Διπλή επέλαση γρίπης και κορωνοϊού-«Συναγερμός» για αντιγριπικό εμβολιασμό

Η επίκ. Καθηγήτρια Παθολογίας Λοιμώξεων του ΠΓΝΠ Λυδία Λεωνίδου, αναλύει και εξηγεί στην «Γ» τα «γιατί» του απαραίτητου αντιγριπικού εμβολιασμού, τους κινδύνους από την συλλοίμωξη γρίπης-κορωνοϊού, την ιδιαιτερότητα των ευπαθών ομάδων και ποιες κατηγορίες εμβολίων βρίσκονται σε διαθεσιμότητα και για ποιους.

Τελειώνει σε λίγο ο 2ος μήνας του φθινοπώρου και ανοίγει η αυλαία των ιώσεων, με επικείμενο τον ιό της γρίπης που φέτος αναμένεται να συμπέσει με τον κορωνοϊό. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η περίπτωση της συλλοίμωξης, όπως ήδη είναι γνωστό, επαυξάνει κατακόρυφα το ενδεχόμενο επικίνδυνων επιπλοκών. «Συναγερμό» για την έναρξη του αντιγριπικού εμβολιασμού δίνουν το Υπουργείο Υγείας και η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμού, αφού η περίοδος επικράτησης της γρίπης είναι κάθε χρόνο από Οκτώβριο έως Μάρτιο.

Με αφορμή την επιταγή έναρξης του αντιγριπικού εμβολιασμού για τους πολίτες και ειδικότερα για τις ευπαθείς ομάδες στις οποίες εντάσσεται μεγάλο μέρος του πληθυσμού, αφού συμπεριλαμβάνονται οι ηλικιωμένοι, τα πολύ μικρά παιδιά, οι έγκυες και νέες μητέρες, οι ανοσοκατασταλμένοι καθώς και άτομα οποιασδήποτε ηλικίας με χρόνια νοσήματα, η «Γ» απευθύνθηκε στην επίκ. Καθηγήτρια Παθολογίας Λοιμώξεων του ΠΓΝΠ Λυδία Λεωνίδου για να λάβει εμπεριστατωμένες απαντήσεις σε μια σειρά χρηστικών ερωτημάτων.

-Υπάρχει πρόβλεψη για το πότε αναμένεται η εισβολή της γρίπης φέτος; Υπάρχουν στοιχεία για τις ΜΕΘ, τον αριθμό θανάτων, και πόσο διάστημα χρειάζεται για να ενεργοποιηθεί το εμβόλιο;

«Ο χρόνος έναρξης του επιδημικού κύματος της εποχικής γρίπης δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια. Στο πλαίσιο της διαχρονικής παρακολούθησης του νοσήματος στην Ελλάδα φαίνεται ότι η δραστηριότητα της εποχικής γρίπης συνήθως αρχίζει να αυξάνεται κατά τους μήνες Δεκέμβριο-Ιανουάριο, ενώ κορυφώνεται κατά τους μήνες Φεβρουάριο-Μάρτιο, σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα του ΕΟΔΥ κατά την περίοδο της εποχικής δραστηριότητας της γρίπης 2023- 2024. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπ. Υγείας, τη φετινή περίοδο η έναρξη της γρίπης προσδιορίστηκε πριν τα μέσα Δεκεμβρίου, κορυφώθηκε στο τέλος του μήνα με σταδιακή αποκλιμάκωση στο τέλος Μαρτίου, επανάκαμψη και στην συνέχεια πτώση και σταθεροποίηση. Την περίοδο 2023-2024 καταγράφηκαν 149 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα σε νοσηλευόμενους σε μονάδες εντατικής θεραπείας έναντι 68 πέρσι, και 71 θάνατοι έναντι 26 την περσινή περίοδο γρίπης. Η πλειονότητα των ασθενών που νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ ή απεβίωσαν με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη δεν είχαν κάνει το αντιγριπικό εμβόλιο, παρότι ανήκαν σε ομάδα αυξημένου κινδύνου, για την οποία συστήνεται εμβολιασμός. Αξίζει να σημειωθεί πως συχνά, με την έναρξη ενεργοποίησης του ιού στην κοινότητα, παρατηρείται αποδιοργάνωση της επαγγελματικής και κοινωνικής ζωής, υπέρμετρη αύξηση της κατανάλωσης φαρμάκων και όχι σπάνια αύξηση της θνησιμότητας. Ο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης είναι εμβολιασμός με το αντιγριπικό εμβόλιο, το οποίο όταν χορηγηθεί σωστά και έγκαιρα, προφυλάσσει από τη μετάδοση και συμβάλλει στην προστασία από τις σοβαρές επιπλοκές. Το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να χορηγείται πριν την έναρξη της συνήθους περιόδου εμφάνισης της έξαρσης των κρουσμάτων, δεδομένου ότι απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες για την επίτευξη ανοσολογικής απάντησης. Κατά προτίμηση, ο εμβολιασμός του πληθυσμού συνιστάται να διενεργείται στο διάστημα από τα μέσα Οκτωβρίου μέχρι το τέλος Νοεμβρίου, με βάση τη συνήθη έναρξη της εποχικής έξαρσης της γρίπης στη χώρα μας».

