Κόσμοι αλλότριοι-Από το Κτήριο Υπηρεσιών Λιμένα Πατρών στο Διοικητήριο Καλαμάτας

Πάτρα και Καλαμάτα: Δύο πόλεις, δύο κτήρια – όμως άλλοι άνθρωποι, διαφορετικές νοοτροπίες, ξέχωρη «στάση ζωής»… Αν και σε σχετικά κοντινή απόσταση, τελικά κείνται μακράν! Και ας εξηγηθούμε: Στην πόλη μας, ως γνωστόν, συζητείται τελευταία το ζήτημα τού πληγωμένου από τον σεισμό τού 2008 Κτηρίου Υπηρεσιών Λιμένα, επί τού παλαιού λιμανιού, στο ύψος τής Γούναρη.

Η Δημοτική Αρχή επιμένει στην απόφαση κατεδάφισής του. Τα επιχειρήματα γνωστά: Η στατικότητα τού κτίσματος προβληματική, οι φθορές εκτεταμένες, και μάλιστα σε μιαν κατ’ εξοχήν σεισμογενή περιοχή όπως η δική μας, οι δαπάνες τής ενδεχόμενης αποκατάστασής του ασύμφορες και χρονοβόρες, ενώ μέσα διαμένουν μετανάστες, με κίνδυνο για την ζωή τους. Άλλωστε πρόκειται για ένα… βαρύ και άχαρο κτήριο, που κτίστηκε επί τής… απεχθούς Επταετίας το 1971 και κόβει άγαρμπα με τον όγκο του την θέα προς και από την θάλασσα, ενώ ο Δήμος έχει εκπονήσει μελέτη ώστε στην θέση του να δημιουργηθεί ένα νέο τοπόσημο για την Πάτρα κ.ο.κ.
Φυσικά υπάρχει και ο αντίλογος. Που διατυπώνεται από τα μέλη τής κριτικής επιτροπής για την ανάπλαση τού θαλασσίου μετώπου, τον Πρόεδρο τού ΤΕΕ Βασίλη Αϊβαλή, αλλά και γνωστούς αρχιτέκτονες, όπως η βραβευμένη συμπολίτις Μυρτώ Κιούρτη, καθώς και σύσσωμη η κοινότητα τής Αρχιτεκτονικής Σχολής τού Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, που τοποθετούνται υπέρ τής διατήρησης τού κτηρίου.
Οι ενστάσεις τους εύλογες: Το κτήριο, το κάθε κτήριο αποτυπώνει μιαν χρονική φάση τής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς τής Πάτρας. Αλίμονο αν διαγράφουμε την ιστορία μας, ανάλογα με τα εκάστοτε κριτήρια και τις αισθητικές ή πολιτικές ή και πρακτικές επιλογές μας! Άλλωστε οι επιστήμονες το κρίνουν ως τεχνικά επισκευάσιμο, με κόστος ασφαλώς πολύ χαμηλότερο από αυτό τής ανέγερσης νέου τοποσήμου που προκρίνει ο Δήμος.
Μάλιστα το συγκεκριμένο κτήριο κατασκευάσθηκε με μελέτη τού λέκτορα τής Αρχιτεκτονικής Σχολής τού ΕΜΠ Αλέξη Συριόπουλου (1941-1992), ο οποίος απέσπασε γι’ αυτό και το πρώτο βραβείο σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Επομένως αποτελεί αξιόλογο δείγμα τής μοντέρνας μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής, από τα ελάχιστα εναπομείναντα των Πατρών, που εντάσσεται στην τεχνοτροπία τού μπρουταλισμού. Η οποία εδέσποσε στην Ευρώπη των δεκαετιών τού ’60 και τού ’70 και στηριζόταν στην χρήση τού εμφανούς (τραχέος – μπρουτάλ) μπετόν και στις ευθείες γραμμές. Ένα καθ’ όλα εμβληματικό έργο που θα όφειλε να προστατευτεί και όχι φυσικά να κατεδαφιστεί, επειδή πλέον δεν μας αρέσει ή δεν μας βολεύει…
Ούτε είναι δυνατόν να γίνονται αποδεκτές απόψεις που είδαν το φως τής δημοσιότητας θεωρώντας ότι δεν υπάρχει λόγος να ανησυχούμε για την κατεδάφιση τού κτηρίου στον λιμένα, καθώς έχουμε τουλάχιστον ένα ακόμη δείγμα μπρουταλισμού στην Πάτρα, το κτήριο τής ΔΕΗ στην Ακτή Δυμαίων!…
Αυτές οι θέσεις μάς θυμίζουν το ζοφερό παρελθόν μας, όταν στο όνομα τού εκμοντερνισμού τσιμεντοποιήσαμε όλα τα αστικά κέντρα τής Ελλάδος κατεδαφίζοντας τον θησαυρό των νεοκλασικών μας κτισμάτων, για να ανεγείρουμε στην θέση τους τα κλουβιά των πολυκατοικιών. Με την ανωτέρω λογική θα αρκούσε ένα μόνο δείγμα νεοκλασικού κτηρίου στην πόλη! Ας γκρεμίσουμε όλα τα υπόλοιπα λοιπόν…

ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Ασφαλώς ο σεβασμός στην αρχιτεκτονική μας παράδοση και αυτήν την Ιστορία μας είναι πρωτίστως θέμα παιδείας. Εν προκειμένω τον δρόμο μάς δείχνει η Καλαμάτα. Πώς αντιμετώπισε η Μεσσηνιακή Πρωτεύουσα μιαν σχετική περίπτωση; Το εμβληματικό κτήριο τού Διοικητηρίου, παρόμοιας τεχνοτροπίας και αναλόγων προβλημάτων.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο δημόσιο κτήριο τής πόλεως και ολόκληρης τής Πελοποννήσου, που έχει φιλοξενήσει κατά καιρούς πολλές υπηρεσίες (Πολεοδομία, Εφορία, Περιφέρεια κ.λπ.). Κατασκευάστηκε και αυτό το 1970 και έχει εμβαδόν 1.150 τ.μ., ενώ περιλαμβάνει και τεράστιο αμφιθέατρο 655 τ.μ. Σήμερα στεγάζει τις Υπηρεσίες τής Περιφέρειας, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του παραμένει αναξιοποίητο. Φυσικά έχει υποστεί αρκετές φθορές από τον χρόνο και από τον σεισμό τού 1986, ενώ η διαρρύθμισή του είναι απηρχαιωμένη, καθώς και τα υλικά από αμίαντο που έχουν χρησιμοποιηθεί εσωτερικά κρίνονται επιβλαβή για την υγεία.
Περιπεπλεγμένο υπήρξε επί μακρόν και το ιδιοκτησιακό καθεστώς τού κτηρίου, αφού το διεκδικούσαν η Περιφέρεια Πελοποννήσου και το Ελληνικό Δημόσιο στα δικαστήρια, με το δεύτερο να έχει κερδίσει πρωτόδικα και την πρώτη να έχει ασκήσει έφεση. Πρόσφατα ωστόσο ο νέος Περιφερειάρχης Παναγιώτης Νίκας κέρδισε οριστικά και αμετάκλητα την κυριότητα τού Διοικητηρίου και προχωρά στην ριζική ανακαίνισή του.
Εξασφάλισε μάλιστα την δωρεά τής μελέτης ανακατασκευής, την οποίαν εκπόνησε η ΤΕΜΕΣ Α.Ε., η εταιρεία που δημιούργησε το περίφημο Costa Navarino, την οποίαν και παρουσίασε πανηγυρικά χαράσσοντας και τους ταχείς ρυθμούς των εργασιών που θα ακολουθήσουν.

Έτσι, σύμφωνα με την μελέτη το Διοικητήριο Καλαμάτας θα μεταμορφωθεί στο πιο εξελιγμένο περιβαλλοντικά δημόσιο κτήριο τής χώρας μας. Όπως εξήγγειλε ο κ. Νίκας, μεταξύ των παρεμβάσεων περιλαμβάνονται η αφαίρεση όλων των στοιχείων αμιάντου που απομένουν στο κτήριο, η αντικατάσταση των αλουμινένιων παραθύρων με διπλά τζάμια και σκίαστρα, η απαλοιφή των εσωτερικών τοίχων εκατέρωθεν τού κεντρικού διαδρόμου σε κάθε όροφο, ώστε να ενισχυθεί ο φυσικός φωτισμός, ενώ ο εσωτερικός διαχωρισμός των γραφείων θα γίνει με κινητά στοιχεία. Ακόμη θα κατασκευαστούν περισσότεροι χώροι υγιεινής ανά όροφο, προσβάσιμοι και σε άτομα με αναπηρίες. Εν γένει σε όλους τους χώρους θα διασφαλίζεται η πλήρης πρόσβαση ατόμων με αναπηρία, ενώ το κτήριο προβλέπεται να έχει μειωμένο ενεργειακό αποτύπωμα, και ως εκ τούτου προωθείται η χρήση φωτοβολταϊκών αλλά και γεωθερμίας για τις ενεργειακές του ανάγκες. Η μελέτη προτείνει επίσης καλύτερη διασύνδεση τού κεντρικού κτηρίου με το αμφιθέατρο, το οποίο επίσης θα εκσυγχρονιστεί, όπως και ο περιβάλλων χώρος.
Επομένως η σύγκριση Πάτρας και Καλαμάτας είναι αμείλικτη. Πολλά έχουμε να διδαχθούμε από την Μεσσηνιακή πρωτεύουσα. Δεν μας φταίει μόνο το πολιτικό προσωπικό. Για τους άρχοντες είμαστε υπεύθυνοι εν τέλει εμείς που τους ψηφίζουμε. Μια βόλτα στον νότο αρκεί για να μας πείσει…

ΑΠΟ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΜΗΣ