν, παρενέργειες. Στα mRNA εμβόλια είναι, ευτυχώς, σπάνιες και συνήθως τοπικές οι παρατηρούμενες παρενέργειες, ενώ οι συστηματικές αλλεργικές αντιδράσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες. Μέχρι σήμερα αναφέρονται κυρίως συμπτώματα όπως ερυθρότητα ή πόνος στην περιοχή της ένεσης, υπνηλία, κούραση, μέτριο εμπύρετο, πονοκέφαλος και ήπια αρθραλγία σε κάποιες ή και σε πολλές αρθρώσεις, που όμως εξαφανίζονται το αργότερο τρεις με τέσσερις ημέρες μετά τον εμβολιασμό. Γενικά, οι παρενέργειες που αναφέρονται μετά τη χρήση των mRNA εμβολίων είναι λιγότερες και μικρότερης έντασης σε σχέση με άλλες που έχουν παρουσιάσει κατά καιρούς άλλα εμβόλια ή φάρμακα που βρίσκονται στην κυκλοφορία.
Η προσωπική μου εμπειρία λοιπόν μετά και από τις δύο δόσεις του εμβολίου είναι απολύτως θετική και θα ήθελα να ενθαρρύνω όλους τους συμπολίτες μου να εμβολιαστούν.
(*) Ιατρός Αναισθησιολόγος, Διευθύντρια ΕΣΥ, ΓΚ Νοσοκομείο Πατρών “ο Άγιος Ανδρέας”
