της ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΥΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ο Κανέλλος Δεληγιάννης γεννήθηκε στα Λαγκάδια Γορτυνίας το 1780 και ήταν γιος του προκρίτου Ιωάννη Δεληγιάννη Παπαγιαννόπουλου ενός εκ των ισχυρότερων προσωπικοτήτων της εποχής. Παντρεύτηκε την Αθανασία Α. Παπατσώνη, συγγενή του ομώνυμου προκρίτου, και απέκτησαν μία κόρη, τη Μαρία.

Τις παραμονές της Επανάστασης βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη με τον αδελφό του ενώ στα απομνημονεύματά του λέει ότι μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία από τον Παναγιώτη Σέκερη Ωστόσο στον κατάλογο των φοιτητών του Σέκερη αναγράφεται ότι ο Κανέλλος μυήθηκε στην Τριπολιτσά από τον Παναγιώτη Αρβάλη στις 10 Σεπτεμβρίου 1819. Στη συνέχεια, από τον Κανέλλο μυήθηκαν οι αδερφοί του Δημήτριος και Κωνσταντίνος.

Με την έναρξη του αγώνα χρηματοδότησε τις επαναστατικές κινήσεις στην Πελοπόννησο.  Τον Φεβρουάριο του 1821 ο Κανέλλος συναντήθηκε στα Λαγκάδια με τον Παπαφλέσσα με τον οποίο διαφώνησε για τη δυνατότητα έναρξης του αγώνα στις 23 Μαρτίου όμως με τους αδερφούς του και τους Αθηναίους κήρυξε την επανάσταση στη Γορτυνία και πολιόρκησαν τους Τούρκους στην Καρύταινα στις 7 Απριλίου 1821.

Συμμετέχει ενεργά στην πολιορκία της Τριπολιτσάς, ενώ στην πρώτη εθνοσυνέλευση εκλέγεται μέλος του εκτελεστικού και το Μάρτιο του 1822 παίρνει μέρος στην πολιορκία του Κάστρου της Πάτρας. Ένα μήνα αργότερα, εκστρατεύει στη Δυτική Ελλάδα όπου λαμβάνει μέρος στη μάχη του Πέτα, στις 2 Ιουνίου. Εκεί οι ελληνικές δυνάμεις ηττώνται.  Στις 17 Μαΐου 1822 ονομάζεται από την προσωρινή διοίκηση στρατηγός και αναλαμβάνει την εκστρατεία στη Στερεά Ελλάδα.

Οι αμφιλεγόμενες σχέσεις με την οικογένεια του Κολοκοτρώνη δημιουργούν άλλοτε αντιπαλότητες άλλοτε προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος. Σε μία τέτοια προσπάθεια, ο Κανέλλος αρραβωνιάζει την κόρη του με το μικρό γιο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη Κολίνο.

Διετέλεσε πληρεξούσιος τη δεύτερη εθνοσυνέλευση του Άστρους εκπροσωπώντας τους στρατιωτικούς όπως και στην τρίτη εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου του 1826 και της Τροιζήνας το 1827 αλλά και στην πρώτη εν Αθήναις εθνοσυνέλευση μετά την αλλαγή του πολιτεύματος το 1843 1844. Από το 1824 συμμάχησε με τον Ιωάννη Κωλέττη και εντάχθηκε στο Γαλλικό κόμμα αποσύρθηκε από την πολεμική δράση μετά την ήττα των Πελοποννησίων στον δεύτερο εμφύλιο πόλεμο αφού συνελήφθη από την κυβέρνηση Κουντουριώτη και όπως και ο Κολοκοτρώνης κρατήθηκε στη Μονή του Προφήτη Ηλία της Ύδρας. Ελευθερώθηκε τελικά με την αμνηστία που δόθηκε το Μάιο του 1825 όταν ο Αιγύπτιος Ιμπραήμ πασάς απειλούσε την Πελοπόννησο και υπέγραψε την πράξη υποτέλειας προς την Αγγλία το καλοκαίρι του 1825. Το 1827 στην τρίτη εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας συγκρούστηκε με τους Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και Γεωργίο Κουντουριώτη για το θέμα της διανομής των εθνικών γαιών. Στις εκλογές του 1844 συμμάχησε εκλογικά στη Γορτυνία με τον Γενναίο Κολοκοτρώνη και τον Δημήτριο Πλαπούτα.

