«Το αίμα του ανθρώπου είναι το οξυγόνο του, είναι το πλέον απαραίτητο συστατικό της ζωής. Είναι το πολυτιμότερο δώρο διότι το αίμα δεν αγοράζεται, δεν κατασκευάζεται και δεν έχει υποκατάστατα», είναι τα λόγια μιας γυναίκας η οποία αφιέρωσε όλη τη ζωή της στην επιστήμη της, την αιματολογία και κατ’ επέκταση στον άνθρωπο.

Η Άννα Σπηλιωτακάρα, δεν χρειάζεται συστάσεις. Το έργο της είναι γνωστό σε όλους και η προσφορά της σε ιατρικό και κοινωνικό επίπεδο ανεκτίμητη.

Η ιατρός – αιματολόγος, τέως Διευθύντρια του Κέντρου Αιμοδοσίας του Γενικού Νοσοκομείου Πατρών και από τους πρωτοπόρους στην διάδοση της αξίας της εθελοντικής προσφοράς αίματος, καταθέτει για μια ακόμη φορά την αγάπη της για τον άνθρωπο και ιδίως τον πάσχοντα που χρειάζεται μια φιάλη αίματος, μια φιάλη «οξυγόνου» για να ζήσει.
Οι ελλείψεις ακόμα και σήμερα τεράστιες, οι εκκλήσεις για αίμα συνεχείς από τους ανθρώπους της πρώτης γραμμής, των Κέντρων Αιμοδοσίας των δύο νοσοκομείων της πόλης μας, του ΠΓΝΠ και του «Αγ. Ανδρέα» αλλά και από τους Συλλόγους Εθελοντών Αιμοδοτών της περιοχής μας, σε μια προσπάθεια να εξασφαλιστεί η πολυπόθητη επάρκεια.
Η κα Σπηλιωτακάρα επαναφέρει μέσω άρθρου της στην «Γ» πολύ σημαντικά στοιχεία που σηματοδοτούν την σπουδαιότητα της πράξης της δωρεάς αίματος, μέσα από την πολυετή εμπειρία της.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ…

«H μετάγγιση αίματος είναι τόσο παλαιά όσο και η Ιατρική. Από τα πανάρχαια χρόνια οι άνθρωποι στη θέα του αίματος που έτρεχε είχαν μεγάλο φόβο και δέος, το ταύτιζαν με την απώλεια της ζωής. Στους επόμενους αιώνες το υγρό αυτό στοιχείο – το αίμα- θεωρείτο ότι περιείχε την ψυχή και τις μεγάλες αρετές του ανθρώπου. Είναι γνωστό ότι οι Αιγύπτιοι συνιστούσαν το λουτρό με αίμα ζώου σε διάσημα άτομα, ασθενείς, κουρασμένους και υπερήλικες. Οι Ρωμαίοι που παρακολουθούσαν στις αρένες τον αλληλοσκοτωμό των μονομάχων, καραδοκούσαν τον θάνατό τους για να πιουν το αίμα του

