Όχι άλλο… «παράξω»: Το συνηθέστερο λάθος που κάνουμε

ΤΗΣ ΕΥΗΣ ΧΡ. ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ-ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ

Κατά το «Όχι άλλο κάρβουνο!», την περίφημη ατάκα του Νίκου Κούρκουλου από την ταινία «Ορατότης μηδέν», όταν ακούω ή διαβάζω τον τύπο «παράξω», θέλω να φωνάξω ακριβώς το ίδιο!
Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια τείνει να επικρατήσει στον προφορικό, αλλά κυρίως στον γραπτό λόγο ο ανύπαρκτος τύπος Στιγμιαίου Μέλλοντα και Υποτακτικής Αορίστου (δηλαδή όταν θέλουμε να κάνουμε κάτι μία φορά, όχι συνέχεια) «θα/να παράξω» από το ρήμα «παράγω».

Το έχω ακούσει επανειλημμένως από τα χείλη έγκριτων δημοσιογράφων που γενικά χειρίζονται πολύ καλά τη γλώσσα, όπως ο Νίκος Χατζηνικολάου, ή πολιτικών, όπως ο τέως πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ή και ο νυν Κυριάκος Μητσοτάκης.
Δύο βασικές απορίες όμως: Αυτοί που τον χρησιμοποιούν, στον Αόριστο θα πουν «παρήξα»; Ή σε άλλα σύνθετα ρήματα του «άγω» θα πουν «θα/να εξάξω/διάξω/προάξω/απάξω» κ.ο.κ.;

Δεν νομίζω! Και αυτό γιατί; Γιατί αν ρίξουμε μια ματιά στους αρχικούς χρόνους του ρήματος στα νέα ελληνικά (όπου η αλήθεια είναι ότι το συναντάμε σύνθετο. Αντί για το παρα- μπορείτε να βάλετε μια οποιαδήποτε άλλη πρόθεση) θα δούμε πως έχουν ως εξής:

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ παρ-ΑΓΩ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ παρ-ΗΓΑ (έκανα κάτι συνεχώς στο παρελθόν)
ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ θα παρ-ΑΓΩ (θα κάνω κάτι συνεχώς στο μέλλον)
ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ θα παρ-ΑΓΑΓΩ (θα κάνω κάτι μία φορά στο μέλλον)
ΑΟΡΙΣΤΟΣ παρ-ΗΓΑΓΑ (έκανα κάτι μία φορά στο παρελθόν)
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ έχω παρ-ΑΓΑΓΕΙ
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ είχα παρ-ΑΓΑΓΕΙ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ θα έχω παρ-ΑΓΑΓΕΙ

Δηλαδή στα νέα ελληνικά γενικά το θέμα του Στιγμιαίου Μέλλοντα, του Αορίστου, των Παρακειμένου-Υπερσυντελίκου-Συντελεσμένου Μέλλοντα καθώς και της Υποτακτικής Αορίστου είναι κοινό, οπότε όπως είναι ο Αόριστος έτσι θα σχηματίσουμε και τους άλλους χρόνους ή ακόμα και κάποια ουσιαστικά.

Συμπέρασμα για τους μη φιλολόγους:
-Αφού δεν θα πούμε «παρήξα», έτσι δεν θα πούμε και «θα/να παράξω».
-Αφού δεν θα πούμε «εξήξα», «διήξα», «προήξα», «απήξα» κ.ο.κ., έτσι δεν θα πούμε «θα/να εξάξω/διάξω/προάξω/απάξω» κ.ο.κ. και άρα ούτε «θα/να παράξω».
-Επίσης, το ουσιαστικό από το «παρ-άγω» είναι «παρ-αγωγή» και όχι «πάρ-αξη».

Και όπως είχα μάθει από τους καθηγητές μου στο Τμήμα Φιλολογίας της Πάτρας, μπορεί ο προφορικός λόγος από τη φύση του να δικαιολογεί τέτοια λάθη, στον γραπτό λόγο όμως πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί.
Και ειδικότερα τα πρόσωπα που εκφέρουν δημόσιο λόγο και ακούγονται ή διαβάζονται από χιλιάδες ανθρώπους δεν πρέπει να υιοθετούν αυτές τις αστοχίες, καθώς πολιτικοί ή δημοσιογράφοι πρέπει να αντιμετωπίζουν τον προφορικό λόγο με τους κανόνες και τις ιδιότητες του γραπτού.
Βέβαια, η γενική επικράτηση ενός λάθος τύπου σημαίνει ότι βρισκόμαστε εν μέσω μιας γλωσσικής αλλαγής και ότι κάποτε θα επικρατήσει και ως σωστός, όμως όσο μπορούμε, ας προσπαθήσουμε να περισώσουμε ό,τι μπορεί να περισωθεί…
Γι’ αυτό μια παράκληση σε όσους διαβάζουν τώρα αυτές τις γραμμές: την επόμενη φορά που θα σας έρθει να πείτε «παράξω», κοντοσταθείτε και σκεφτείτε το σωστό: «παραγάγω»!

*Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα “Γνώμη” και στο gnomip.gr στις 18/8/2019