Το Δεκέμβριο του 1844 μετά την επικράτηση του γαλλικού κόμματος στις βουλευτικές εκλογές ο Κανέλλος Δεληγιάννης εκλέγεται πρόεδρος της βουλής στις 20 Δεκεμβρίου 1844 διαδεχόμενος τον προσωρινό πρόεδρο Νικηταρά. Τα απομνημονεύματά του θεωρούνται από τους ιστορικούς αρκετά αμφιλεγόμενα. Με την αρχή του κειμένου του, ένας βασικός στόχος των γραπτών του φαίνεται πως είναι να τεκμηριώσει την υφεσιακή, έναντι των Τούρκων, στάση του πατέρα του ως ευεργετική για τον ελληνικό πληθυσμό και τη διατήρηση της ειρήνης στον Μοριά. Ένας από τους στόχους του τρίτομου έργου του θεωρείται πως είναι να εξυψώσει την οικογένειά του και γενικώς την τάξη των προκρίτων αγωνιστών τους οποίους υπερασπίζεται σθεναρά κόντρα σε-μεταξύ άλλων-σημαντικούς αγωνιστές της επανάστασης που ανήκαν σε άλλες τάξεις. Μέσα στα κείμενά του είναι εμφανής η επιθετική κριτική του έναντι αρκετών αγωνιστών της επανάστασης και κυρίως κατά του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, όπως επίσης αναφέρεται και σε αιματηρές διαμάχες των οικογενειών των προκρίτων της Πελοποννήσου πριν την επανάσταση, που ευθύνονταν σημαντικά για το ξεκίνημά της. Συγκρινόμενα με εκείνα των Μακρυγιάννη ή του Κασομούλη, δεν είναι ανάλογο «από την άποψη της παιδείας». Απεβίωσε στην Αθήνα στις 18 Σεπτεμβρίου 1862.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Δεληγιάννης Κ., Απομνημονεύματα, Αθήνα 2005

Κωνσταντάρας Κ. Τα πρόσωπα του 1821, τομ. Α’, Αθήνα 2021

Μέξας Γ. Βαλέριος, Οι Φιλικοί, Κατάλογος των μελών της Φιλικής Εταιρείας εκ του αρχείου Σέκερη

«Αργοκύλησε στο θόλο η σελήνη κλέβοντας φως από τα αστέρια. Η αδελφή Ελισάβετ έγειρε στο μαξιλάρι και αναστέναξε. Τα λόγια του Δημήτρη ηχούσαν ακόμα στα αφτιά και την καρδιά της. Σ’ ΑΓΑΠΩ! Τι κι αν μας χωρίζουν τόσα; Το βλέμμα σου με χαϊδεύει μόνιμα κι η ακούραστη σκέψη μου σε συντροφεύει. ΕΛΑ! Έκλεισε τα μάτια. Δυο σταγόνες θλίψης κύλησαν. Αλίμονο! Δε φτιάχτηκαν για μένα τα μονοπάτια του έρωτα!» Ψιθυρίζει το Μαύρο Ρόδο στο μυθιστόρημα της Ελένης Καπλάνη που ενέπνευσε τους ανθρώπους Mega και δημιούργησαν την ομώνυμη σειρά που βρήκε πιστό τηλεοπτικό να το ακολουθεί.