ς. Μετέπειτα το 1492 ο Πάπας VIIΙ άρρωστος και υπερήλικας κατόπιν συμβουλής των ιατρών του ήπιε το αίμα τριών νεαρών. Μερικές ημέρες αργότερα ο ασθενής απέθανε συμπαρασύροντας και τους τρεις νεαρούς.
Στη Γαλλία το 1615 επί Λουδοβίκου XII υποστήριξε την μετάγγιση αίματος σε άνθρωπο και περιέγραψε με λεπτομέρεια τον καθετηριασμό της αρτηρίας με σωλήνες από άργυρο. Η κυκλοφορία του αίματος ανακαλύφθηκε το 1628. Το 1652 έγινε η πρώτη μετάγγιση από κοτόπουλο σε άλλο κοτόπουλο. Μετέπειτα με ίδια τεχνική έγινε μετάγγιση αίματος σε σκύλο. Το 1657 ιατρός φιλόσοφος είναι ο πρώτος που χορήγησε φάρμακα δια της ενδοφλέβιας οδού. Αναφέρεται ότι ιατρός ενήργησε την μετάγγιση από άνθρωπο σε άνθρωπο στη Φιλαδέλφεια της Αμερικής. Ο Jean Denis, ιατρός του Λουδοβίκου XIV το 1667 έχοντας αποτυχίες σε πειράματα μεταγγίσεων ανάγκασε το κοινοβούλιο των Παρισίων να απαγορεύσει τη μετάγγιση. Ακολούθησε και το Κοινοβούλιο της Αγγλίας.
Στις 10 Δεκεμβρίου 1930 ο Λαντστάινερ τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής για την προσφορά του στην αναγνώριση των ομάδων αίματος, εργασία την οποία είχε δημοσιεύσει το 1901 ενώ ο γονότυπος ΑΒ ανακαλύφθηκε το 1902. Η ανακάλυψη του Landsteiner αργοπόρησε να εφαρμοστεί λόγω των περιπετειών της ονοματολογίας ΑΒΟ. Το 1928 η Κοινωνία των Εθνών υιοθετεί την ονοματολογία ΑΒΟ.
Από την οργάνωση της αιμοδοσίας ευεργετήθηκε ταυτόχρονα και η μεταμόσχευση οργάνων με τη χρησιμοποίηση συντηρημένου αίματος.

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ
ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στην ίδρυση της Εθνικής Υπηρεσίας της Αιμοδοσίας, τονίζοντας πως πρωτοπόροι στην ιστορία των πλήρων μεταγγίσεων αίματος στον τόπο μας υπήρξαν οι Μαθιός Μακκάς και Μικές Παΐδούσης.
«Το 1952 το κράτος ανέλαβε την οργάνωση της αιμοδοσίας σε Εθνική Κλίμακα με την ίδρυση της Εθνικής Υπηρεσίας Αιμοδοσίας στο Υπουργείο Υγείας περιλαμβάνοντας τέσσερα περιφερειακά κέντρα αιμοδοσίας με πρώτο το Ιπποκράτειο και ακολούθησαν το Λαϊκό, Πειραιά και Θεσσαλονίκης. Η ποιοτική εξέλιξη της Αιμοδοσίας στη χώρας μας οφείλεται αναμφίβολα στον αείμνηστο ιατρό Ηλία Πολίτη, ο οποίος συντάσσει λεπτομερές πρόγραμμα για Κέντρο Αιμοδοσίας και παρασκευής παραγώγων αίματος. Η πολιτεία αναγνωρίζοντας το έργο του, καθιέρωσε κάθε χρόνο ημέρα αιμοδοσίας Ηλία Πολίτη στις 8-9 Απριλίου. Σημαντικό βήμα για την εθελοντική αιμοδοσία ήταν η απόφαση του Υπουργού Υγείας Σ. Δοξιάδη να απαγορευτεί η επί πληρωμή προσφοράς αίματος», συνεχίζει η ίδια.
Και προσθέτει: «Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει διαμορφώσει ενιαίους κανονισμούς για την Αιμοδοσία, τα παράγωγά του αίματος και τις μεταγγίσεις. Οι εθνικές υπηρεσίες υγείας έχουν την ευθύνη της διακίνησης του αίματος στην Ε.Ε. Η Ελβετία είναι η χώρα της επάρκειας σε αίμα. Όπως είναι γνωστό στην Ελλάδα εισάγεται ακόμα ένα μικρό ποσοστό αίματος από την Ελβετία και καλύπτεται ένα μέρος των αναγκών μας σε παράγωγα πλάσματος. Η Ευρώπη σήμερα έχει επάρκεια αίματος, ιδιαίτερα ορισμένες χώρες όπως Ελβετία, Δανία, Σουηδία, Κύπρος. Η Κύπρος κατέχει την πρωτιά μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. και του κόσμου ως προς το ποσοστό των αιμοδοτών».

