Εκδρομή στο Πωγώνι -Ένα Σαββατοκύριακο στην άγνωστη πλευρά των Ιωαννίνων

Η περιοχή του Πωγωνίου είναι η λιγότερο τουριστικά ανεπτυγμένη του νομού Ιωαννίνων. Ιστορικά περιλαμβάνει χωριά που πλέον ανήκουν στην πλευρά της Αλβανίας. Σήμερα όμως αφορά σε έναν δήμο δυτικά του Ζαγορίου με όμορφα ανόθευτα χωριά που αξίζει να κάνατε μια εκδρομή.

Από τα πιο γνωστά χωριά -και ιστορική έδρα του δήμου Πωγωνίου- είναι το Δελβινάκι, σχεδόν στο κέντρο της περιοχής στα 700 μ. υψόμετρο. Κεφαλοχώρι, περιβάλλεται από όμορφη φύση και είναι πολύ καλό σημείο για να αποτελέσει το κέντρο των εκδρομών σας. Διαθέτει έναν απλό αλλά περιποιημένο ξενώνα και ένα δύο ταβερνάκια ενώ είναι ευκολοπερπάτητο, ιδανικό για χαλαρές βόλτες. Θα σταθείτε στο Παρθεναγωγείο -Αρρεναγωγείο, ένα πανέμορφο κτίριο, στο οποίο μάλιστα δίδαξε και ο ποιητής Γεώργιος Γαζής και που μέχρι το 1989 λειτουργούσε εκεί η Ταπητουργική Σχολή του ΕΟΜΕΧ αλλά και στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του 1620 στο κέντρο του χωριού με τις παλιές τοιχογραφίες, που χρονολογούνται από το 1646.

Άλλη μια στάση θα μπορούσε να είναι το Λαογραφικό Μουσείο Δελβινακίου -«Νικόλαος Πατσέλης», θα μάθετε για τον κάτοχο του κλειδιού στο καφενείο φυσικά. Αν θέλετε να χαρείτε θέα και απόλυτη ησυχία θα πάτε λίγο έξω από το χωριό στον λόφο όπου βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου του 17ου αι., εδώ βρίσκονται και τα ερείπια της αρχαίας Ακρόπολης.

Από το Δελβινάκι τώρα, μπορείτε να κινηθείτε βόρεια και να ανεβείτε μέχρι το πανέμορφο Δολό, περνώντας από την Πωγωνιανή. Η Πωγωνιανή ή Βοστίνα, είναι σκαρφαλωμένη σε υψόμετρο 750 μ. και αποτελούσε, τον 19ο αιώνα κυρίως, σημαντικό εμπορικό κέντρο, για αυτό και το χωριό είναι γεμάτο μεγάλα πέτρινα σπίτια και αρχοντικά. Εντυπωσιάζει, αν και εγκαταλελειμμένο, το Σεράι του Μπέη που κατασκευάστηκε το 1880 καθώς και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου του 1873, μια τρίκλητη βασιλική με 15 τρουλίσκους που στεγάζονται σε κίονες. Αν θέλετε να κάνετε μια μικρή πεζοπορία μπορείτε να πάρετε το μονοπάτι που φτάνει στο φαράγγι του Κουβαρά ένα τοπίο γεμάτο οξιές, βελανιδιές και πλατάνια. Αν έχετε χρόνο επισκεφθείτε το Λαογραφικό Μουσείο Πωγωνίου, το Μουσείο ΤΑΧ-ΤΗΛΕ, αφιερωμένο στην τηλεφωνία και στα ταχυδρομεία καθώς και το Εργαστήριο Ψηφιδογραφίας και Εκθετήριο Έργων Τέχνης των Γιάννη και Νίκου Κολέφα. Για να τα δείτε αν πάτε μέχρι την ταβέρνα του χωριού και θα ζητήσετε από τον κο Βασίλη να φωνάξει και τον κο Σταύρο να σας ανοίξει.

Το Δολό τώρα απέχει από την Πωγωνιανή μόλις 8 χλμ., είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός και είναι από τα πιο όμορφα χωριά της περιοχής. Αφήστε το αυτοκίνητο και ξεκινήστε το περπάτημα για να θαυμάσετε τα πανέμορφα πέτρινα αρχοντικά του και κυρίως την εκκλησία του Αγίου Νικολάου του 1814 στο κέντρο του χωριού, ένα εξαιρετικό δείγμα ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής. Θα συνεχίσετε την εξερεύνηση του χωριού και της γειτονιάς του περπατώντας και κατηφορίζοντας προς τη χαράδρα του Κουβαρά, εκεί όπου βρίσκεται ο παλιός νερόμυλος και το πέτρινο γεφύρι της «Νοννούλως». Υπάρχει επίσης και το γεφύρι του Δολού του 1926 από όπου περνάει το μονοπάτι που φτάνει στην Πωγωνιανή.