Στην καρδιά της Πελοποννήσου σε ένα χωριό ανάμεσα στους ορεινούς όγκους της Αρκαδίας και της Αχαΐας οι κάτοικοι του προσπαθούν να ζήσουν ζυγίζοντας  τις έγνοιες, τις ανησυχίες, τις μικρές επιτυχίες, τις βαθιές πίκρες τους και τις μεγάλες τους απώλειες. Στο παρακείμενο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου αναπτύσσεται ένας δεύτερος μικρόκοσμος με αντίστοιχα προβλήματα, έγνοιες και ανησυχίες. Το μοναστήρι και το χωριό τα συνδέουν οι κοινές δραστηριότητες, οι μικρές συναλλαγές αλλά κυρίως η δόκιμη μοναχή, η εικοσάχρονη Ελισάβετ (Φωτεινή Παπαθεοδώρου), της οποίας η οικογένεια κατοικεί στο χωριό, ενώ η ίδια δόκιμη από δώδεκα χρονών στη μονή, προσπαθεί να λάβει το σχήμα της μοναχής το οποίο διακαώς επιθυμεί. Ο πατέρας της Ελισάβετ, στον ρόλο ο πολύ καλός (Γεράσιμος Σκιαδαρέσης), βασανίζεται με την επιλογή της κόρης του να μονάσει και ψάχνει τρόπους, όχι πάντοτε θεμιτούς, να την φέρει πίσω στο σπίτι και σε μια κανονική ζωή. Ο Πέτρος (Μιχαήλ Ταμπακάκης) φοιτητής Αρχιτεκτονικής άρτι αφιχθείς από τη Φλωρεντία, γιος γνωστού επιχειρηματία  της νύχτας από την Πάτρα, φτάνει στο χωριό για να περάσει μερικές μέρες με τους φίλους του μακριά από την πόλη και τη βάναυση σχέση με τον πατέρα του. Οι δυο κόσμοι τέμνονται αλλά δεν μπορούν να βρουν πολλά σημεία επαφής, ο μοναστικός βίος της ηρεμίας και της ησυχίας δεν έχει καμιά σχέση με τη ξέφρενη ζωή της νύχτας και της κραιπάλης.  Η σύγκρουση είναι αναμενόμενη, σκληρή και αδυσώπητη. Όλοι οι άνθρωποι όμως είναι πλασμένοι από τα ίδια υλικά και η ομορφιά και ο πόνος και η ευαισθησία και η πραότητα ζουν ακόμα και πίσω από τις λάμψεις των  προβολέων, ακόμα και πίσω από τη σκοτεινιά των ράσων και του μοναχισμού.  

Διαβάζουμε στο Μαύρο Ρόδο της Ελένης Καπλάνη. «Η επιστροφή στο πατρικό είναι ταυτόχρονα και επιστροφή στο παρελθόν, τότε που όλα άλλαξαν απότομα στη ζωή της νέας κοπέλας. Η πάλη ανάμεσα στο θέλω και το πρέπει, το πρέπει και το μπορώ, με τις σκιές του χθες να βαραίνουν το πεπρωμένο της. Πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής της, χωρίς η ίδια να το έχει επιλέξει, σ’ ένα χώρο που της άφησε τα σημάδια του, μ’ έναν τρόπο σκέψης μακριά από των υπολοίπων. Οι εσωτερικές συγκρούσεις τεράστιες. Τι θα ακολουθήσει; Όταν ο άλλος σου δίνει ένα κομμάτι της ψυχής σου που δεν είχες καν αντιληφθεί ότι σου έλειπε, τότε μήπως η αγάπη είναι ένα λουλούδι που πρέπει να του επιτρέψεις να ανθίσει; Ποτέ δεν μπορείς να γνωρίζεις τι ορίζει η μοίρα. Η αγάπη είναι το μεγαλύτερο δώρο που μας έκανε ο Θεός».

Εκτός από το πρωταγωνιστικό δίδυμο υπάρχουν κι άλλοι σημαντικοί χαρακτήρες στη σειρά όπως ο Θέμης Καστρινός (Λεωνίδας Κακούρης) ο οποίος είναι ο πατέρας του Πέτρου, άνθρωπος της νύχτας, έξυπνος, δραστήριος, αποφασιστικός, ο οποίος περισσότερο προσπαθεί να δαμάσει την οικογένειά του, παρά να δημιουργήσει συναισθηματικούς δεσμούς μαζί της. Η  γυναίκα του, Αγγελική Σπηλιώτη Καστρινού (Ηλέκτρα Νικολούζου) κρατά αποστάσεις από τις δουλειές του, τον τρόπο δράσης του, ακόμα και από τη ζωή του και μένει μαζί του χάριν των παιδιών τους και μόνο. Η ηγουμένη Φιλαρέτη (Κατερίνα Διδασκάλου) είναι η ενάρετη, στοργική και σοφή γερόντισσα που φροντίζει τις μοναχές και τους πιστούς που έρχονται σε επαφή με το μοναστήρι. Είναι δίκαιος άνθρωπος που προσπαθεί να συμβιβάσει πράγματα, πρόσωπα και καταστάσεις. Ο Λευτέρης Βελιώτης (Γεράσιμος Σκιαδαρέσης) ο πατέρας της Ελισάβετ, είναι ένας αγρότης που προσπαθεί να βγάλει τον επιούσιο, ενώ η ζωή περνά από δίπλα του, ο καημός για την καλόγρια κόρη του και η επιθυμία της να μονάσει, υποσκάπτουν την ευαίσθητη υγεία του και τον οδηγούν σε συνεχή μικρά λάθη τα οποία διαταράσσουν τη σχέση του με το παιδί του αλλά και  τη γυναίκα του Πολυξένη (Θεοφανία Παπαθωμά) η οποία τον αφήνει μόνιμα μετέωρο, χωρίς στήριγματα, βεβαιότητες και σταθερές.

