Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024
Connect with us

Χωρίς κατηγορία

MΑΡΤΙΟΣ 1821: Η ομηρία στην Τρίπολη των Αρχιερέων και Προκρίτων

Δημοσιεύθηκε

στις

Του Ηλία Στ. Δημητρόπουλου
πρ. Προέδρου Ναυπακτιακού Συνδέσμου Πατρών

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Μπορεί τυπικά να τελείωσαν οι επίσημοι εορτασμοί για τα 200 χρόνια της Εθνικής Παλιγγενεσίας, όμως η εθνική μας αναγέννηση θα αποτελεί φάρο αυτογνωσίας και καθήκοντος σε γενεές – γενεών.
Το ντοκουμέντο/μαρτυρία που ακολουθεί, αποτελεί μια αποστομωτική απάντηση σε όσους αμφισβητούν την προσφορά του κλήρου και των τότε επιφανών προκρίτων στην εθνεγερσία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρξαν και μεμονωμένες περιπτώσεις αποστασίας.
Στον αντίποδα, λοιπόν, των συνεχών προσπαθειών για την αποδόμηση της ιστορίας με κριτήρια ιδεολογικά και στο όνομα μιας ψυχρής επιστημονικής θεώρησης των πραγμάτων, παρατίθενται από πρώτο χέρι, οι συνθήκες, τα βασανιστήρια, η καρτερία και η πίστη στα ιερά και όσια της φυλής των παρουσιασθέντων επισήμων στην Τρίπολη, τον Μάρτιο του 1821.
Μεταξύ των φυλακισθέντων Αρχιερέων ήταν και ο Τριπόλεως Δανιήλ, ο οποίος είχε πιστό ακόλουθό του τον Ιεροδιάκονο Ιωσήφ Ζαφειρόπουλο. Και οι δυο κατάγονταν από τα Λαγκάδια της Γορτυνίας και ο μεν Επίσκοπος ως λαϊκός ήταν ελληνοδιδάσκαλος, με το όνομα Διαμαντής Ανδρέας, ο δε Ιωσήφ Ζαφειρόπουλος μαθητής του, που είχε γεννηθεί το 1785. Όταν ο δάσκαλος Διαμαντής χειροτονήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1814 ως Επίσκοπος Ακώβων και στη συνέχεια Επίσκοπος Τρίπολης με το όνομα Δανιήλ, διατήρησε ως Ιεροδιάκονο τον μαθητή του Ιωσήφ, τον οποίο, μετά την απελευθέρωση, χειροτόνησε ως ιερέα Τρίπολης ο Επίσκοπος Βρεσθένης.
Το 1851, συνταξιούχος, πλέον, ο ιερέας Ιωσήφ Ζαφειρόπουλος, κατόπιν επιμόνων παρακλήσεων του ανιψιού του (γιος του αδελφού του), Θεοδώρου Ζαφειρόπουλου, ενέδωσε και υπαγόρευσε με κάθε λεπτομέρεια το χρονικό της 7μηνης φυλάκισης, των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων συνθηκών στα κάτεργα της Τρίπολης, μέχρι την απελευθέρωση των ελαχίστων, που επέζησαν την 23η Σεπτεμβρίου 1821, που έπεσε η πόλη. Το σπάνιο αυτό ντοκουμέντο τυπώθηκε από τον ανιψιό του Θεόδωρο σε βιβλίο, αφού πρώτα ο αφηγητής υπέγραψε κάθε σελίδα του αρχικού κειμένου, για την αυθεντικότητά του.
