Το φαινόμενο «Τραμπισμός»

Του Γεωργίου Ευθ. Ευσταθίου, π. Προέδρου Εφετών. Μετεκ/θείς εις Μαξιμιλλιάνειον Παν/μιον Μονάχου Γερμανίας – Αναγνώστης Ι.Μ. Πατρών

6.- Η μετά ταύτα, λοιπόν, ασκηθείσα κακή κυβερνητική πολιτική επιβεβαίωσε τους φόβους, οι οποίοι είχαν εκφρασθεί κατά την προεκλογική περίοδο και αφορούσαν στην έλλειψη ικανότητος του Ντ. Τράμπ να ασκήσει τα προεδρικά καθήκοντά του, όπως θα έπρεπε. Οι φόβοι επικεντρώνονταν τόσο στην εσωτερική, όσο, όμως, και στην εξωτερική πολιτική με βάση βεβαίως τά όσα είχε εξαγγείλει προεκλογικώς, που ουσιαστικά ήταν ένα συνονθύλευμα περίεργων και ασυνάρτητων επιχειρημάτων, τα οποία στηρίζονταν σε ακραίους λαϊκισμούς χωρίς ουσιαστική βάση. Οι ρατσιστικές διαθέσεις του άρχισαν γρήγορα να διαμορφώνουν ένα κλίμα εσωτερικής ανωμαλίας με μεγάλες κοινωνικές αναταράξεις. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι ορισμένα από τα μέτρα, τα οποία έλαβε και που είχε προπαγανδίσει προεκλογικά, αφορούσαν στην κατεύθυνση μιάς ενισχυμένης αμερικανικής οικονομίας, η οποία, όμως, για να πραγματοποιηθεί, θα ερχόταν μοιραίως σε σύγκρουση με συμφέροντα άλλων χωρών. Παράδειγμα απετέλεσαν η Κίνα και η Ευρωπαϊκή ‘Ενωση, τις οποίες και πράγματι καταπολέμησε με έναν αθέμιτο οικονομικό και εμπορικό ανταγωνισμό, που στηριζόταν βασικά στην επιβολή μεγάλων δασμών• πολιτική, όμως, την οποία του ανταπέδωσαν, με αποτέλεσμα να προκληθεί μεγάλος διεθνής εμπορικός αναβρασμός, που, τελικά, δεν φαίνεται να ωφέλησε την Αμερική. Μεγάλο ζήτημα απετέλεσε η αμερικανική εξωτερική πολιτική, η οποία ήταν παντελώς ανύπαρκτη και, εν πολλοίς, σε πλήρη σύγχυση με μοναδική εξαίρεση τον υπουργό Εξωτερικών Μάϊκ Πομπέο, ο οποίος ματαίως πάσχιζε να διαμορφώσει ένα κλίμα σοβαρότητος και να εδραιώσει την δυναμική παρουσία της χώρας του στα διάφορα μέτωπα, τα οποία, στο μεταξύ, είχαν δημιουργηθεί, εξαιτίας της ανικανότητάς του Προέδρου. ‘Ετσι, 1) εγκατέλειψε την Συρία προδίδοντας με τον πιο αισχρό τρόπο τους Κούρδους μαχητές και συμμάχους του, που ανέκαθεν υποστηρίζονταν από τον Τζόε Μπάϊντεν και αγωνίζονταν κατά του ISIS. ‘Ετσι, όμως άφησε τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να αλωνίζει στην περιοχή και τον Ερντογάν να επιζητεί διάνοιξη των συνόρων της Τουρκίας. 2) γκρέμισε, όσα είχε δημιουργήσει ο προκάτοχός του Μπαράκ Ομπάμα σχετικά με την σημαντική συμφωνία των πυρηνικών, που είχε συναφθεί με το Ιράν και είχε αποτελέσει ένα από τα σοβαρότερα θέματα της αμερικανικής πολιτικής. 3) Δεν επέδειξε κανένα ενδιαφέρον για το μέτωπο της Λιβύης αφήνοντας στην περιοχή αυτή περιθώρια δράσης της Γαλλίας, Ρωσίας και Τουρκίας. 