Ντόρα Κατσωνοπούλου: Η γνωστή αρχαιολόγος αποκαλύπτει στη «Γ»-Υπάρχουν προτάσεις επανόδου μου στην πολιτική

Συνέντευξη στον Διονύση Ζακυνθινό

Αεικίνητη, με πολυσχιδή ερευνητική δραστηριότητα, η γνωστή αρχαιολόγος Ντόρα Κατσωνοπούλου δεν έχει εγκαταλείψει την ιδέα της επανάκαμψης της στην πολιτική.

«Υπήρξαν και εξακολουθούν να υπάρχουν προτάσεις εκ νέου ενασχόλησης μου με την πολιτική», αποκαλύπτει σε συνέντευξη της στη «Γ», στην οποία αναφέρεται εκτενώς στην Αρχαία Πάρο και στην Αρχαία Ελίκη, που αποτελούν το επίκεντρο των ερευνών της.
«Αρχαία Ελίκη και Αρχαία Πάρος είναι ισοδύναμα θέματα επιστημονικού ενδιαφέροντος για μένα. Όμως, η προτεραιότητα πάντα θα ανήκει στην Ελίκη, που είναι το προσωπικό έργο ζωής», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Η συζήτηση μας ξεκινά από την Αρχαία Πάρο, με αφορμή το πέμπτο στη σειρά βιβλίο που έγραψε σχετικά με την αρχαιολογία της.

Ποιο ήταν το ερέθισμα ώστε να ασχοληθείτε με την Πάρο και να γράψετε για την ιστορία της, ανά τους αιώνες;

Η ενασχόλησή μου με την ιστορία και την Αρχαιολογία της Πάρου πηγαίνει σε βάθος χρόνου, κάπου στο 1991, όταν επέστρεψα στην Ελλάδα αμέσως μετά τις διδακτορικές σπουδές μου στο Πανεπιστήμιο Cornell των ΗΠΑ. Η ιδιαίτερη σύνδεσή μου με την Πάρο οφείλεται στην μελέτη και έρευνα της κλασικής γλυπτικής σε μάρμαρο, και ειδικότερα της ζωής και του έργου του μεγάλου γλύπτη και αρχιτέκτονα της αρχαίας Πάρου, Σκόπα, που υπήρξε και ο ανατρεπτικός εκφραστής του «πάθους», δηλαδή των έντονων δραματικών συναισθημάτων της ψυχής, στην τέχνη της γλυπτικής τον 4ο αιώνα π.Χ.. Τα αριστουργηματικά γλυπτά του Σκόπα επηρέασαν βαθιά την τέχνη στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, ακόμα και την χριστιανική εικονογραφία απεικόνισης των παθών.

Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που καθιστά από ιστορική άποψη την Πάρο ενδιαφέρουσα ή περισσότερο ενδιαφέρουσα συγκριτικά με άλλα ελληνικά νησιά;

Η Αρχαία Πάρος, που αποκαλείται στην αρχαιότητα «η λαμπροτάτη των Παρίων πόλις», οφείλει την μεγάλη της ακμή στον θησαυρό που της χάρισε η φύση, το υπέροχο λευκό και διαφανές μάρμαρο, που ήταν περιζήτητο και από το οποίο κατασκευάστηκαν τα σπουδαιότερα μνημεία και γλυπτά της αρχαιότητας. Για να αναφέρω μόνον μερικά: Νίκη της Σαμοθράκης, Αφροδίτη της Μήλου, Ερμής του Πραξιτέλη, ολομάρμαρα μνημεία – αφιερώματα στους Δελφούς, ολόκληρος ο ναός του Διός στην Ολυμπία, ναοί και αγάλματα σε πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας και αλλού. Από τα λατομεία μαρμάρου του νησιού εξορύχθηκαν τεράστιες ποσότητες που ταξίδεψαν σε όλον τον αρχαίο κόσμο μαζί με τους παριανούς τεχνίτες, για να κοσμήσουν πόλεις και ιερά. Για την στέγη του ναού της Ολυμπίας, για παράδειγμα, χρειάστηκαν 1300 τόνοι παριανού μαρμάρου και άλλοι 265 για τα γλυπτά του. Για το άγαλμα του Ερμή δέκα τόνοι από τον περίφημο λυχνίτη (διαυγές μάρμαρο) της Πάρου και 37 τόνοι για την Νίκη του Παιωνίου με το βάθρο της.
Έτσι, η Πάρος αναδείχθηκε στο μεγαλύτερο οικονομικό και καλλιτεχνικό κέντρο του Αιγαίου ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ., ίδρυσε αποικίες στο Βόρειο Αιγαίο (Θάσος), στην Προποντίδα (Πάριον) και στην σημερινή Κροατία (Φάρος), δημιουργώντας ένα τεράστιο οικονομικό και πολιτιστικό δίκτυο στην Μεσόγειο.

Οι φορείς της Πάρου αγκάλιασαν το εγχείρημα σας ή βασιστήκατε αποκλειστικά στις δικές σας δυνάμεις;

Με πρωτοβουλία δική μου και άλλων συναδέλφων μου, ιδρύθηκε το 1998 το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας Πάρου & Κυκλάδων, του οποίου έχω την τιμή να εκλέγομαι πρόεδρος συνεχώς από το 2004, και το οποίο αποτελεί τον κύριο φορέα προώθησης και υποστήριξης του έργου μας που είναι η έρευνα, μελέτη, προβολή και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Πάρου. Η συνεργασία με τον Δήμο Πάρου είναι άριστη και διαχρονική, το ίδιο και με τοπικούς φορείς και συλλόγους, ενώ ένας σημαντικός αριθμός πολιτών της Πάρου συμμετέχει στο Ινστιτούτο και υποστηρίζει το έργο του.