Αφού τελειώσετε με την εξερεύνηση του Δολού, έχετε τις εξής επιλογές, ή επιστρέφετε στη βάση σας για ξεκούραση ή συνεχίζετε κάνοντας τον κύκλο για να φτάσετε στο Δελφινάκι περνώντας από Μερόπη και Παλαιόπυργο. Εκεί στον Παλαιόπυργο, ρωτήστε τους ντόπιους πως θα πάτε στο παλιό γεφύρι και στον νερόμυλο στη θέση Γκρέτσι. Ο δρόμος του γυρισμού περνά επίσης από την Κάτω Μερόπη και το Ωραιόκαστρο.

Το Ωραιόκαστρο είναι ένα μικρό χωριό σε υψόμετρο 557 μ. στις όχθες του ποταμού Γορμού, που κοιτά στις κορυφές της Τύμφης και της Νεμέρτσικας. Το χωριό μπορεί να μην είναι το ίδιο όμορφο με το Δολό ωστόσο έχει κάποια σημεία που αξίζει να τα επισκεφθείτε όπως οι πηγές της Γκλάβας, λίγο έξω από το χωριό, εκεί όπου βρίσκονται οι πηγές του ποταμού Γορμού, στο δρόμο για τις πηγές μάλιστα υπάρχει και ο καταρράκτης Δέση. Στη άλλη πλευρά, θα βρείτε το όμορφο πέτρινο δίτοξο γεφύρι χτισμένο το 1889, που μπορείτε να προσεγγίσετε εύκολα με μια πολύ μικρή πεζοπορία. Αν έχετε χρόνο και όρεξη μπορείτε να πάτε και μέχρι τον παλιό πέτρινο νερόμυλο ή να αναζητήσετε τους προϊστορικούς ταφικούς τύμβους και τα οικιστικά λείψανα της Ύστερης εποχής του Χαλκού και της Ελληνιστικής περιόδου. Αν βγείτε λίγο έξω από το χωριό, προς το Βασιλικό, θα βρείτε και τις πηγές Κεφαλόβρυσο, με τρεχούμενα νερά και πλούσιο πράσινο.

Επόμενο χωριό, ο Άγιος Κοσμάς όπου μπορείτε να κάνετε μια στάση για φαγητό, πριν πάτε προς τη Βήσσανη. Η Βήσσανη τώρα, ανήκει και αυτή στα πιο γνωστά χωριά του Πωγωνίου και θα τη βρείτε στα 754 μ. υψόμετρο. Ιδρύθηκε κατά το 14ο αιώνα και διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την παλιά ηπειρώτικη αρχιτεκτονική της. Στην πλατεία με τον μεγάλο πλάτανο τα καλοκαίρια γίνονται τα ανταμώματα των ντόπιων που μένουν στις πόλεις και έρχονται να περάσουν τις διακοπές τους στο χωριό. Εκεί, στη μία της πλευρά θα δείτε και το παλιό πέτρινο ρολόι του 1873, παραδίπλα εντυπωσιάζει το διώροφο Παρθεναγωγείο, που κτίστηκε την ίδια χρονιά από Βησσανιώτες που ζούσαν στο εξωτερικό ενώ από την άλλη πλευρά, μερικά μέτρα πιο πάνω θα δείτε το επίσης εντυπωσιακό κτίριο του Αρρεναγωγείου. Ανεβείτε και τα λιγοστά σκαλάκια στο πίσω μέρος της πλατείας για να επισκεφθείτε την όμορφη εκκλησία του Αγίου Νικολάου, μια τρίκλιτη βασιλική του 1791. Αφιερώστε λίγο χρόνο στο χωριό για να περπατήσετε τα στενά δρομάκια του και να θαυμάσετε τα παλιά πετρόκτιστα αρχοντικά και βγείτε εκτός της Βήσσανης για να επισκεφθείτε την Ιερά Μονή Άβελ του 1770 αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Όμορφη βόλτα και αυτή προς το Καλπάκι, ένα χωριό με βαριά ιστορία. Μάλιστα υπάρχει και Στρατιωτικό Μουσείο όπου αφηγείται την ιστορία του πολέμου του 1940 μέσα από βίντεο αλλά και διάφορα αντικείμενα -εκθέματα της εποχής. Επίσης, στο χωριό υπάρχει και μνημείο αφιερωμένο στους πεσόντες. Στον γυρισμό αξίζει να κάνετε μια στάση και στο όμορφο χωριό των Δολιανών. Η φύση γύρω από το χωριό είναι πλούσια με τις βελανιδιές να υπερισχύουν ενώ η θέα του στην κοιλάδα του ποταμού Καλαμά, κάπως χαλαρώνει το βλέμμα από τις βουνοκορφές που υπάρχουν γύρω γύρω. Πριν μπείτε στο χωριό, θα κάνετε μια στάση στον Άγιο Δημήτριο, ένα από τα πιο παλιά μνημεία της βυζαντινής εποχής, χτισμένο το 1127. Συνεχίζοντας θα φθάσετε στην πλατεία όπου εκτός από τα καφενεία βρίσκεται και η κεντρική εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου, η οποία μάλιστα θεμελιώθηκε ύστερα από υπόδειξη του πάτερ Κοσμά το 1790, ενώ ακόμα και ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων χρηματοδότησε την ανοικοδόμησή της.