ΕΛΙΣΣΑΙΟΣ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ: Τέχνη και παιδί…στη μνήμη του Νίκου Μηλιώνη

https://www.youtube.com/watch?v=cZlFqIdDlxc

Ανεβαίναμε τις περίφημες σκάλες του Μπομπούρ και ο 11χρονος γιος μου ο Αλέξανδρος δεν χόρταινε να κοιτάζει την ιδιαίτερη κατασκευή του μουσείου, την υπέροχη πλατεία και στη συνέχεια τις στέγες των Παριζιάνικων πενταόροφων  πανέμορφων κτηρίων. Περάσαμε ώρες μπροστά στα σπουδαία εκθέματα του μουσείου. Κάποιες στιγμές που τον έβλεπα να κουράζεται, τον παρέσυρα σε κάποιο από τα πολλά αίθρια τα οποία κι αυτά εκθεσιακοί χώροι γλυπτών ήταν, για να ξεκουραστεί. Το Κέντρο Πομπιντού φιλοξενεί το Εθνικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, το οποίο περιλαμβάνει περίπου 50.000 έργα τέχνης, μεταξύ αυτών έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και φωτογραφίας. Στα πλαίσια των εκθέσεών του, εκπροσωπούνται ρεύματα της μοντέρνας τέχνης, όπως του Φωβισμού, του Υπερρεαλισμού ή του Κυβισμού. Στεγάζει επίσης μια σημαντική συλλογή βιομηχανικού σχεδιασμού. Πολλά έργα είδε ο Αλέξανδρος, κάποια του άρεσαν, κάποια τον μπέρδεψαν, κάποια τον συγκίνησαν και κάποια τον άφησαν αδιάφορο ή του φάνηκαν ακόμα και  γελοία. Αυτό που τον γοήτευσε όμως ήταν η εγκατάσταση βιντεοπροβολής με θέμα τη δημιουργία της Γκουέρνικα. Τα βίντεο είχε τραβήξει η μούσα του μεγάλου ζωγράφου Ντόρα Μαρ και είχαν αποτυπώσει όλη την διαδικασία δημιουργίας του έργου, από τα προσχέδια μέχρι λίγο πριν την ολοκλήρωσή του. Τι έλειπε; Μα το ίδιο το έργο.

Ένα χρόνο μετά στη Μαδρίτη οι δυο μας πήγαμε  στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης ‘’Βασίλισσα Σοφία’’, το Μουσείο σύγχρονης τέχνης της πόλης. Στεγάζεται στο κτήριο του πρώην Γενικού Νοσοκομείου της Μαδρίτης, το οποίο υπέστη κατάλληλες τροποποιήσεις. Προστέθηκαν νέα, γυάλινα κτήρια, τα οποία περιλαμβάνουν χώρους περιοδικών εκθέσεων, βιβλιοθήκη και καταστήματα. Στο Μουσείο εκτίθενται έργα καλλιτεχνών κυρίως του 20ού αιώνα. Μπορεί να δει κανείς σπουδαία έργα των Χούλιο Γκονθάλεθ, Μιρό, Νταλί και άλλων. Το σπουδαιότερο και διασημότερο έκθεμα του Μουσείου όμως είναι η περίφημη Γκερνίκα.

Σπουδαία τα εκθέματα της πινακοθήκης λοιπόν, γοητευτική η πορεία μας, ανάμεσα στα έργα της, εντυπωσιακή η μυθική Γκερνίκα αλλά το πιο εκπληκτικό ήταν να παρατηρώ τον Αλέξανδρο να πλησιάζει  μαγεμένος τον πίνακα που πριν ένα χρόνο το είχε δει εν τη ‘’γενέσει’’ του. Όλα εξελίσσονταν μπροστά στα μάτια μου σε αργή κίνηση. Ο Αλέξανδρος με διάπλατα ανοιγμένα τα μάτια για να χωρέσει το τεράστιο, από κάθε άποψη έργο, με τις παλάμες τη μια χωμένη στην άλλη, το στήθος φουσκωμένο να χωρέσει όσο περισσότερο αέρα μπορούσε, πλησίαζε.

Ένα έργο του Πικάσο αναπτυσσόταν έξω από τον πίνακα του μεγάλου ζωγράφου, σάμπως όμως εμπνευστής του και δημιουργός του να ήταν αυτός. Κομμάτια και οπτικές πολλές διαφορετικές αλληλοσυμπληρούμενες και αλληλοσυγκρουόμενες.

