Τα μηνύματα, η ιστορική μνήμη και η επέτειος-Του Δημήτρη Αβραμίδη

Τα μηνύματα, η ιστορική μνήμη και η επέτειος

Στις μεγάλες εθνικές γιορτές είθισται να εκδίδουν μηνύματα οι πολιτικοί αρχηγοί.

Τα μηνύματα αυτά έχουν σταθερή δομή. Υπάρχει ένα πρώτο μέρος που αναφέρεται εγκωμιαστικά στον Οκτώβριο του 1940 και σε όσα τότε συνέβησαν. Ακολουθεί ένα δεύτερο μέρος που είναι η επικαιρότητα της επετείου και το σημερινό της νόημα. Το οποίο σημερινό νόημα, άλλοτε κομψά και άλλοτε άκομψα, καταλήγει στο ίδιο μοτίβο. Στην υπεράσπιση της τρέχουσας πολιτικής που ακολουθεί ο πολιτικός αρχηγός που υπογράφει το μήνυμα.

Ιδού μερικά κλασικά στυλ: Όπως τότε βροντοφωνάξαμε το «όχι» στους Ιταλούς εισβολής, έτσι και σήμερα πρέπει να πούμε όχι στην πανδημία και να εμβολιαστούμε. Παραλλαγή αυτού του τύπου είναι το εξής:  Όπως τότε βροντοφωνάξαμε «όχι» στους Ιταλούς εισβολείς, έτσι και σήμερα λέμε όχι στα εμβόλια. Άλλη εκδοχή είναι η παρακάτω: Όπως τότε βροντοφωνάξαμε «όχι» στους Ιταλούς εισβολής έτσι και σήμερα καλούμαστε να πούμε όχι στην  κυβέρνηση Μητσοτάκη (αυτή είναι η εκδοχή της σχολής ΣΥΡΙΖΑ).

Σε κάθε περίπτωση το μοντέλο είναι διαχρονικό. Στην μία άκρη είναι η 28^η Οκτωβρίου του 1940. Στην άλλη άκρη είναι το σήμερα και ότι χρειάζεται ο καθένας από αυτό.

Η εύκολη λύση είναι να επικρίνουμε τους πολιτικούς που κόβουν και ράβουν ένα κορυφαίο γεγονός στα μέτρα τους. Όχι πως δεν το κάνουν, αλλά το ερώτημα έχει ευρύτερες διαστάσεις.

Για την κομβική σημασία της 28^ης Οκτωβρίου 1941 δεν υπάρχει αμφιβολία. Είναι η στιγμή που η Ελλάδα μπαίνει στο Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, είναι η στιγμή που ξεκινάει η νικηφόρα αντίσταση στην Ιταλική εισβολή. Ας σταματήσουμε όμως σε αυτά τα δύο σημεία γιατί όλα τα υπόλοιπα σηκώνουν πολύ συζήτηση, μια συζήτηση που συνεχίζεται μέχρι τις ημέρες μας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο στρατηγός Γεώργιος Μπάκος. Με την κήρυξη του πολέμου έρχεται στην Πάτρα για να οργανώσει την επιστράτευση. Στις θ Νοεμβρίου του 1940 βρίσκεται στο μέτωπο ως διοικητής της 3^ης Μεραρχίας. Είναι ο νικητής του Τεπελενίου, της Κλεισούρας, της Τρεμπεσίνας. Στις 7 Μαρτίου του 1941 γίνεται διοικητής του Β΄ Σώματος Στρατού. Είναι ένας ήρωας του αλβανικού έπους; Μέχρι εδώ ναι.

Στη συνέχεια όμως γίνεται υπουργός Στρατιωτικών στην δωσίλογη κυβέρνηση Τσολάκογλου και επιχειρεί να οργανώσει ελληνική μεραρχία που θα πολεμούσε στο πλευρό των γερμανών στο ρωσικό μέτωπο. Το Δεκέμβρη του ’44 συλλαμβάνεται από δυνάμεις του ΕΛΑΣ, τον περνάνε λαϊκό δικαστήριο και τον εκτελούν στην Πάρνηθα.

Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι τίποτε δεν είναι άσπρο-μαύρο. Ο ίδιος άνθρωπος που διακρίθηκε στο μέτωπο και θα μπορούσε να είναι από τους βασικούς ήρωες του πολέμου, συνέχισε ως δωσίλογος υπουργός και κατέληξε με τραγικό τρόπο.

Αυτή είναι η μοίρα των μεγάλων ιστορικών γεγονότων. Μας φωτίζουν ως φάροι, τα επικαλούμεθα για παραδειγματισμό, βγάζουμε λόγους και εκδίδουμε μηνύματα, αλλά λίγο παραπάνω να τα ελέγξουμε διαπιστώνουμε ότι η ζωή είναι πάντα γεμάτη αντιθέσεις, το ηρωϊκό μπορεί να συνυπάρχει με το ποταπό και η ιστορική μνήμη δεν είναι μια κι έξω.