ΣΤΑ ΧΑΡΑΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Από τον Φεβρουάριο του 1821 οι Οθωμανικές αρχές της Πελοποννήσου είχαν πολλές ενδείξεις ότι προετοιμαζόταν μία μαζική εξέγερση των Ελλήνων. Οι υποψίες εντείνονταν από την παρουσία του Κολοκοτρώνη στη Μάνη και από το γεγονός ότι είχαν εντοπιστεί έγγραφα της Φιλικής Εταιρείας στην Κόρινθο, τα οποία παρά τον συνθηματικό τους χαρακτήρα, έδειχναν ότι μια συνωμοσία των Ελλήνων για εξέγερση, βρισκόταν σε εξέλιξη. Τις ανησυχίες μεγάλωναν οι πληροφορίες ότι οι μπαρουτόμυλοι των Σπηλιοτόπουλων στη Δημητσάνα, παρήγαγαν κρυφά περισσότερο μπαρούτι από το επιτρεπτό όριο, ενώ και ο διερμηνέας και ισχυρός πρόκριτος της Τριπολιτσάς, Σωτήρης Κουγιάς κατήγγειλε ότι οι Έλληνες ήταν έτοιμοι να αποστατήσουν.
Η Τρίπολη ήταν η έδρα της κεντρικής Οθωμανικής διοίκησης του Μοριά με επικεφαλής τον Καϊμακάμη Σελίμ Πασά, που ήταν στο πόδι του Χουρτσίτ Πασά, ο οποίος πολεμούσε στην Ήπειρο τον αποστάτη Αλή Πασά.
Ο Καϊμακάμης, μετά από αυτές τις ανησυχητικές πληροφορίες, ζήτησε οδηγίες από τον Χουρτσίτ Πασά περί του πρακτέου. Αυτός του έστειλε με αγγελιοφόρο δύο σουλτανικά φιρμάνια, τα οποία έδιναν το δικαίωμα στον Καϊμακάμη να θανατώσει άμεσα οποιονδήποτε πρόκριτο, αρχιερέα ή άλλον σημαίνοντα παράγοντα για τους οποίους θα υπήρχαν υποψίες ότι συμμετείχε στη συνωμοσία για εξέγερση. Επίσης ο Χουρτσίτ διέταζε τον Καϊμακάμη να καλέσει στην Τριπολιτσά όλους τους σημαντικότερους προκρίτους και αρχιερείς της Πελοποννήσου με το πρόσχημα για διαβουλεύσεις, αλλά στην πραγματικότητα να τους φυλακίσει και να τους κρατήσει ομήρους, ώστε να ματαιωθεί η εξέγερση των Ρωμιών.
Στην μυστική σύσκεψη των προκρίτων της βόρειας Πελοποννήσου, που είχε πραγματοποιηθεί στο Αίγιο (Βοστίτσα) στις 26-29 Ιανουαρίου του 1821, είχε αποφασιστεί, εφόσον κληθούν στην Τρίπολη, να μην παρουσιαστούν, επικαλούμενοι διάφορες δικαιολογίες.
Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό, στα μέσα Φεβρουαρίου ταχυδρόμοι μετέφεραν την επείγουσα πρόσκληση του Καϊμακάμη σε όλους τους Αρχιερείς και τους σημαντικότερους Προκρίτους της Πελοποννήσου, με την οποία καλούνταν επειγόντως στην Τρίπολη, για να συζητήσουν τάχα σημαντικά διοικητικά θέματα των περιοχών τους.
Από τους δέκα Αρχιερείς που προσκλήθηκαν παρουσιάστηκαν : 1) Ανδρούσης Ιωσήφ, 2) Χριστιανουπόλεως Γερμανός, 3) Μονεμβασιάς Χρύσανθος, 4) Ωλένης Φιλάρετος, 5) Δημητσάνης Φιλόθεος, 6) Ναυπλίου Γρηγόριος, 7) Κορίνθου Κύριλλος, 8) Κερκίνης Προκόπιος, 9) Τρίπολης Δανιήλ.(Παναγιωτόπουλος).

