Πώς έφτασε η κλεμμένη ζωφόρος στο Βρετανικό μουσείο

Ο Ικτίνιος ναός του Επικούριου Απόλλωνα παρέμεινε στην αφάνεια έως το 1765, οπότε ταυτίστηκε από τον Γάλλο αρχιτέκτονα J. Bocher. Η πρώτη ανασκαφή έγινε το 1812 από κάποιους «αρχαιόφιλους» επιστήμονες που εξασφάλισαν άδεια από τον Βελή-πασά, Τούρκο διοικητή της Πελοποννήσου.

Περπατώντας στις γειτονιές θα δούμε τα παλιά αρχοντόσπιτα που θεωρείται πως κτίστηκαν από Λαγκαδινούς, Ηπειρώτες και Ιταλούς τεχνίτες. Είναι κεραμοσκεπή φτιαγμένα από πέτρα και ξύλο, με μεγάλη μαστοριά.

Οι ιστορικές μνήμες διατηρούνται ολοζώντανες στην Ανδρίτσαινα, μεταξύ αυτών και ο ρόλος που έπαιξε ο Πρωτοφιλικός Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος, που καταγόταν από εδώ. Ο ανδριάντας που έστησαν οι συντοπίτες του κοντά στο σπίτι του χρονολογείται από το 1932.

Το λαμπερό παρελθόν που κρύβεται στις σελίδες της ιστορίας

Μελετητές θεωρούν ότι η Ανδρίτσαινα εμφανίστηκε ως οικισμός το 900 μ.Χ. και ότι ανήκε διοικητικά στους Δεσπότες του Μυστρά, ωστόσο γραπτώς αναφέρεται πρώτη φορά στο Χρονικό του Μορέως. Μια άλλη άποψη είναι ότι ως πόλη -και μάλιστα περιτειχισμένη- εμφανίζεται το 1302.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση πήρε το όνομά της από τη χήρα κάποιου Αντρίκου Μουρμούρη που ήταν ο πρώτος της οικιστής. Το χάνι της Αντρίκαινας -που έμεινε να λέγεται Ανδρίτσαινας -έγινε πολύ γνωστό στους διαβάτες. Σιγά σιγά ήρθαν άνθρωποι από γύρω περιοχές, έκτισαν σπίτια γύρω από το χάνι και έτσι συγκροτήθηκε η πρώτη γειτονιά, τα Μουρμουρέικα. Σταδιακά έφτασαν τις 20.
Επί Ενετοκρατίας η Ανδρίτσαινα έγινε πολιτικό, εμπορικό και θρησκευτικό κέντρο. Το 1700 λειτουργούσαν εμπορικά καταστήματα, εργαστήρια, υφαντουργεία, βυρσοδεψεία. Το 1769 οι κάτοικοι πήραν μέρος στα Ορλωφικά και ως αντίποινα ο οικισμός κάηκε από τους Αρβανίτες. Η δεύτερη καταστροφή έγινε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ το 1826, ως αντίποινα για το ρόλο που έπαιξαν οι αγωνιστές του στην Επανάσταση του ’21.

Όμως η Ανδρίτσαινα ξανασήκωσε ψηλά το κεφάλι. Ανθισε ξανά στον μεσοπόλεμο -μεταξύ 1924-1940- και μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Αρωγός, όπως των αρχαίων Φιγαλιαίων, έγινε ο Επικούριος Απόλλωνας που προσέλκυε χιλιάδες επισκέπτες. Λειτούργησαν πολλές σχολές: ταπητουργική, τυροκομική, κοπτικής-ραπτικής, έως και χοροδιδασκαλείο. Υπήρχαν βιβλιοπωλεία, ραφτάδικα, κουρεία, σιδηρουργεία, κασσιτεροποιεία (γανωματάδικα), σαγματοποιεία (σαμαρτζίδικα), καπελάδικα. Υπήρχαν τρεις μύλοι και ένα μεταλλείο που έβγαζε μαγγάνιο. Οργανώνονταν χοροεσπερίδες και οι κυρίες ράβονταν με υφάσματα που έκαναν εισαγωγή από το εξωτερικό.

