Βαρύ παραμένει το πένθος στις Ενοπλες Δυνάμεις μετά τις απώλειες του 31χρονου σμηναγού Ευστάθιου Τσιτλακίδη και του 29χρονου υποσμηναγού Μάριου-Μιχαήλ Τουρούτσικα. Την ίδια στιγμή, σε πλήρη εξέλιξη εξακολουθούν να βρίσκονται οι έρευνες για τη διαλεύκανση των αιτιών που οδήγησαν στη συντριβή του μοιραίου Phantom F-4 το πρωί της περασμένης Δευτέρας στο Ιόνιο, περίπου 8 ναυτικά μίλια δυτικά του Κατάκολου.
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΖΑΝΙΤΗ
Οπως αναφέρουν οι πληροφορίες της Realnews, τα σενάρια που εξετάζονται είναι τρία: η μηχανική βλάβη, η λάθος εκτίμηση και ο εξωγενής παράγοντας. Επιπλέον, κατά την πάγια πρακτική στη διερεύνηση των αεροπορικών δυστυχημάτων, εξετάζεται και το ενδεχόμενο να υπήρξε συνδυασμός αυτών των αιτιών, αν και στην περίπτωση του μοιραίου Phantom το σενάριο αυτό δεν φαίνεται να συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες.
Η λάθος εκτίμηση από πολλούς πραγματογνώμονες και ερευνητές προκρίνεται συνήθως ως η πιο πιθανή αιτία σε αντίστοιχα συμβάντα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα δεδομένα που υπάρχουν προέρχονται από τις μαρτυρίες του πιλότου και του συγκυβερνήτη του πρώτου Phantom του σχηματισμού στον οποίο συμμετείχε και το αεροσκάφος με τους δύο άτυχους αξιωματικούς. Εκείνοι είδαν το μοιραίο Phantom να συντρίβεται στη θάλασσα.
Γεγονός είναι ότι και τα δύο μαχητικά πετούσαν σε χαμηλό ύψος, ίσως και κάτω των 100 μέτρων, από την επιφάνεια της θάλασσας, σε κλειστό σχηματισμό και έχοντας αποκλειστικά οπτική επαφή και όχι μέσω ραντάρ. Αυτό που εξετάζεται είναι το δυστύχημα να σημειώθηκε κατά τη διάρκεια διασταύρωσης των δύο μαχητικών, με το δεύτερο να επιχειρεί να περάσει κάτω από το πρώτο.
Το δεύτερο σενάριο περιλαμβάνει κάθε συμβάν που θα μπορούσε να ξαφνιάσει τον έμπειρο κυβερνήτη του μαχητικού. Για παράδειγμα -δεδομένου του χαμηλού ύψους- το αεροσκάφος θα μπορούσε να συναντήσει ένα σμήνος πουλιών.
Σε ό,τι αφορά το τρίτο σενάριο, αυτό της μηχανικής βλάβης, πιθανότατα σύντομα θα αποκλειστεί. Στη διερεύνηση παρόμοιων συμβάντων δεν έχει σημασία τι ηλικία έχει το μαχητικό, αφού κάθε ιπτάμενο μέσο ακολουθεί συγκεκριμένο πρωτόκολλο επιθεώρησης, το οποίο είναι αυστηρό και κανείς τεχνικός δεν βάζει το «τσεκ» για να πετάξει αν προηγουμένως δεν υπάρχει θετική γνωμοδότηση σε όλα τα «κουτάκια».
Το μόνο σίγουρο είναι ότι το Phantom αναπτύσσει ιλιγγιώδεις ταχύτητες, καθώς -επειδή είναι δικινητήριο- μπορεί να πετάξει πιο γρήγορα ακόμα και από ένα F-16. Ετσι, η πρόσκρουση στη θάλασσα είναι πάντα εξαιρετικά σφοδρή. Η μέγιστη ταχύτητα που μπορεί να αναπτύξει το αεροσκάφος είναι τα 2.370 χλμ./ώρα (πάνω από 2,2 Mach). Το να πιάσουν οι πιλότοι ταχύτητες 2.000 χλμ./ώρα αποτελεί μέρος της «ρουτίνας» τους.
Αμερικανική συνδρομή
Οι ΗΠΑ εξέφρασαν την επιθυμία τους για την έμπρακτη υποστήριξη των προσπαθειών του Πολεμικού Ναυτικού στον εντοπισμό και στην ανέλκυση του μοιραίου F-4 Phantom της Πολεμικής Αεροπορίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «R», ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, Τζορτζ Τσούνης, επικοινώνησε με τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ, στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο, ανακοινώνοντας την πρόθεση της κυβέρνησής του να συνδράμει με όποιο μέσο χρειάζεται για την ανέλκυση της ατράκτου του Phantom, που έφερε τον κωδικό «507» στο ουραίο του. Η αμερικανική βοήθεια θα ενεργοποιηθεί αμέσως μόλις καταλήξουν οι έρευνες για το ακριβές σημείο του βυθού όπου βρίσκεται το κυρίως τμήμα της ατράκτου και όποια άλλα μέρη κρίνονται απαραίτητα για τη συγκέντρωση των στοιχείων που θα δώσουν πλήρεις απαντήσεις στα ερωτήματα που τίθενται για τις συνθήκες του δυστυχήματος.