Από πλευράς Προκρίτων κλήθηκαν οι :
1) Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης (Μάνη), 2) Θεόδωρος Δεληγιάννης (Καρύταινα), 3) Σωτήριος Νοταράς (Κόρινθος), 4) Ιωάννης Βιλαέτης (Πύργος Ηλείας), 5) Ιωάννης Περούκας (Αργος), 6) Αναγνώστης Κωστόπουλος (Μηλιάκικα), 7) Μελέτης Μελετόπουλος (Μυστράς), 8) Α. Καραπατάς (Τριφυλία), 9) Αναγνώστης Κοπανίτσας (Μυστράς), 10) Ιωάννης Τομαράς (Τριφυλία), 11) Ιωάννης Καραμάνος (Κυνουρία), 12) Αναγνώστης Κωνσταντόπουλος, 13) Ανδρέας Καλαμογδάρτης,
14) Μ. Κάβας, γιατρός (Αργος), 15) Ευθύμιος Φωτόπουλος, 16) Πανάγος Κυριακός (Καλαμάτα), 17) Μήτρος Ροδόπουλος (Αχαΐα), 18) Ανδρέας Ζαΐμης (Αχαΐα), 19) Σωτήρης Χαραλάμπης, 21) Ανδρέας Λόντος, 21) Παναγιώτης Κρεβατάς, 23) Σωτήρης Θεοχαρόπουλος.

