της ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΥΚΟΠΟΥΛΟΥ

Η Μαντώ (Μαγδαληνή) ήταν κόρη του Νικόλαου Μαυρογένη, μεγαλέμπορου που ήταν εγκατεστημένος στην Τεργέστη. Γεννήθηκε στα 1796 στο χωριό Μαρμαρά της Πάρου. Η μητέρα της, Ζαχαράτη Μπάτη, ήταν γεννημένη στη Μύκονο. Εγκαταστάθηκαν στην Τεργέστη και εκεί ο πατέρας της Νικόλαος ασχολήθηκε με το εμπόριο. Ο μεγάλος θείος του πατέρα της, Νικόλαος Μαυρογένης, ήταν δραγουμάνος του Οθωμανικού στόλου και ηγεμόνας της Βλαχίας, στον οποίο στα 1812, ο πατέρας της ανέθεσε τη μόρφωσή της, στην Τήνο.

Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, η Μαντώ Μαυρογένους δραστηριοποιήθηκε κυρίως στη Μύκονο. Μετά από δική της προτροπή, οι κάτοικοι του νησιού, ξεσηκώθηκαν εναντίον των Τούρκων. Η Μαυρογένους εξόπλισε πλοία από δικά της χρήματα και ηγήθηκε του αγώνα κατά των πειρατών που λυμαίνονταν τις Κυκλάδες και αργότερα πολέμησε στο Πήλιο, στη Φθιώτιδα, στην Κάρυστο και στη Λιβαδειά. Κάτοχος της γαλλικής γλώσσας, συνέταξε συγκινητική έκκληση προς τις γυναίκες της Γαλλίας, ζητώντας τη συμπαράστασή τους στον πληθυσμό της Ελλάδας. Επίσης εκτός από τη γαλλική, μιλούσε άπταιστα την ιταλική, αλλά και την τουρκική γλώσσα.

Με την έκρηξη της Επανάστασης του 1821 παίρνει μέρος στις συσκέψεις που γίνονται για συμμετοχή στον Ιερόν Αγώνα και αποφασίζει να πάει στην Μύκονο. Εξοπλίζει με δικές της οικονομίες δύο πλοία – με καπετάνιους τον Αζορμπά και τον Νικολή και τα στέλνει να πάρουν μέρος στον Αγώνα, μαζί με άλλα δύο μυκονιάτικα πλοία που εξόπλισαν οι Μυκονιάτες. Τον Ιούνιο του 1821 άλλα τέσσερα μυκονιάτικα πλοία εξοπλίζονται, με προτροπή της.

Στις 22 Οκτωβρίου 1822, με τα παλικάρια που είχε γυμνάσει, απέκρουσε και συνέτριψε την δύναμη διακοσίων Τούρκων που έκαναν απόβαση στην Μύκονο. Η Μαντώ, αψηφώντας το θάνατο, αναδείχθηκε άξιος οπλαρχηγός του Αγώνα.

Στις 10 Φεβρουαρίου 1823, επικεφαλής σώματος 800 ανδρών από Μυκονιάτες και άλλους Κυκλαδίτες, ξεκινάει από τη Μύκονο. Τους εκγύμνασε και εξόπλισε η ίδια σε 16 αποσπάσματα από 50 άντρες το καθένα, και με δικά τις οικονομικά εξεστράτευσε εναντίον των Τούρκων στην Εύβοια, στην Θεσσαλία και στην Ρούμελη. Σε όλη την εκστρατεία η Μαντώ όχι μόνο σκορπίζει τον ενθουσιασμό και εμψυχώνει τους μαχητές αλλά συμμετέχει άμεσα και πολεμάει παλικαρίσια στην πρώτη γραμμή.

Η Μαντώ πρόσφερε στον Αγώνα 700.000 γρόσια. Στα 1825 ζούσε σε ένα ερειπωμένο σπίτι στο Ναύπλιο. Το 1826 έδωσε να εκποιηθούν τα κοσμήματά της και να διατεθούν προς περίθαλψη δύο χιλιάδων Μεσολογγιτών που σώθηκαν από την Έξοδο.

Για τις υπηρεσίες στην Πατρίδα, της απένειμαν τον επίτιμο βαθμό του αντιστράτηγου από τον Καποδίστρια και της παραχώρησε κεντρικό σπίτι στο Ναύπλιο. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια (1831), τα πράγματα έγιναν πολύ άσχημα για την ηρωίδα, και απογοητευμένη από την άτυχη ερωτική περιπέτειά της με το Δημήτριο Υψηλάντη και καταδιωγμένη από τον Ιωάννη Κωλέττη, ξαναγύρισε στη Μύκονο κι έπειτα από λίγα χρόνια πέθανε πάμφτωχη στην Πάρο στα 1848. Η κηδεία της υπήρξε πάνδημη. Ο τάφος της βρίσκεται στο προαύλιο της Καταπολιανής.