–Με δεδομένο ότι πέρυσι είχαμε δυο επιθετικά στελέχη του ιού Α και Β και ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται, πώς είναι βέβαιο ότι οι υπότυποι του ιού που περιλαμβάνουν τα φετινά εμβόλια θα αντιμετωπίσουν επιτυχώς τις ενδεχόμενες μεταλλάξεις;

«Όντως, την περίοδο της εποχικής δραστηριότητας της γρίπης 2023-2024 κυκλοφόρησαν σε παρόμοιο βαθμό και οι 2 τύποι γρίπης, Α και Β, με ελαφρά συνολική υπεροχή του Τύπου Α. Όσον αφορά στην κυκλοφορία των στελεχών τύπου Α σημειώθηκε επικράτηση του υπότυπου Α (H1) PDM09 έναντι του Α (Η3). Πράγματι, όπως κάθε χρόνο, ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται σε διάφορους υπο-ορότυπους. Προς τούτο και για την περίοδο 2024-2025 η σύνθεση του αντιγριπικού εμβολίου περιέχει τα εγκεκριμένα στελέχη του ιού σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), τα οποία φέρεται να θωρακίζουν τους εμβολιασμένους έναντι της επερχόμενης γρίπης. Επισημαίνεται ότι μέσω των συστημάτων φαρμακοεπαγρύπνησης που λειτουργούν διεθνώς δεν έχουν καταγραφεί σοβαρές συστηματικές παρενέργειες του τρέχοντος αντιγριπικού εμβολίου».

-Φέρεται ως σοβαρή πιθανότητα, όπως συνέβη και πέρυσι, ο ιός της γρίπης να κυκλοφορήσει παράλληλα με τον κορωνοϊό. Πώς θα προστατευτούμε από ένα τέτοιο ενδεχόμενο;

«Κατ’ αρχάς να τονιστεί ότι η γρίπη είναι μια μεταδοτική νόσος του αναπνευστικού συστήματος που μπορεί να προκαλέσει από ήπια έως σοβαρή νόσο και κάποιες φορές να αποβεί μοιραία ειδικά για τις ευπαθείς ομάδες [ηλικιωμένοι, μικρά παιδιά, ανοσοκατεσταλμένοι και άτομα που πάσχουν από ορισμένα χρόνια νοσήματα (πνευμονοπάθειες, μεταβολικά, καρδιολογικά, νεφρολογικά κ.ά. νοσήματα)], οι οποίες κινδυνεύουν περισσότερο από σοβαρές επιπλοκές της γρίπης. Είναι αλήθεια ότι αναμένεται την προσεχή περίοδο ο ιός της γρίπης να κυκλοφορήσει παράλληλα με τον ιό Sars-CoV-2 (κορωνοϊό). Προς τούτο, από τώρα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στον εμβολιασμό και ειδικότερα των ατόμων που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου. Στόχος είναι η μείωση των πιθανοτήτων ταυτόχρονης προσβολής και με τους δυο ιούς που μπορεί να επιβαρύνει πιθανόν επικίνδυνα την κατάσταση των ασθενών, καθώς και η μείωση του φόρτου των υπηρεσιών υγείας και ειδικότερα των ΜΕΘ, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν σε μια ενδεχόμενη αυξημένη ζήτηση».

-Διατίθενται τα απλά εμβόλια και τα ενισχυμένα. Ποιοι πολίτες εμπίπτουν στην κατηγορία να εμβολιαστούν με τα ενισχυμένα εμβόλια;

«Όλα τα συμβατικά εμβόλια χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή και μπορούν να πραγματοποιηθούν και στα φαρμακεία. Επιπλέον, όντως διατίθενται και φέτος, όπως και πέρυσι, τα νέου τύπου ανοσοενισχυμένα εμβόλια κατά της γρίπης τα οποία χορηγούνται αποκλειστικά με ιατρική συνταγή και συνιστώνται από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμού για συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού που προαναφέραμε, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων, των επαγγελματιών υγείας, τους κλειστούς πληθυσμούς (Στρατιωτικές και Αστυνομικές σχολές, νεοσύλλεκτοι, ιδρύματα χρονίως πασχόντων, μονάδες φιλοξενίας ηλικιωμένων, κτηνίατροι, πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι κ.ά.). Ειδικότερα, τα άτομα ηλικίας 18 και άνω που περιλαμβάνονται στις ανωτέρω ομάδες πληθυσμού ή υπόκεινται σε καταστάσεις αυξημένου κινδύνου, δύνανται να εμβολιάζονται κατά της γρίπης από τον φαρμακοποιό χωρίς την προσκόμιση ιατρικής συνταγής, μόνο με τα τετραδύναμα αδρανοποιημένα συμβατικά εμβόλια(QIVe, OIVc). Τα ενισχυμένα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια (QIV-HD (εμβόλιο υψηλής δόσης) και aQIV (εμβόλιο με ανοσοενισχυτικό) συνιστώνται στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω έναντι του συμβατικού εμβολίου γρίπης, πρέπει όμως να υπογραμμισθεί πως αν δεν υπάρχει διαθεσιμότητα αυτού του τύπου εμβολίου, ο αντιγριπικός εμβολιασμός δεν πρέπει να καθυστερεί και συνιστάται να διενεργείται με οποιοδήποτε εμβόλιο».