Πλησίαζε ο Αλέξανδρος φορτωμένος το σακίδιο του με κατάνυξη φανατικού πιστού, με προσοχή και δέος απροσμέτρητο. Όταν έφτασε αρκετά κοντά άρχισε να κάνει ένα κινηματογραφικό τραβελιγκ παράλληλα στον πίνακα, αλλά όχι γραμμικό, όχι συνεχές. Είχε στάσεις το τραβελιγκ, είχε μπρος πίσω, είχε ασυνέχειες ήταν ένα καταπληκτικό τραβελιγκ αντάξιο του σπουδαίου έργου.

Τα παιδιά ασχολούμενα με την τέχνη παράγουν τέχνη, γίνονται σπουδαία μοναδικά συγκινητικά έργα τέχνης

Τα χρώματα της Γνώσης 

του αρέσει να χτενίζει 

τα βαθύσκιωτα βιβλία

με τις  χρωματιστές περιγραφές

του αρέσει να ταξιδεύει

στις οροσειρές των ονείρων

πετώντας από τη μια κορυφή του ουρανού 

στην άλλη του θεού 

του αρέσει να χώνει τα δάχτυλα

σε στιγμές ηλιοτρόπια

και να βγαίνει από ‘κει

όταν ο ήλιος γλείφει 

το υγρό του αναγνωστήριο

του αρέσει να ταξιδεύει

ανάμεσα σε κατακλυσμούς

την ώρα που ξεψυχά ο ένας

και ανασηκώνεται ο άλλος

του αρέσει να περνάει την ώρα του

στην άκρη των πολυκαιρισμένων  αποχαιρετισμών

και τα ωχρά λιπόθυμα απογεύματα

του αρέσει να κοιτάζει τη γνώση

σαν άγνωστο τοπίο

να την φιλά σαν Παναγία

να την αγγίζει σαν πόρνη ακριβή

μονάκριβη.

Κάθε παιδί είναι καλλιτέχνης. Το θέμα είναι πως θα παραμείνει καλλιτέχνης μεγαλώνοντας, έγραφε ο Πικάσο

Δεν υπάρχει, θαρρώ, καλύτερος τρόπος αναζήτησης και προβληματισμού για κάθε άνθρωπο αλλά κυρίως για ένα παιδί για να καταλάβει τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του από την Τέχνη. Εισάγεται, κάποιες φορές εισβάλλει, το παιδί στον τρόπο σκέψης, αντίληψης, δημιουργίας ενός καλλιτέχνη και εκεί του φανερώνεται ένας καινούργιος, πρωτότυπος, μοναδικός κόσμος. 

Η τέχνη αποτελεί μια κοινή γλώσσα για τους ανθρώπους, έναν γερό αυταπόδεικτο συνεκτικό δεσμό και μια σοβαρή αφορμή για τη συνειδητοποίηση των ομοιοτήτων όλων των ανθρώπων, κάθε χρώματος, θρησκείας, φύλου. Γι αυτό η βαρβαρότητα, ο φανατισμός, ο ρατσισμός και ολοκληρωτισμοί τρέμουν την τέχνη.

Το παιδί βλέποντας μια έκθεση, παρακολουθώντας μια συναυλία, μια θεατρική παράσταση ή μια ταινία σιγά-σιγά παύει να είναι παθητικοποιημένο και μπαίνει στη διαδικασία της αντιμετώπισης γεγονότων και καταστάσεων με κριτικό τρόπο. Οι άπειρες διέξοδοι που προσφέρει η τέχνη συμβάλλουν στην ανακάλυψη του πραγματικού εαυτού μας κι έτσι εξαλείφεται η φρικιαστική τυποποίηση  και  η εφιαλτική  ομοιομορφία. Εξίσου σημαντικός, πιθανόν και σημαντικότερος, είναι ο εξευμενισμός της ψυχής μέσω της διαδικασίας παρακολούθησης ενός έργου τέχνης καθώς επιτυγχάνεται η σπουδαία κάθαρσις, η οποία νικά τον εφησυχασμό, την αδιαφορία, τη βαρβαρότητα και τη βαναυσότητα.

Η ενασχόληση των παιδιών με την Τέχνη είναι ένα αερόστατο που ταξιδεύει τα παιδιά πάνω από τοπία  της ευγένειας και της ομορφιάς και από εκεί η καθημερινότητα φαντάζει σίγουρα πιο ανάλαφρη, οπωσδήποτε πιο σκερτσόζα και βέβαια πιο ενδιαφέρουσα.

Μετά από τέτοιο ταξίδι ανάθεσε σε ένα παιδί μια δουλειά που να μπορεί να βάλει μέσα  τη φαντασία και τη δημιουργικότητά του και δεν θα είναι πια δουλειά, θα μεταμορφωθεί σε χαρά, θα γίνει πια Τέχνη

Αλλά τέχνη και εργασία είναι το θέμα του επόμενου ταξιδιού μας.

https://www.youtube.com/watch?v=cZlFqIdDlxc