Τη Μαντώ γνώρισε από κοντά ο Γάλλος Rybaud το 1821 και την περιγράφει σαν ευγενική προσωπικότητα με φλογερό πατριωτισμό. Συγκρίνοντάς την με τη Μπουμπουλίνα αναφέρει:

“Από τη μια μεριά [Μπουμπουλίνα] το θάρρος, σπάνιο σε γυναίκες, που συνοδεύεται όμως από τη βουλιμία για το κέρδος… Κι από την άλλη [Μαντώ] η φιλοπατρία σε όλη της την καθαρότητα, χωρίς ίχνος ιδιοτέλειας, η απόλυτη αυτοθυσία, η πιο συγκινητική απρονοησία για το προσωπικό μέλλον.”

Μου έλεγε η Μαντώ: “Δεν με νοιάζει τι θα γίνω αν είναι να ελευθερωθεί η πατρίδα μου. Όταν θα έχω χρησιμοποιήσει όλα όσα μπορώ να διαθέσω για την ιερή υπόθεση της ελευθερίας, θα τρέξω στο στρατόπεδο των Ελλήνων για να τους ενθαρρύνω με την απόφασή μου να πεθάνω, αν χρειαστεί, για την ελευθερία”.

Παρόμοια εντύπωση για τη Μαντώ σχημάτισε και ο Άγγλος Eduard Blaquire, ο οποίος προσθέτει ότι του έκανε εντύπωση η φιλοδοξία της να δει όλες τις τάξεις ενωμένες.

 

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Κωνσταντάρας Κ., Τα πρόσωπα του 1821, τ. Β’, 2021

Παπαρρηγόπουλος Κ., Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Δ’ (Πεντάτομη έκδοση)

της ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΥΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ο Χρήστος Καψάλης γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1751 και υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες της Επανάστασης στην πόλη του. Διέθεσε ολόκληρη την περιουσία του για το λαό του.

Καταγόταν από παλιά οικογένεια του Μεσολογγίου και ήταν πρόκριτος την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας. Όταν ο λόρδος Βύρων πήγε στο Μεσολόγγι του παραχώρησε ένα από τα σπίτια του. Ακόμη συμμετείχε στην επισκευή των προμαχώνων αλλά και στην εμψύχωση των πολιορκημένων. Το σπίτι του μάλιστα ήταν αποθήκη πυρίτιδας και πυρομαχικών.

Στις 8 Απριλίου του 1826 αποφασίστηκε η έξοδος του Μεσολογγίου όταν τέθηκε το ερώτημα τι θα απογίνουν τα γυναικόπαιδα οι γέροι και οι ανήμποροι ο Καψάλης δήλωσε ότι θα κλειστεί στο σπίτι του με όλους όσους δεν μπορούν να φύγουν και την κατάλληλη στιγμή θα το τινάξει στον αέρα. Αυτό και έγινε. Τη νύχτα της ηρωικής εξόδου συγκεντρώθηκαν 400 περίπου άτομα στο σπίτι του Καψάλη.  Τούρκοι είχαν κυκλώσει το σπίτι και προσπαθούσαν να μπουν. Τότε ο ηρωικός Καψάλης έριξε έναν αναμμένο δαυλό στην πυρίτιδα και μαζί τους τινάχτηκαν στον αέρα περίπου 1.000 άνδρες. Η προτομή του Καψάλη είχε στηθεί στην Ιερά Πόλη του Μεσολογγίου από το 1926.

 

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Σπυρομήλιος, Απομνημονεύματα της δευτέρας πολιορκίας του Μεσολογγίου, Αθήνα 1957

Φωτιάδης Δ. , Μεσολόγγι. Το έπος της μεγάλης πολιορκίας, Αθήνα 1977

Η ΔΙΑΚΙΔΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ ΛΑΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
ανακοινώνει ότι   στις 22 Μαρτίου 2023 ημέρα Τετάρτη και ώρα 19:00 μμ. στην αίθουσα επί της οδού Κανάρη 58 και Κανακάρη στη Πάτρα  Θα μιλήσει ο  Ποιητής, Δοκιμιογράφος, Κριτικός : Σωτήρης Νικολακόπουλος Μέλους της  – Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών (Ε.Ε.Λ) – Μέλος του Κύκλου Ποιητών
Με θέμα: Η Διαδρομή της Λογοτεχνίας από την Πάτρα
Χαιρετίζει ο πρόεδρος της Διακιδειου : κος Αθανασόπουλος Ιωάννης Απαγγέλει η ποιήτρια : κα Μάρθα Βασκαντήρα
Με Ιδιαίτερη Εκτίμηση
το Δ.Σ. της Διακιδειου Σχολής Λαού Πατρών