Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024
Connect with us

Πολιτισμός

Το κάστρο που πολιορκήθηκε πρώτο και παραδόθηκε τελευταίο

Δημοσιεύθηκε

στις

ΤΟΥ Δ. Σ. ΑΒΡΑΜΙΔΗ

Η απορία είναι παραπάνω και από εύλογη. Το κάστρο της Πάτρας πολιορκήθηκε πρώτο, στις 23 Μαρτίου του 1821 και παραδόθηκε τελευταίο, τον Οκτώβριο του 1828, στο γαλλικό εκστρατευτικό στράτευμα του Μαιζών.

Σε τι οφείλεται η αδυναμία των επαναστατημένων Ελλήνων να πάρουν στα χέρια τους το κάστρο της Πάτρας παρά τις προσπάθειές που όντως κατεβλήθησαν;
Οριστική και πλήρη απάντηση στο ερώτημα δίνει το βιβλίο του Νίκου Φ. Τόμπρου «Η Πάτρα στον αγώνα (1821-1828)» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Το δόντι».
Ο Τόμπρος χωρίζει τις προσπάθειες κατάληψης του κάστρου σε τρεις περιόδους. Η πρώτη καταλαμβάνει τη χρονική περίοδο Μάρτιος-Νοέμβριος 1821, η δεύτερη το διάστημα Ιανουάριος-Ιούλιος 1822 και η τρίτη την περίοδο Αύγουστος 1822-Οκτώβριος 1828.
Η πρώτη περίοδος ξεκινάει με το ξέσπασμα της επανάστασης και την έναρξη της πολιορκίας. Τότε ήταν που συγκροτήθηκε το στρατόπεδο στη μονή του Ομπλού όπου και θα ήταν η βάση των πολιορκητών. Όμως στις αρχές Απριλίου του 1821 έφτασε από τα Γάννινα στην Πάτρα προς ενίσχυση των πολιορκημένων ο Γουσούφ Πασάς με 300 στρατιώτες. Η παρουσία του σκόρπισε πανικό στους πολιορκητές, η πολιορκία διαλύθηκε ενώ η Πάτρα πυρπολήθηκε και ερημώθηκε.
Οι Έλληνες επανήλθαν στα μέσα Μαϊου του 1821 χωρίς όμως σοβαρά αποτελέσματα παρότι σημειώθηκαν μερικές αψιμαχίες μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων γύρω από την Πάτρα. Η υπόθεση αναζωπυρώθηκε μετά την άλωση της Τριπολιτσάς (23/9/1821) Τότε ήταν που ο Κολοκοτρώνηςεξέφρασε πρόθεση να πολιορκήσει το κάστρο της Πάτρας. Συνάντησε όμως τη σφοδρή αντίδραση των ισχυρών τοπικών προεστών (Ζαϊμης, Χαραλάμπης, Π.Π. Γερμανός κ.α.) που έστειλαν επιστολή στην Πελοπονησιακή Γερουσία και στον Δ. Υψηλάντη ζητώντας να αναβληθεί η όλη επιχείρηση καθώς «ήθελε συμβεί μεταξύ των σύγκρουσις και εμφύλιος πόλεμος».
Απαλλαγμένοι από την παρουσία του Κολοκοτρώνη οι Ζαϊμης, Λόντος, Κανακάρης και Παπαδιαμαντόπουλος επιχείρησαν εκ νέου πολιορκία. Κατέλαβαν το Γηροκομειό, την Περιβόλα και το Σαραβάλι και στις 21/10/1821 μπήκαν στα ερείπια της Πάτρας, χωρίς όμως να καταφέρουν κάτι παραπάνω, εκτός από το τσακωθούν με τον Πετμεζά που στάλθηκε από τον Υψηλάντη στην Πάτρα. Συνέβη και μια επιτυχημένη έξοδος από το κάστρο του Γιουσούφ Πασά καιη πολιορκία ανεστάλη μέχρις ότου «παρέλθει η δριμύτης του χειμώνος».
Το ζήτημα της Πάτρας επανήλθε στις αρχές του 1822. Η κυβέρνηση στράφηκε πάλι στον Κολοκοτρώνη ενώ απευθύνθηκε στους Δεληγιάννη, Ζαϊμη, Λόντο, Σισίνη και Παπατσώνη ζητώντας τους να αποδεχθούν την επιλογή της. Στις 28/2/1822 ο Κολοκοτρώνης ήλθε στην Πάτρα και η πολιορκία αρχίζει να δυναμώνει. Τότε ήταν που διεξήχθη η περίφημη μάχη του Γηροκομειού (9/3/1822) με επιτυχία για τα ελληνικά όπλα.
Ξάφνου όμως η κυβέρνηση ανακάλεσε τον Κολοκοτρώνη και του ζήτησε να αναλάβει εκστρατεία στη Ρούμελη. Ο ίδιος ο γέρος του Μωριά εξηγεί την ανάκλησή του σημειώνοντας ότι σκοπός των αντιπάλων του ήταν «μην πάρω την Πάτρα και μου σηκώσουν την δύναμη την στρατιωτική». Μ’ αυτά και μ’ αυτά και με μερικά ακόμα ο Κολοκοτρώνης, στις 25/6/1822, διέλυσε το στρατόπεδο κι έφυγε για την Καρύταινα.
Ακολούθησε η τρίτη φάση των προσπαθειών που χαρακτηρίστηκε και πάλι από έντονες έριδες μεταξύ των πολιορκητών, με μια τεράστια ποικιλία από διχογνωμίες. Στρατόπεδα φτιάχνονταν και διαλύονταν με γοργούς ρυθμούς. Στο μεταξύ, από το 1823 και μετά, ξέσπασαν οι γνωστές εμφύλιες συγκρούσειςενώ η απόβαση του Ιμπραήμ στο Μωριά, το 1825, τερμάτισε κάθε προσπάθεια για κατάληψη του κάστρου της Πάτρας.
Μια χαρά τα εξιστορεί όλα αυτά ο Τόμπρος με ένα πλήθος στοιχείων, τεκμηρίων και παραπομπών που μας παρέχουν μια πλήρη και συγκροτημένη εικόνα για όσα συνέβησαν στα χρόνια του αγώνα γύρω από το κάστρο της Πάτρας. Βλέπουμε δηλαδή να συνυπάρχουν στρατιωτικές νίκες και ήττες, πολιτικές αντιπαραθέσεις και ρήξεις, εμφύλιες διαμάχες, οικονομικές δυσχέρειες σε μια πολύπλοκη και αντιφατική διαδρομή. Από την άποψη αυτή η Πάτρα υπήρξε πράγματι μια μικρογραφία του αγώνα με μια επί πλέον διάσταση.
Η μακροχρόνια παραμονή των Τούρκων στο κάστρο, οι προσπάθειες των Ελλήνων να το καταλάβουν και οι αντεπιθέσεις των Τούρκων μετέτρεψαν την Πάτρα σε ένα σωρό ερειπίων με λιγοστούς κατοίκους που ζούσαν σε καλύβια και την πόλη να ανασυγκροτείται, σχεδόν εκ του μηδενός, μετά την απελευθέρωσή της, το 1828.


Ροή ειδήσεων

Advertisement