Ο «Ναυτίλος»
Οι πρώτες απαντήσεις, ωστόσο, αναμένεται να έρθουν από το ωκεανογραφικό-ερευνητικό πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού «Ναυτίλος». Πρόκειται για χαλύβδινο πλοίο, που φέρει πλήθος υδρογραφικών και ωκεανογραφικών συστημάτων, τα οποία μπορούν να κάνουν «διάφανο» τον βυθό και να φωτίσουν τις έρευνες. Επιπλέον, φέρει μια υδρογραφική άκατο, βάρους πέντε τόνων, εξοπλισμένη με ηχοβολιστικό πολλαπλής δέσμης και υπολογιστή κινηματικών δεδομένων πραγματικού χρόνου.
Η διπλή αποστολή του «Ναυτίλος» έχει να κάνει με τον εντοπισμό του κόκπιτ και την ανάκτηση του Video Hi8, που βρίσκεται στο πίσω δεξί μέρος και λειτουργεί σαν «μαύρο κουτί», καταγράφοντας σημαντικές πληροφορίες από τη στιγμή που απογειώνεται το μαχητικό μέχρι την επιστροφή του. Τα στοιχεία που αναμένεται να αντληθούν από αυτό είναι οι συνομιλίες των πιλότων, οι καταγραφές του ραντάρ, η ταχύτητα και -ίσως το σπουδαιότερο- η εικόνα από την εξωτερική κάμερα του μαχητικού. Σημειώνεται πως τα μαχητικά δεν φέρουν καταγραφέα δεδομένων πτήσεων για να μην πέσουν πολύτιμες πληροφορίες στα χέρια αντιπάλων. Ωστόσο, εν καιρώ ειρήνης, χρησιμοποιείται αυτό το καταγραφικό, που αποτελεί προσθήκη στα Phantom μετά την αναβάθμιση που έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές του 2000, ώστε μετά από κάθε αποστολή να γίνεται αξιολόγηση των στοιχείων και να προκρίνονται τρόποι βελτίωσης για την αποφυγή λαθών στο μέλλον.
Το ωκεανογραφικό άργησε να ριχτεί στη μάχη των ερευνών, καθώς εδώ και 20 ημέρες βρισκόταν στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας με σχετικά μικρή βλάβη στις μηχανές και χρειαζόταν ένα ανταλλακτικό που αναμενόταν να έρθει από τη Γερμανία. Ομως, με εντολή του νέου Αρχηγού ΓΕΝ, αντιναυάρχου Ιωάννη Δρυμούση, το δεύτερο ανταλλακτικό που χρειαζόταν κατασκευάστηκε στον τόρνο, από τα χέρια των έμπειρων τεχνικών του Πολεμικού Ναυτικού. Ο νέος Αρχηγός, που έχει «φάει πολύ θάλασσα» στις λαμαρίνες των πλοίων του Ναυτικού, γνωρίζει καλά από πρώτο χέρι τις ικανότητες των στελεχών-τεχνικών και ήξερε τι έπρεπε να ζητήσει και πώς να το έχει.
Ετσι, με αγώνα ενάντια στον χρόνο και με περίσσια αυταπάρνηση, οι τεχνικοί του ναυστάθμου κατάφεραν να επισκευάσουν πλήρως το βράδυ της Πέμπτης το πρόβλημα στις μηχανές, με το «Ναυτίλος» να βρίσκεται ήδη στο σημείο των ερευνών. Ο κύριος στόχος του Πολεμικού Ναυτικού είναι το ερευνητικό πλοίο να υποδείξει σε ποιο σημείο του βυθού βρίσκεται το κόκπιτ, μιας και στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή το βάθος φτάνει έως και τα 1.000 μέτρα, ενώ υπάρχουν και δύο απότομες τάφροι. Ο εντοπισμός του σημείου θα μπορέσει να παράσχει την κατάλληλη πληροφόρηση, ώστε σε δεύτερη φάση να αξιολογηθεί ποιος θα ήταν ο καταλληλότερος εξοπλισμός που θα μπορούσε να ζητηθεί από τους Αμερικανούς.