Το σενάριο του  Γιώργου Κρητικού παράγει είναι αλήθεια περισσότερα γεγονότα, ίντριγκες, υπερβολές και ανατροπές από ότι μπορεί να καταναλώσει μια επαρχιακή ορεινή κωμόπολη και η γύρω περιοχή.

Η Διεύθυνση φωτογραφίας του Γιώργου Παπανδρικόπουλου τρέχει πίσω από τους περιορισμένους χρόνους και τις ανάγκες της παραγωγής, ενώ η σκηνοθεσία του Κώστα Αναγνωστόπουλου χωρίς εξάρσεις, ιδιαίτερες εμπνεύσεις, διεκπεραιώνει αξιοπρεπώς τη σειρά στηριγμένος και στους έμπειρους ηθοποιούς του,  τον Λεωνίδα Κακούρη, την Κατερίνα Διδασκάλου, στην έντονη και δυναμική ερμηνεία του  Μιχαήλ Ταμπακάκη και την όμορφη παρουσία της  Φωτεινή Παπαθεοδώρου. 

Τέλος να αναφερθούμε στην καλύτερη αξιοποίηση  του Γεράσιμου Σκιαδαρέση, του οποίου την κωμική δεινότητα θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί και ο σεναριογράφος και ο σκηνοθέτης και να αναπτύξουν κάποιες χιουμοριστικές καταστάσεις, που η ίδια η σειρά έχει ανάγκη και ο χαρακτήρας του Λευτέρη Βελιώτη μπορεί εύκολα και  να δημιουργήσει και θα μπορούσε να λειτουργήσει αντιστικτικά στη μαυρίλα που κυριαρχεί γύρω.

Αξίζει να αναφερθούμε στη μουσική επένδυση που έχει την υπογραφή του Γιώργου Θεοφάνους και τα δύο πολύ όμορφα τραγούδια της σειράς ερμηνεύουν η Ελένη Βιτάλη και η Κατερίνα Μαούτσου. 

Ο πληθωρισμός των τηλεοπτικών σειρών, φέτος θα ξεπεράσουν τις σαράντα, είναι μια νίκη της μυθοπλασίας απέναντι στα ριάλιτι, από την άλλη πλευρά όμως μας έχει προκύψει και μια διαστολή αισθητική, η οποία θέλει όλα να τα χωρέσει  στο πλαίσιο της καλής τηλεόρασης. Όσο περνάει ο καιρός και η τηλεοπτική σεζόν κορυφώνεται, τα κανάλια πια έχουν ανοίξει τα χαρτιά τους και έχουν βγάλει όλη την «πραμάτεια» τους στους δέκτες μας. Η πραγματικότητα είναι με δυο λόγια η εξής, ο «Maestro» του Παπακαλιάτη είναι αυτός που οδηγεί τα πράγματα, ακολουθούν 3-4 μέτρια προγράμματα και πιο πίσω τα υπόλοιπα. Τα πράγματα χωρίς αμφιβολία είναι καλύτερα απ’ όταν κυριαρχούσαν τα ριάλιτι, τα τηλεπαιχνίδια και τα κουτσομπολίστικα σόου, αλλά απέχουν πολύ από το να πούμε ότι έχουμε σπουδαία τηλεόραση. Όμως η τηλεόραση είναι πολλά πράγματα    και όπως και να το κάνουμε ένας «χάρτινος» και φανταστικός χαρακτήρας ο  Homer Simpson, προϊόν της τηλεόρασης  μας τα είπε  πολύ καλά γι αυτήν, «Τηλεόραση: δασκάλα, μητέρα, κρυφή ερωμένη» γι αυτό πρέπει να την προσέχουμε, να τιμούμε τα καλά της, να απορρίπτουμε τα πολλά σκουπίδια της και με την ισχύ του τηλεκοντρόλ να επιβάλουμε όχι το δίκαιο και το σωστό, δεν υπάρχουν τέτοια στην τηλεόραση,  αλλά το πιο όμορφο και το πιο αληθινό.