Επάρκεια αίματος, ένας διαρκής αγώνας…

Ορόσημο για την Πάτρα και την Αχαΐα το 1969

Woman making blood donation at hospital, closeup

 Χρονιά – σταθμός για το νομό Αχαΐας και συγκεκριμένα στην Πάτρα υπήρξε από το 1969. Όπως μας αναφέρει η κα Σπηλιωτακάρα, τότε ιδρύθηκε ο Σταθμός Αιμοδοσίας στο Κρατικό Νοσοκομείο «Άγιος Ανδρέας». Εκείνη τη χρονιά, διορίστηκε η ίδια διευθύντρια του Σταθμού Αιμοδοσίας εκτός κέντρου. Ήταν η πρώτη αιματολόγος που στελέχωσε αιμοδοσία εκτός Αθηνών.

Πρώτιστο μέλημά της ήταν να οργανώσει άμεσα την πρώτη μονάδα μεταγγίσεως στο Νοσοκομείο για παιδιά που έπασχαν από μεσογειακή αναιμία. Ιδιαιτέρως εστίασε στη διάγνωση και θεραπεία ασθενών με μεσογειακή αναιμία.

Οργάνωσε την πρώτη συστηματική μονάδα μεταγγίσεων πασχόντων από μεσογειακή αναιμία κατά φαινότυπο με φίλτρα υψηλής λευκαφαίρεσης. Αλλά και το πρώτο αιματολογικό εργαστήριο εντός του χώρου της Αιμοδοσίας για τη διάγνωση προβλημάτων των ασθενών, οι οποίοι μέχρι τότε διακομίζονταν στα νοσοκομεία της Αθήνας.

Το 1979 ιδρύθηκε ο Σύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών με πρώτο τον «Αιμοδότη» με πρόεδρο τον Γ. Σιμιγιάτο προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα της έλλειψης αίματος.

Ο Σύλλογος επισημοποιήθηκε δυνάμει της υπ’ αριθμ. 680/10 -6-80 αποφάσεως του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πατρών. Η κα Σπηλιωτακάρα συνεργάζετο με τον αείμνηστο Γ. Σιμιγιάτο με τον οποίο οργάνωσε Συλλόγους Εθελοντών Αιμοδοτών δεδομένου ότι στην Ελλάδα δεν υπήρχε επάρκεια αίματος.

Ο ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΟΥ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΤΗΚΕ ΣΕ ΚΕΝΤΡΟ

Η αιμοδοσία επεκτάθηκε. Ο σταθμός αιμοδοσίας αναβαθμίστηκε σε Κέντρο Αιμοδοσίας το 1990 συνεχίζοντας το πολύτιμο έργο του. Οι εκάστοτε Υπουργοί των Κοινωνικών Υπηρεσιών συνέχαιραν την πρωτοπορία του Κέντρου Αιμοδοσίας. Οι εθελοντές αιμοδότες πολλαπλασιάστηκαν στα χρόνια που πέρασαν καθώς και ο αριθμός Συλλόγων και ομάδων παρ’ ότι ξεκίνησε με 250 μέλη. Ο Γιώργος Σιμιγιάτος κατόρθωσε να εδραιώσει τον εθελοντισμό με την άδεια του Νοσοκομείου και του Υπουργείου εγκρίνοντας τον Αιμοδότη.

Η κα Σπηλιωτακάρα, ως η πρώτη αιματολόγος και η «ψυχή» του Κέντρου Αιμοδοσίας του ΓΝΠ «Ο Άγιος Ανδρέας» προσέθεσε τις μοριακές τεχνικές στο Νοσοκομείο για τον έλεγχο της Ηπατίτιδας Β και C, oι οποίες εφαρμόστηκαν σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες. Πρωτοστάτησε στην αποστολή δειγμάτων αίματος εθελοντών σε κέντρα της Αθήνας με σκοπό την ιστοσυμβατότητα δοτών μυελού των οστών παρακολουθώντας τις νέες μεθόδους.

ΠΟΛΥΕΠΙΠΕΔΗ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ

Εργάστηκε ακούραστα σε επιστημονικό, εθελοντικό και κοινωνικό επίπεδο. Συνέγραψε το επιστημονικό βιβλίο με τίτλο «Η ιστορία της Αιμοδοσίας» το οποίο και διδάσκετο στο Τμήμα Νοσηλευτικής του ΤΕΙ. Επίσης, με τη συνεργάτιδά της συνέγραψε το ενημερωτικό βιβλίο «Αιμοδοσία η ανθρώπινη σχέση».