4) Δεν ασχολήθηκε με το Τουρκολιβυκό σύμφωνο αφήνοντας τον Ερντογάν να κυριαρχεί στη Μεσόγειο καταπατώντας το Διεθνές Δίκαιο. 5) Δεν ασχολήθηκε καθόλου με την περίπτωση Ναβόρνο-Καραμπάχ στο Αζερμπαϊζάν, αφήνοντας και στην περίπτωση αυτή τον Πούτιν να ασκεί καθήκοντα διαμεσολαβητή και να βάλλεται ένα μαρτυρικό έθνος, η Αρμενία. 6) Διαμόρφωσε ένα ιδιαίτερο κλίμα υπόγειας συνεργασίας με τον Ταγίπ Ερντογάν της Τουρκίας, το οποίο αναδίδει έντονες δυσοσμίες διαπλοκής και διαφθοράς με τους δύο γαμπρούς [του Τράμπ και του Ερντογάν] να παίζουν το κύρος της Αμερικής σε περίεργες και παράνομες εμπορικές συμφωνίες με τη συμμετοχή της μεγάλης τουρκικής Τράπεζας ΗαlkΒαnk. 7) Eπέτρεψε στην Τουρκία να αλωνίζει στην ανατολική Μεσόγειο στρεφόμενη εναντίον δύο συμμάχων χωρών και μελών του NATO: της Ελλάδος και της Κύπρου, διαμορφώνοντας, έτσι, επικίνδυνες γαιοπολιτικές καταστάσεις, εν γνώσει του, ότι παραβιάζεται καταφώρως το Διεθνές Δίκαιο. 8) Επέτρεψε, τον Ιούλιο 2020, στον Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία, Μητρόπολη της Ορθοδοξίας, σε τζαμί, χωρίς να πεί λέξη, παρά τις αντιδράσεις του υπουργού Εξωτερικών Μάϊκ Πομπέο. Τι θα μπορούσε, άλλωστε, να πεί ο άνθρωπος αυτός, όταν, χωρίς ντροπή, δήλωνε το αδιανόητο για Πρόεδρο των Η.Π.Α, ότι, δηλαδή, είναι «οπαδός του Ερντογάν». 9) Προέβαλε veto στις κυρώσεις, τις οποίες αποφάσισε και επέβαλε το Κογκρέσο κατά της Τουρκίας, οι οποίες αφορούσαν το ζήτημα των ρωσικών πυραύλων S-400. 10) Παραπέμφθηκε σε δίκη ενώπιον του Κογκρέσου και αθωώθηκε, επειδή είχε την πλειοψηφία. Τότε ήταν η μεγάλη ευκαιρία με την βοήθεια και των ρεπουμπλικανών γερουσιαστών να καθαιρεθεί. ‘Ηταν μέγα πολιτικό και ιστορικό λάθος η ατολμία τους. Αυτές είναι μερικές περιπτώσεις ανικανότητος, πολιτικής ασυναρτησίας και πολιτικού αμοραλισμού. Σ’ αυτές τις κυβερνητικές αθλιότητες θα πρέπει να προστεθεί η περίπτωση τού ακροδεξιού λαϊκιστή Στήβ Μπάνον, τον οποίο είχε ορίσει ο Τράμπ ως συντονιστή και βασικό παράγοντα της καμπάνιας, για τη λήψη του χρίσματος της υποψηφιότητος και τον οποίο, ακολούθως, καθιέρωσε ως σύμβουλό του. Η διαδρομή του ύποπτη, αλλά και επικίνδυνη. Σημειώνεται, ότι ο Μπάνον ήταν σε επικοινωνία με τον ‘Αγγλο λαϊκιστή δεξιό Νάϊτζελ Φάρατζ, ο οποίος ηγήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο της εκστρατείας των λεγόμενων ευρωσκεπτικιστών και του δημοψηφίσματος για το Brexit. Η προσπάθεια αυτή μαζί με άλλες εντάσσεται στο πρόγραμμα του Τράμπ να κτυπήσει την Ευρωπαϊκή ‘Ενωση. Ο Μπάνον, δεδηλωμένος θαυμαστής και υποστηρικτής του Πούτιν και ο Τράμπ του Μουσοολίνι και δεδηλωμένος, χωρίς ντροπή, οπαδός του Ερντογάν.

7. Στα 2018 ξεκίνησε η προεκλογική εκστρατεία για τις εκλογές του 2020 με πρώτο στάδιο το χρίσμα για την υποψηφιότητα. Ο Τράμπ υιοθέτησε και αυτή τη φορά τις ακραίες και έωλες λαϊκίστικες θέσεις του, όπως αυτές εκφράζονταν από τον παραπάνω ακροδεξιό Στήβ Μπάνον. Στο μεταξύ, εξουδετερώθηκαν οι μετριοπαθείς πολιτικοί, οι οποίοι εξέφραζαν το κατεστημένο. Συγχρόνως, εξαπέλυσε μία πολιτική επίθεση για τα κατεστημένα ΜΜΕ. Στράφηκε και εναντίον της Κίνας και της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και όλα αυτά ακούγονταν περίφημα στις στρατιές των ανέργων. ‘Ασβεστο το μίσος του εναντίον των Δημοκρατικών με τον Ομπάμα να τον αποκαλεί «επικίνδυνο». Τον χαρακτηρισμό αυτόν τον υιοθέτησαν και άλλοι, αλλά η Πρόεδρος της Γερουσίας Νάνσι Πελόζι, την οποία μισούσε θανάσιμα, προχώρησε και πιο πέρα: τον χαρακτήρισε «επικίνδυνο, αλλά και τρελό» ξεπερνώντας τα τυπικά όρια του πολιτικού λόγου. Βλέποντάς τον σε ορισμένες στιγμές κομπασμού, θυμίζει τις κινήσεις του Μπ. Μουσολίνι, όπως καταγράφονται στα ιστορικά ντοκιμαντέρ μιλώντας σε χιλιάδες Ιταλούς προπολεμικά. Ο Τράμπ έκανε προεκλογικό περίπατο μέχρι τα τέλη του 2019 με τους Δημοκρατικούς να είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. Με την είσοδο, όμως, του 2020 τα πράγματα άλλαξαν. Ενέσκηψε η επιδημία του κορωνοϊού και μαζί με αυτόν άρχισε και η αντίθετη μέτρηση για τον Πρόεδρο, ο οποίος έκανε, ό,τι ήθελε αγνοώντας τον ειδικό επί της υγείας ‘Αντονι Φατσιάνι, με αποτέλεσμα η επιδημία του κορωνοϊού να θερίσει την Αμερική, η οποία βυθίσθηκε στο χάος, με τον αριθμό των ασθενών και των νεκρών να ανεβαίνει σε αφάνταστους αριθμούς. Αμφισβητίας του κορωνοϊού βρέθηκε και ο ίδιος άρρωστος και ο ιός ονομάσθηκε κινεζικός. Μέσα στη δίνη του προεκλογικού αγώνα προχώρησε σε προκλητικές παροχές, καθώς και αμνηστία πρώην συνεργατών του, ενώ υπήρξε μεγάλος κοινωνικός αναβρασμός από τις επιθέσεις εναντίον αφροαμερικανών. Με βάση τις δημοσκοπήσεις άρχισε να διαφαίνεται, ότι η πλάστιγγα έγερνε προς την πλευρά των Δημοκρατικών, οι οποίοι, τελικά, και επικράτησαν πανηγυρικώς με επικεφαλής τον Τζό Μπάϊντεν. Διαβλέποντας το εκλογικό αποτέλεσμα και με τις δικές του μετρήσεις, φρόντισε από πριν να διακηρύσσει «εμείς θα νικήσουμε, αλλά θα μας κλέψουν την νίκη». Οι εξαγγελίες του, όμως, αυτές προοιώνιζαν τα συνταρακτικά γεγονότα, τα οποία θα επακολουθούσαν, μετά την νίκη των Δημοκρατικών από τον Τζό Μπάϊντεν, ο οποίος ως ο νέος 46ος Πρόεδρος των Η.Π.Α. θα ανελάμβανε την εξουσία στις 20 Ιανουαρίου 2021.