Οταν πέταξα με το μοιραίο μαχητικό
Μια γεύση από όσα βιώνουν καθημερινά οι φρουροί των αιθέρων
Λίγες ώρες μετά το τραγικό συμβάν της 30ής Ιανουαρίου, την περασμένη Δευτέρα, ο φωτορεπόρτερ Σταμάτης Πίττας επικοινώνησε μαζί μου λέγοντας ότι το μοιραίο μαχητικό έφερε τον σειριακό αριθμό «507». Αυτός, μαζί με έναν άλλο φίλο φωτορεπόρτερ, τον Γιώργο Ψευτάκη, είχαν απαθανατίσει με τις φωτογραφικές τους την πτήση μου με το μοιραίο μαχητικό, που παρουσιάστηκε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1, λίγους μήνες νωρίτερα.
Ηταν 4 Νοεμβρίου 2022, όταν ο εκπρόσωπος του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, σμήναρχος (Ι) Σωτήρης Μαγκώτσιος, μου ανακοίνωνε ότι ήμουν ανάμεσα στους τυχερούς που θα πετούσαν με μαχητικό της Πολεμικής Αεροπορίας στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για τον προστάτη της Αεροπορίας Αρχάγγελο Μιχαήλ.
Η ευκαιρία να πετάξω με ένα Phantom, το εμβληματικότερο μαχητικό της Πολεμικής Αεροπορίας, ήταν εξόχως τιμητική. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα διθέσια μαχητικά που πέταξαν εκείνη την ημέρα από την 114 Πτέρυγα Μάχης στην Τανάγρα, ένα F-16 και ένα Mirage 2000-5, το φροντιστήριο για την «πτήση εθισμού», όπως αποκαλείται, με το F-4 Phantom ήταν το πιο μεγάλο.
Οι πιλότοι της 338 Μοίρας «ΑΡΗΣ», συνάδελφοι των δύο αδικοχαμένων ιπταμένων, μου έδειξαν μέσα σε δυόμισι ώρες όλα αυτά που θα έπρεπε να γνωρίζω.
Στο εισαγωγικό briefing μού εξήγησαν ότι ο συγκυβερνήτης δεν κάνει απλή βόλτα, αλλά έχει την ευθύνη εννέα ζωτικών λειτουργιών του μαχητικού και κυρίως… του ραντάρ! Εννέα λειτουργίες που έπρεπε να αποστηθίσω και που τις είχα και ως σημειώσεις στο δεξί μπατζάκι της φόρμας μου. Υστερα, ήρθε η απογείωση. Από την πρώτη στιγμή νιώθεις την πίεση από την επιτάχυνση να σου σφίγγει το στήθος. Η αδρεναλίνη ανεβαίνει. Χαράσσουμε πορεία για Ευβοϊκό και από εκεί για Χαλκίδα και Αλιβέρι, πριν αρχίσουμε να ανηφορίζουμε προς Σκύρο και από εκεί για τον Αγιο Ευστράτιο.
Η πτήση στα 800 πόδια πάνω από το Αιγαίο αρχίζει να προκαλεί ένα είδος νέφωσης στις πτέρυγες.
Φτάνουμε στον Αϊ-Στράτη και πραγματοποιούμε μια χαμηλή διέλευση πάνω από το μνημείο του Νίκου Σιαλμά, του υποσμηναγού της Πολεμικής Αεροπορίας που στις 18 Ιουνίου του 1992 απογειώθηκε (όπως εμείς) από την 114 Π.Μ. με ένα Mirage F-1 για να αντιμετωπίσει τα καινούρια -τότε- αποκτήματα της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, F-16C. Η αναγνώριση κατέληξε σε αερομαχία και η αερομαχία σε εμπλοκή. Κατά τους ελιγμούς, σε μια προσπάθεια να αποκτήσει ο Νίκος Σιαλμάς τακτικό πλεονέκτημα, προδόθηκε από την ανωτερότητα του τουρκικού μαχητικού, με αποτέλεσμα να καρφωθεί στη θάλασσα κοντά στον Αϊ-Στράτη. Ηταν ο πρώτος νεκρός πιλότος μετά την εισβολή του 1974 στην Κύπρο. Κάναμε δύο περάσματα με το Phantom πριν πάρουμε ρότα για Σιθωνία και από εκεί για Λήμνο, επιστροφή πάλι στον Αϊ-Στράτη και μετά Σκύρο, Εύβοια και προσέγγιση της 114 Π.Μ.
Κατεβαίνοντας από το κόκπιτ συνειδητοποίησα ότι η φόρμα μου ήταν μούσκεμα από τον ιδρώτα. Είναι το αποτέλεσμα των «G», των πιέσεων που δέχεται το σώμα, δηλαδή της δύναμης σε συνάρτηση με την ταχύτητα εν συγκρίσει με τη βαρύτητα. Λεγόταν «πτήση εθισμού». Μια γεύση απ’ όσα ζούσαν και ζουν οι φρουροί των αιθέρων καθημερινά για να αισθανόμαστε εμείς ασφαλείς. Το «507» έμελλε να είναι το μαχητικό που συνέδεσε την πιο όμορφη εμπειρία μου με την Πολεμική Αεροπορία με το χειρότερο δυστύχημα των τελευταίων χρόνων.