Επί των ημερών της, ως διευθύντρια της Αιμοδοσίας του ΓΝΠ «Ο Άγιος Ανδρέας» πραγματοποίησε δύο Παγκόσμια Συνέδρια στην Πάτρα, το 1997 και το 1999 με μεγάλη επιτυχία. Η σημαντική αυτή προσπάθεια στηρίχθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Υπουργείο Υγείας, τον Δήμο Πατρέων, την τότε Νομαρχία Αχαΐας και τη Διοίκηση του Νοσοκομείου «Αγ. Ανδρέα».

«Η Πάτρα υπήρξε το κέντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος και η συμμετοχή ήταν μεγάλη. Μάλιστα, το Κέντρο Αιμοδοσίας του «Αγ. Ανδρέα» βραβεύτηκε δύο φορές από την Παγκόσμια Οργάνωση Εθελοντών Αιμοδοτών στο Λουξεμβούργο και στην Τυνησία γιατί είχε τα υψηλότερα ποσοστά εθελοντισμού πανελληνίως που κυμαίνονταν στο 60% από το 1996, αυξάνοντας συνεχώς τον αριθμό των αιμοδοτών. Παρά ταύτα έως και τα τελευταία χρόνια η ποθητή επάρκεια αίματος ποτέ δεν έφθασε στο 100% με αποτέλεσμα την εισαγωγή αίματος από την Ελβετία, δωρεάν, πληρώντας την μεταφορά, έχοντας ανάγκη για 25.000 φιάλες. Εδώ και 14 χρόνια συστάθηκε στους Θρακομακεδόνες Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ) με καλή υποδομή και το σχέδιο ήταν και παραμένει, να γίνεται εκεί ο έλεγχος του διαθέσιμου αίματος. Η αναγκαία επάρκεια αίματος είναι το κίνητρο για τις ποσότητες αίματος και την Αιμοδοσία», σημειώνει η ίδια.

Ωστόσο, υπογραμμίζει εμφατικά πως το έργο του Κέντρου Αιμοδοσίας είναι δημιούργημα της συλλογικής δουλειάς όλου του προσωπικού του ΓΝΠ «Αγ. Ανδρέα» συγχρόνως με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείου του Ρίου. Μεταξύ αυτών, συνεργάτιδά της σε αυτήν την τόσο πολύτιμη προσφορά ήταν η κα Παρθενοπη Τσέλιου, προερχόμενη από την Αθήνα, η οποία σήμερα είναι η διευθύντρια της Αιμοδοσίας του ΓΝΠ «Ο Άγιος Ανδρέας».

«ΤΟ 70% ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ»

«Στη χώρα μας και ιδιαίτερα στην πόλη μας, τα δύο μεγάλα νοσοκομεία, το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Πάτρας στο Ρίον και το Γενικό Νοσοκομείο «Ο Άγιος Ανδρέας», οργανώνουν εξωτερικές αιμοληψίες σε συνεργασία με Συλλόγους Εθελοντών Αιμοδοτών, κοινότητες, ΕΕΣ, Εκκλησία, Πανεπιστήμια, Χώρους Εργασίας, κλπ. Η Πάτρα και ο νομός Αχαΐας ως καταλύτης για την επιτυχία της αιμοδοσίας χρησιμοποίησε την προσωπική επαφή με τους υποψήφιους αιμοδότες, συναντήσεις σε κέντρα εργαζομένων, ενημέρωση, διδασκαλία, φιλικές συγκεντρώσεις και ανέβασε το ποσοστό αίματος στο 70%», επισημαίνει η κα Σπηλιωτακάρα.

Κλείνοντας, απευθύνει έκκληση σε όλους όσοι είναι υγιείς να απλώσουν το χέρι τους και να προσφέρουν ανιδιοτελώς ένα δώρο ζωής στον άγνωστο πάσχοντα συνάνθρωπο, γιατί όπως αναφέρει «η αιμοδοσία είναι μια πράξη αλτρουισμού και αγάπης προς τον συνάνθρωπο. Η αιμοδοσία είναι ζωή!».