Λόγω της μεγάλης τουριστικής κίνησης αλλά και του Παζαριού που συγκέντρωνε κόσμο από όλη την περιοχή, λειτουργούσαν «ξενοδοχεία ύπνου», κρασοπουλιά και ταβέρνες όπου μαγείρευαν στη φουφού. Η Ανδρίτσαινα ήταν από τα πρώτα χωριά που απέκτησαν τυπογραφείο -το πρώτο μάλιστα ήταν χειροκίνητο, λειτούργησε το 1892. Από το 1926 και μετά υπήρξαν κι άλλα. Η ιστορική εφημερίδα Νέος Ορίζων, μάλιστα, εκδίδεται ακόμη ανελλιπώς.

Πρωτιές καταγράφηκαν και στον τομέα της εκπαίδευσης: έγγραφα αποδεικνύουν ότι σχολείο στην Ανδρίτσαινα λειτούργησε από το 1783. Το 1843 στα δημοτικά σχολεία αρρένων και θηλέων προστέθηκε Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείο). Η έφεση των κατοίκων προς τη γνώση ώθησε τον Κωνσταντίνο Αγαθόφρωνα Νικολόπουλο να δωρήσει στον δήμο τη σπουδαία συλλογή του που φιλοξενεί η Δημοτική Ιστορική Βιβλιοθήκη.

Το 1959 ο ΕΟΤ θα επιλέξει το χωριό για να δημιουργήσει ένα από τα Ξενία του (Θεοξένια σήμερα). Φέρει την υπογραφή της ομάδας του Άρη Κωνσταντινίδη με επικεφαλής την Κ. Διαλεισμά. Το μεγάλο μοντέρνο κτίσμα αντλεί έμπνευση από την παράδοση και έχει μεγάλους κοινόχρηστους χώρους.

Το Λαογραφικό Μουσείο και η Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη

Ακριβώς πάνω από τηn Tρανή Βρύση βρίσκεται το ενδιαφέρον Λαογραφικό Μουσείο όπου θα μάθουμε πολλά για το σπουδαίο παρελθόν του οικισμού. Ιδρύθηκε από τον «Εξωραϊστικό Σύλλογο Γυναικών Ανδρίτσαινας» το 1981. Περιλαμβάνει περίπου 4.000 εκθέματα και στεγάζεται στο τριώροφο αρχοντικό του Γεωργίου Κανελλοπούλου του 1847, που δωρίστηκε στον σύλλογο από την τελευταία απόγονο της οικογένειας. Μεταξύ πολλών άλλων θα δούμε την πλήρη οικοσκευή του σπιτιού, παραδοσιακές φορεσιές, ένα παλιό κουρείο κ.α.

Την επόμενη μέρα θα ξεναγηθούμε στην καταπληκτική Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη της Ανδρίτσαινας. Είναι μια από τις σημαντικές ιστορικές βιβλιοθήκες της Ελλάδας και υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας. Αφετηρία της δημιουργίας της αποτέλεσε η συλλογή του Κωνσταντίνου Αγαθόφρωνα Νικολόπουλου που περιλαμβάνει 6.500 σπάνιους τόμους. Αργότερα δωρήθηκε η συλλογή 4.500 τόμων του Ευάγγελου Καλλανιώτη. Στην αίθουσα με το όνομά του θα αντικρίσουμε απλωμένα στους τοίχους τα περίφημα αντίγραφα της ιωνικής ζωφόρου που κοσμούσε τον ναό του Επικούριου Απόλλωνα. (www.andritsainalibrary.gr).

Διαμονή και φαγητό

Ξενοδοχείο Αρχοντικόν (26260 22401 και στο facebook).

Πέτρινο κτίριο με αυλές και δωμάτια που έχουν παραδοσιακή διακόσμηση. Υπάρχει σάλα για πρωινό. Λειτουργεί όλο το χρόνο.

Θεοξένια (22260 22219)

To πρώην Ξενία είναι ανοιχτό από την 1η Απριλίου ως τα Χριστούγεννα. Έχει γίνει πλήρης ανακαίνιση σε 13 δωμάτια (από τα 27 στα οποία έγινε η αρχική ανακαίνιση). Υπάρχει μεγάλη αίθουσα πρωινού, μπαρ και βεράντες.

Για φαγητό μπορείτε να καθίσετε στον εστιατόριο Συνταγές Μαγειρικής (ανοίγει από Παρασκευή-Κυριακή), και σερβίρει μαγειρευτά και ψητά. Επίσης, στο Πεύκο, με σπιτικά μαγειρευτά και της ώρας. Για καφέ, γλυκό, ποτό και κοκτέιλ υπάρχει ο πολύ ωραία διακοσμημένος Κόκκινος Μύλος.

travel.gr