Δεν παρουσιάστηκαν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός και ο Κερκίνης Προκόπιος και οι Πρόκριτοι της Αχαΐας : Ανδρέας Ζαΐμης, Σωτήρης Χαραλάμπης, Σωτήρης Θεοχαρόπουλος, Ανδρέας Λόντος και ο Κρεββατάς, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν στη μονή Αγίας Λαύρας και με διάφορες σκηνοθετημένες δικαιολογίες αρνήθηκαν να μεταβούν στην Τριπολιτσά. Ακόμη δεν παρουσιάστηκε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, που έστειλε όμως τον γιο του Αναστάσιο.
Όσοι έλαβαν πρόσκληση για να μεταβούν στην Τριπολιτσά ταράχτηκαν, καθώς γνώριζαν ότι μετέβαιναν εκεί ουσιαστικά ως όμηροι, τη στιγμή που μία εξέγερση των Ελλήνων ήταν επικείμενη και σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο το πιθανότερο ήταν να θανατώνονταν αμέσως από τον Καϊμακάμη. Οι περισσότεροι όμως προύχοντες και αρχιερείς, παρά τα συμφωνηθέντα στη Βοστίτσα,(να μην παρουσιαστούν όταν κληθούν) αποφάσισαν να ανταποκριθούν στις τουρκικές αρχές, προκειμένου να διασκεδάσουν τις υποψίες τους και να μην δώσουν επιχειρήματα στους Τούρκους για γενικευμένες σφαγές.
Η αυθόρμητη φυσική παρουσία των ανωτέρω στην Τριπολιτσά καθησύχασε τους Οθωμανούς αξιωματούχους και τους έπεισε ότι τελικώς οι Έλληνες δεν θα επαναστατούσαν. Καταλυτική ήταν η αυθόρμητη παρουσίαση του Θεόδωρου Δεληγιάννη, που ήταν ο ισχυρότερος πρόκριτος της Πελοποννήσου, ο οποίος περήφανα μπήκε στην πόλη και αφίππευσε μπροστά στο σεράγι, σε μια προσπάθεια η παρουσία του και η αυτοπεποίθησή του να καθησυχάσει τους Τούρκους και να δοθεί χρόνος ολοκλήρωσης των προετοιμασιών των επαναστατών.
Οι Αρχιερείς και οι Προύχοντες συνοδεύονταν συνολικά από 18 ένοπλους σωματοφύλακες και υπηρέτες, τους οποίους οι Τούρκοι αφού τους αφόπλισαν, παρά την αντίσταση που πρόβαλαν οι Αλέξιος και Απόστολος, σωματοφύλακες των Θ. Δελιγιάννη και Αναστασίου Μαυρομιχάλη αντίστοιχα, στη συνέχεια τους έριξαν στα δεσμά με τα βασανιστήρια και μετά δεκατρείς ημέρες τους εκτέλεσαν με τυφεκισμό έξω από την πόλη. Ένας νεαρός δεν εκτελέστηκε γιατί αλλαξοπίστησε.
Φόβος και αγωνία είχε καταλάβει τους ομήρους, καθώς οι Τούρκοι τους απειλούσαν συνεχώς με θάνατο. Ο προεστός Μήτρος Ροδόπουλος «ένεκα του φόβου ηρνήθη την πατρώαν ημών θρησκείαν» και απέφυγε τα δεινά της φυλακής, ενώ ο Καϊμακάμης παρέλαβε υπό την προστασία του τον Αναστάση Καλαμογδάρτη και ο Κιαμήλμπεης τον Κορίνθου Κύριλλο και τον Σωκράτη Νοταρά, οι οποίοι δεν φυλακίστηκαν, αλλά παρέμειναν στο σεράγι καθ’ όλη τη διάρκεια της πολιορκίας.
Τα βασανιστήρια και η δοκιμασία
Όταν ξέσπασε η επανάσταση όλοι οι πρόκριτοι που είχαν παρουσιαστεί βρέθηκαν αιχμάλωτοι των Οθωμανών και η μοίρα τους είχε ουσιαστικά σφραγιστεί. Στις 17 Απριλίου 1821 ο Καϊμακάμης τους φυλάκισε και τους υπέβαλε σε σκληρά βασανιστήρια αλλά δεν τους θανάτωσε, καθώς θεώρησε πιο σκόπιμο να τους χρησιμοποιήσει στις διαπραγματεύσεις ως αντάλλαγμα για να σώσει την ίδια του τη ζωή, καθώς ο κλοιός γύρω από την Τριπολιτσά έσφιγγε .
Την Κυριακή του Θωμά (17 Απριλίου 1821), όπως εξιστορεί ο Ιωσήφ Ζαφειρόπουλος, οι όμηροι μεταφέρθηκαν «εις το κάτω μέρος του Σεραγίου, εις δεινοτάτην και φρικτοτάτην ειρκτήν των καταδίκων»… «Αυτή δε η ειρκτή περιωρισμένη εις εν δωμάτιον έκειτο υπό το Σεράγιον επί του εδάφους, αριστερώθεν του εισερχομένου διά της του Σεραγίου Πύλης» και δέθηκαν όλοι στο φοβερό Κούτσουρο, «εις τας οπάς του οποίου εισήρχοντο οι πόδες των βασανιζομένων… Εισελθόντες δε εις ταύτην την φυλακήν συνέδεσαν διά μακράς αλύσεως, 180 οκάδων βάρους, τους Αρχιερείς και Προύχοντας την εσπέραν εκείνην».
Τα φρικαλέα βασανιστήρια έχει περιγράψει στα ημιτελή απομνημονεύματά του και ο επιζήσας Επίσκοπος Ανδρούσης Ιωσήφ, ο οποίος αναδείχθηκε σε υψηλά αξιώματα στο νεαρό Ελληνικό Κράτος.
Τελικά από τα βασανιστήρια, την ασιτία, την απλυσιά και τις αρρώστιες επέζησαν δύο Αρχιερείς (Ανδρούσης Ιωσήφ και Δανιήλ Τριπόλεως), από δε τους προκρίτους επέζησαν ελάχιστοι.
Ο Θεόδωρος Δεληγιάννης υπέκυψε από εξάντληση στις 20 Σεπτεμβρίου, τρείς ημέρες πριν την άλωση της πόλης, από τα ελληνικά στρατεύματα.
****Το σπάνιο εγχειρίδιο /ντοκουμέντο του Ιερομόναχου Ιωσήφ Ζαφειρόπουλου πρωτοεκδόθηκε το 1852, επανεκδόθηκε από τον Σύλλογο «Παν» της Τριπόλεως το 1926, καθώς και το 2001 από τον Σύνδεσμο Πελοποννησίων νομού Λαρίσης, «ο Μοριάς».

****Ευχαριστώ τον εξαίρετο συνάδελφο και φίλο Νίκο Τσουκαλά (μέλος του Δ.Σ. Συνδέσμου ο ‘’Μοριάς’’ Λαρίσης), που μου πρόσφερε αυτό το ντοκουμέντο, το οποίο αποτελεί πολύτιμη συμβολή στην ιστορία του αθάνατου 1821.

έκδοση 1852 επανέκδοση 1926

 


Ροή ειδήσεων

Advertisement