Να περιμένουμε την παρουσίαση του τελευταίου βιβλίου σας για την Αρχαία Πάρο και στην Πάτρα;

Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι το πέμπτο στη σειρά τόμων Πρακτικών Διεθνών Συνεδρίων για την Αρχαιολογία της Πάρου και των Κυκλάδων, που έχω επιμεληθεί. Σε αυτό φιλοξενούνται 38 επιστημονικές μελέτες που αφορούν στην ιστορία της Πάρου ανά τους αιώνες, όπως είναι και ο τίτλος του, προσφέροντας έτσι ένα πανόραμα του σημαντικού πολιτισμού της Πάρου από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι τον 16ο αιώνα μ.Χ.. Θεωρώ ότι θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε και την παρουσίασή του στην Πάτρα στο άμεσο μέλλον.

Αλήθεια, πόσο πιθανό θα ήταν να ασχοληθείτε στο μέλλον και με την ιστορία της αχαϊκής πρωτεύουσας;

Η μακρόχρονη και ιδιαίτερη ενασχόλησή μου ερευνητικά, επιστημονικά και εκδοτικά με την αρχαία πρωτεύουσα της Αχαΐας, την Ελίκη, δεν μπορεί παρά να υποδηλώνει και ενδιαφέρον για την νεότερη πρωτεύουσά της, την Πάτρα. Και επειδή για όλα έρχεται ο κατάλληλος χρόνος, θα σας έλεγα ότι είμαστε αρκετά κοντά και σ’ αυτό.

Παρεμπιπτόντως, έχουμε κανένα νεότερο από το αγαπημένο σας «παιδί», την Αρχαία Ελίκη;

Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο και σοβαρό θέμα. Εκκρεμεί ακόμη σήμερα από το ΥΠΠΟ η έγκριση του αιτήματος συνέχισης του τρίτου πενταετούς προγράμματος γεωαρχαιολογικών ερευνών και ανασκαφών που έχουμε υποβάλει. Μια πρωτοποριακή διεπιστημονική έρευνα συνεργασίας της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, του Πανεπιστημίου Πατρών και της Εταιρείας Φίλων Αρχαίας Ελίκης (ΕΦΑΕΛ), που ξεκίνησε με προσωπική μέριμνα και πρωτοβουλία πριν από 30 χρόνια, όταν κανείς δεν είχε ενδιαφερθεί για το θέμα και το πρόβλημα ήταν ακόμη άλυτο, κατόρθωσε να το επιλύσει με την ανακάλυψη της Αρχαίας Ελίκης 7 περίπου χιλιομέτρων ανατολικά του Αιγίου, στην ξηρά και όχι στην θάλασσα, όπως λανθασμένα πιστευόταν στο παρελθόν.
Είναι αυτονόητο ότι η συνέχιση αυτής της επιτυχημένης έρευνας από το Πανεπιστήμιο Πατρών και την ΕΦΑΕΛ μόνον νέα σημαντικά ευρήματα θα φέρει στο φως, εμπλουτίζοντας ακόμη περισσότερο τις γνώσεις μας για την πολιτιστική κληρονομιά της Αχαΐας και καθιστώντας την περιοχή πόλο έλξης επισκεπτών, διεθνώς.
Τα αναπτυξιακά οφέλη για την Αιγιάλεια και την Αχαΐα, στο σύνολό τους, είναι προφανή. Η παρεμπόδιση και συντηρούμενη εκκρεμότητα συνέχισης της επιστημονικής έρευνας, μόνον αρνητικές επιπτώσεις μπορεί να έχει για την πρόοδο της επιστήμης και του τόπου.

Αρχαία Ελίκη ή Αρχαία Πάρος;

Αρχαία Ελίκη και Αρχαία Πάρος είναι ισοδύναμα θέματα επιστημονικού ενδιαφέροντος για μένα. Όμως, η προτεραιότητα πάντα θα ανήκει στην Ελίκη που είναι το προσωπικό έργο ζωής, το αγαπημένο επιστημονικό «παιδί», όπως είπατε και εσείς. Και αυτό είναι φανερό από το γεγονός ότι παρά την στασιμότητα στη συνέχιση του έργου, η προστασία και συντήρηση του σημαντικότατου αρχαιολογικού μας χώρου στην Ελίκη είναι πάντα προτεραιότητα για την ομάδα μας, όπως και οι μελέτες και δημοσιεύσεις των ευρημάτων μας. Να υπενθυμίσω ότι η ΕΦΑΕΛ οργάνωσε και πραγματοποίησε τον Σεπτέμβριο του 2021, στο Αίγιο, το 6ο Διεθνές Συνέδριο για την Αρχαία Ελίκη, όπου παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα των γεωαρχαιολογικών και ανασκαφικών ερευνών μας, με βάση τα οποία αναδείξαμε μια εντελώς άγνωστη πτυχή στην ιστορία της αρχαίας πόλης, την αναγέννηση και συνέχιση ζωής της Ελίκης μετά τον περίφημο σεισμό του 373 π.Χ..

Στο παρελθόν είχατε ασχοληθεί ενεργά με την πολιτική. Να υποθέσουμε ότι αυτό το κεφάλαιο έχει κλείσει για εσάς ή ενδέχεται να σας δούμε να εμπλέκεστε πάλι με τα κοινά;

Θα σας εξομολογηθώ ότι υπήρξαν και εξακολουθούν να υπάρχουν προτάσεις επανόδου μου και εκ νέου ενασχόλησης μου με την πολιτική. Δεν έχω κάτι συγκεκριμένο να απαντήσω προς το παρόν, αλλά το σοφόν θα ήταν να σας πω: «Ποτέ μην λες ποτέ».