–   Το διάστημα αυτό η συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας, περίλυπη και ψυχικά επιβαρυμένη, αγγίζει τα όρια της «συλλογικής κατάθλιψης», βιώνοντας το στάδιο της διασαλευμένης τάξης της καθημερινότητας και κανονικότητάς της.

–   Και τούτο εξαιτίας του πολύνεκρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος στην κοιλάδα των Τεμπών, στην εκπνοή της 28^ης Φεβρουαρίου 2023.

–   Ως γνωστόν ο χαρακτηρισμός «τέταρτη εξουσία», έχει αποδοθεί στο λειτούργημα της δημοσιογραφίας.

–   Αν θεωρήσουμε ότι ο δημοσιογράφος διερμηνεύει το κοινό αίσθημα, αν δεχτούμε ότι λειτουργεί -ως οφείλει- απολύτως αντικειμενικά στον σχολιασμό των γεγονότων και αν παραδεχτούμε ότι αποτελεί -καλώς ή κακώς- το μοναδικό «φόβητρο» για την αποκάλυψη πολιτικών, οικονομικών και άλλων σκανδάλων ή υπόπτων καθυστερήσεων, προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα: «τώρα είναι η ώρα της τέταρτης εξουσίας»! Τώρα όμως και η τεράστια ευθύνη της!!

–   Αφού η πολιτική της εποχής μας δεν εμπεριέχει πια ιδεολογίες, αλλά στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στο επικοινωνιακό παιγνίδι, το χρέος του δημοσιογραφικού κόσμου της χώρας -και λόγω των επερχόμενων εκλογών- έγκειται στο να καταφέρει να παίξει το ίδιο αυτό παιγνίδι, αλλά αντιστρέφοντάς το!

–   Που σημαίνει ότι οι Έλληνες δημοσιογράφοι -κυρίως αυτοί των μεγάλων καναλιών- θα προσφέρουν ύψιστη εθνική υπηρεσία αν αποφασίσουν συλλογικά ότι, ναι μεν θα δίνουν βήμα στους εκπροσώπους των κομμάτων, αλλά θα διακόπτουν αμέσως όποιον αρχίζει να ρίχνει στο «ανάθεμα» τον τωρινό (με δεδομένη την βαρύτατη ευθύνη), ώστε ως προηγούμενος να εκμηδενίσει αυτήν του κόμματός του, διεκδικώντας έτσι το «αναμάρτητον».

–   Να τους υποχρεώνουν σε σεβασμό και σε διάλογο ουσίας. Επειδή οι διάφορες τακτικές αποφυγής, δεν απευθύνονται ασφαλώς στους έχοντες κριτική ικανότητα και επαρκή νοημοσύνη, αλλά στον «όχλο». Στον κάθε «όχλο», του κάθε κόμματος. Δυστυχώς!

–   Ο δημοσιογραφικός κόσμος οφείλει να καταφύγει σε «σφυροκόπημα». Σκληρό και ασταμάτητο. Προς όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν αυτόν τον τόπο. Μεγάλη η πρόκληση! Επειδή, περισσότερο από ποτέ, καλείται να υπερβεί εαυτόν! Αναφερόμαστε σαφώς στο ιδεατόν! Ξέρουμε ότι είναι ακατόρθωτο. Μα πρέπει πάντα να το κυνηγάμε!!

–   Το σύνθημα που κάνει πάταγο στις μέρες μας -και όχι τυχαία- είναι το: «Πέστα ….». Αυτό συμβαίνει επειδή ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος και όσοι σαν αυτόν, εκφράζουν με ευθύτητα την πανελλήνια απαίτηση: παραδειγματική τιμωρία παντός υπευθύνου για το ολέθριο δυστύχημα.

–   Γι’ αυτό και δεν δικαιούνται να σταματήσουν «να τα λένε».

–   Κι ας ξέρουμε πως όλες οι φωνές των Ελλήνων δεν φτάνουν -ποτέ δεν θα φτάσουν- για να εξισωθούν με τούτη την εκκωφαντική, την αβάσταχτη σιωπή: των 57 νεκρών στη σύγκρουση των τρένων… εκεί στα Τέμπη…

(*) Πτυχιούχος Φιλοσοφίας-Συγγραφέας