8.- 6.1.2021, ημέρα, κατά την οποία η Γερουσία θα επικύρωνε το εκλογικό αποτέλεσμα, μετά τις 62 απορριπτικές προσφυγές του Τράμπ από τα διάφορα Δικαστήρια. Την προηγουμένη εμφανίσθηκε ο απερχόμενος Πρόεδρος στα ΜΜΕ και καλούσε τους οπαδούς του να εισέλθουν στο Καπιτώλιο. Και πράγματι την ημέρα αυτή εκατοντάδες προσήλθαν έξω από το Καπιτώλιο και διακήρυσσαν υπέρ του Τράμπ επαναλαμβάνοντας το σύνθημά του, ότι είχαν κερδίσει τις εκλογές, αλλά τις έκλεψαν οι Δημοκρατικοί. Με τα συνθήματα αυτά εισέδυσαν εντός του Καπιτωλίου με κατά μέτωπο επιθέσεις, το οποίο και κατέλαβαν προκαλώντας συγχρόνως μεγάλες ζημιές και ασχημονούντες. ‘Όπως προέκυψε εκ των υστέρων ήθελαν να συλλάβουν και να κρατήσουν ομήρους γερουσιαστές και να δολοφονήσουν την Πρόεδρο Νάνσι Πελόζι. Ο Gustav Le Bon στο ιστορικό έργο του [βλ. Gustav Le Bon, Ψυχολογία των όχλων, εκδ. “Μαρή” χ.χρον.εκδ., σελ. 17] αναφέρει: «Το γεγονός, πως πολλά άτομα βρίσκονται συμπτωματικά το ένα δίπλα στο άλλο, δεν τους δίνει τον χαρακτήρα ενός οργανωμένου όχλου. Χίλια άτομα συγκεντρωμένα τυχαία, σε μία δημόσια πλατεία χωρίς καθορισμένο σκοπό, δεν αποτελούν καθόλου ψυχολογικό όχλο. Για να αποκτήσουν τους ειδικούς χαρακτήρες του, απαιτείται η επίδραση ορισμένων διεγερτικών κινήτρων…». Στην προκειμένη περίπτωση, η συνάντησή τους δεν ήταν συμπτωματική, αλλά σκοπούμενη και καθοδηγούμενη από τον απερχόμενο Πρόεδρο με ειδικό προορισμό την κατάληψη του Καπιτωλίου με ό,τι αυτό θα συνεπαγόταν. Τούτο ενέχει απαξία πολιτική, νομική και κοινωνιολογική. Ο καθηγητής Κων. Γαρδίκας τονίζει [βλ. Κων. Γαρδίκας, Εγκληματολογία, τομ. Α’, εκδ. 5η “Aφοί Τζάκα” Αθήνα, 1966, σελ. 447 επ. και ειδικά 452], ότι για την συγκρότηση της έννοιας του όχλου απαιτείται, πέραν της συναθροίσεως, το συναισθηματικό στοιχείο και ο καθοδηγητής του [επίσης, από την υπάρχουσα βιβλιογραφία, ανάλυση: Κων. Γαρδίκας, Οχλοκρατία και εγκληματικότης, Δικαστική, τομ. 7, 1935, σελ. 34 επ. και 84 επ. – Ε. Λεμπέσης, Η επαναστατική μάζα, Κοινωνιολογική Επιθεώρησις, Σεπτ. 1945 και Φεβρ. 1946 – Δ. Κουρέτας, Η ψυχή της μάζης και το βιολογικόν υπόστρωμα, Ελλην. Ιατρ. Θεσ/κη, 1947, τ. 16 τευχ. 5]. Προστίθεται, λοιπόν, εδώ και ένα άλλο στοιχείο, κατά τον Max Weber: πρόκειται, ειδικώς, και για την εξουσιαστική δύναμη [βλ. Max Weber, Οικονομία και Κοινωνία – Κοινωνιολογικές έννοιες, τομ. Α’ εκδ. “Σαββάλας”, 2005, σελ. 54]. ‘Ετσι, λοιπόν, α) το στοιχείο της εξουσίας έγκειται στην πιθανότητα υπακοής σε μία διαταγή συγκεκριμένου περιεχομένου από προσδιορίσιμα πρόσωπα• και β) το στοιχείο της δυνάμεως συνίσταται στην επιβολή ιδίας βούλησης εντός μιάς κοινωνικής σχέσης, ακόμη και ενάντια σε αντίσταση. Με τά δεδομένα αυτά όλα τα ανωτέρω στοιχεία συνηγορούν αναμφισβητήτως στην συγκρότηση της έννοιας του «όχλου». Ζήτημα περαιτέρω γεννάται για τον επιδιωκόμενο σκοπό, ο οποίος είναι σαφώς η εξέγερση. Θα ανατρέξω στο ιστορικό έργο του αείμνηστου συνταγματολόγου καθηγητή Χρήστου Σγουρίτσα αποδίδοντας στη νεοελληνική τις απόψεις του για την στάση και την εξέγερση [βλ. Χρήστος Σγουρίτσας, Επανάστασις, Πολιτεία και Δίκαιον, έκδ. “Ελευθερουδάκης”, Αθήνα, 1925, σελ. 42, αριθ. 3]. Αναφέρει, λοιπόν: «Από την επανάσταση διακρίνουμε ένα άλλο είδος εξεγέρσεως, που είναι η στάσις. Είναι η περίπτωση, κατά την οποία η ανθρώπινη ενέργεια για ανατροπή στερείται ηθικών ελατηρίων, στερείται των βιωφόρων ιδεών, οι οποίες παρατηρούνται στις επαναστάσεις, ορμάται δε από ατομικούς υπολογισμούς και ατομικού συμφέροντος. Η βία χαρακτηρίζει και την εξέγερση αυτή, διαφέρει, όμως, από την επανάσταση κατά τον σκοπό καί τα αίτια. Δεν πηγάζει, όπως εκείνη, από ιδέες, αλλ’ από προσωπικούς υπολογισμούς, δεν αποβλέπει στην επικράτηση ιδεών προς το συμφέρον της ολότητος, αλλ’ εις την προστασία και προαγωγή προσωπικών συμφερόντων, προς πλήρωση προσωπικών φιλοδοξιών… Ο πολιτικός δολοφόνος είναι πάντοτε κοινός εγκληματίας και το στίγμα, το οποίο φέρει, δεν εξαλείφεται με την προσωνυμία του “πολιτικού εγκληματία”». Τα προσωπικά συμφέροντα ήσαν η αποτροπή της επικυρώσεως του εκλογικού αποτελέσματος με όφελος αποκλειστικά του Τράμπ, ο οποίος δεν εννοούσε να εγκαταλείψει την εξουσία. Είναι δε αξιοσημείωτο το γεγονός, ότι διάφοροι υπουργοί του τον εγκατέλειψαν και άλλους, που δεν συμφωνούσαν, τους παραίτησε, ενώ το κόμμα του άρχισε να αποστασιοποιείται από αυτόν διαβλέπο0ντας, ότι η κατάσταση εκτρεπόταν και οι κίνδυνοι για την Αμερική, η οποία είχε γίνει περίγελως παγκοσμίως, διογκώνονταν. Με καθυστέρηση η επικύρωση των εκλογών πραγματοποιήθηκε με την παρουσία τού Αντιπροέδρου Μαϊκ Πένς, ο οποίος, για αυτή την ενέργειά του αυτή, εξυβρίσθηκε από τον Τράμπ, ο οποίος μετά απολογισμό των οικτρών γεγονότων, που ήσαν πέντε νεκροί και δεκάδες τραυματίες, προέβη χωρίς ντροπή με δημόσιες δηλώσεις του σε επίθεση κατά των οπαδών του και κατά της βίας, την οποία αυτοί μετήλθαν. Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Προκάλεσε βαθύτατο διχασμό του αμερικανικού λαού. Αυτό, το οποίο συνέβη δεν είναι προφανώς ένα στρατιωτικό πραξικόπημα, που οργανώθηκε με πιθανότητες επιτυχίας. Είναι, όμως, μία ατελέσφορη και κωμικοτραγική εξέγερση, η οποία κατέστη πολιτικό πραξικόπημα, το οποίο προκλήθηκε και καθοδηγήθηκε από τον ίδιο τον απερχόμενο Πρόεδρο, ο οποίος είναι ο καθοδηγητής και ηθικός αυτουργός. Τα γεγονότα της 6.1.2021 θα μείνουν στην Ιστορία ως μία ακραία εκδήλωση του φαινομένου «Τραμπισμός», που έχει πλέον ιδιαίτερη θέση στην τυπολογία των πολιτικών συμπεριφορών, σε συνδυασμό, άλλωστε, με τον ρόλο, τον οποίο παίζουν όχι μόνο οι καταστάσεις, αλλά και τα πρόσωπα στην εξέλιξη της Ιστορίας. Τα μεγάλα και οριακά προβλήματα της σύγχρονης συνταγματικής και φιλελεύθερης δημοκρατίας δεν είναι πρωτίστως θεσμικά, αλλά κοινωνικά και αξιακά. Η αμερικανική κοινωνία είναι πλέον βαθιά διχασμένη. Ο Ευαγγ. Βενιζέλος [βλ. εφημ. «Το Βήμα» της 10.1.2021] τονίζει, ότι «δεν υπήρχε λόγος δημοκρατικής επανάστασης». Πράγματι, όπως έχει τονίσει ο αείμνηστος Παύλος Μπακογιάννης «η Δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα», δηλ. έχει τους δικούς της τρόπους να επιλύει τα διάφορα ζητήματα, τα οποία ανακύπτουν, χωρίς εξεγέρσεις.

9.- Η Αμερική με την επικράτηση του Μπάϊντεν εισέρχεται πλέον σε μία άλλη φάση εντελώς διαφορετική, αλλ’ εξέρχεται λαβωμένη και διχασμένη και με τον Τράμπ παραπεμπόμενο σε δίκη ενώπιον της Γερουσίας, χωρίς, όμως, διαφαινόμενο ουσιαστικό αποτέλεσμα, αφού δεν είναι πια Πρόεδρος. Ο Καπιταλισμός δέχθηκε μια βαθιά μαχαιριά από το φαινόμενο «Τραμπισμός», το οποίο με τον καιρό θα διαλυθεί μεν, αλλά, δυστυχώς, θα μείνει ο «Τραμπουκισμός». Τον γνωρίσαμε και εμείς στο παρελθόν με την απόπειρα εισόδου στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, τον γνώρισε και η Γερμανία και τον βιώνει η Γαλλία με τα «κίτρινα γιλέκα». Είναι ο όχλος αυτός, ο οποίος παρασύρεται κάθε φορά από ανεγκέφαλους και ανεύθυνους ηγήτορες και ξεχύνεται ακάθεκτος προσβάλλοντας την Δημοκρατία• διαμορφώνοντας πολιτικές καταστάσεις και προκαλώντας συγχρόνως κοινωνικές αναταράξεις χωρίς καμμία ιδεολογία και στο όνομα άνομων και ιδιοτελών σκοπών.