Η ποίηση ταξιδεύει, εμπνέει, παρηγορεί…

Οι ποιητές σ’ ολόκληρο τον κόσμο και οι εραστές της ποίησης γιορτάζουν σήμερα, Παρασκευή 21 Μαρτίου, την Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης.

Ο εορτασμός αυτός είναι μια ακόμη ευκαιρία να διαβάσουμε κάποια ποιήματα και να ακούσουμε ομιλίες για την ποίηση και τους ποιητές, Έλληνες και ξένους.
Θα κεντρίσει ο εορτασμός αυτός ίσως και το ενδιαφέρον ατόμων που δεν ασχολούνται ιδιαίτερα με την ποίηση.
Σήμερα ίσως να αναζητήσουν κάποια ποιητική συλλογή και να διαβάσουν κάποιους στίχους που τους συγκίνησαν στο παρελθόν και θα τους θυμίσουν κάποιες συναισθηματικές στιγμές της ζωής τους.
Η ποίηση είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη φύση και ψυχολογία.
Ο Έλληνας, γνήσιος απόγονος του Ομήρου, έχει κληρονομήσει το φίλτρο της ποίησης και του έχει γίνει εσωτερική ανάγκη για δημιουργία, για τραγούδι, μοιρολόγι, ύμνο, θρήνο, θούριο, παιάνα.
Η ποίηση τον ταξιδεύει, τον εμπνέει, τον παρηγορεί και του χαρίζει ελπίδα και αισιοδοξία.
Με την ποίηση τραγουδάει, χορεύει, πολεμάει, ονειρεύεται και θρηνεί.
Με την ποίηση στον χωροχρόνο, ο άνθρωπος αποτύπωσε τους καημούς, τις ελπίδες, τα βάσανά του, τις προσδοκίες του για απελευθέρωση και την αισιοδοξία του για υψηλότερους στόχους.
Η ποίηση είναι το όστρακο που αντηχεί τη μουσική του κόσμου, είναι η αρμονία του σύμπαντος, η φωνή του λαού, η γλώσσα των εκλεκτών, ο λόγος του ερημίτη.
Είναι πνευματική άσκηση, προσευχή στο κενό, διάλογος με την απουσία, προσκλητήριο σε ταξίδι.
Είναι η ζωντανή φωνή του ανθρώπου, μέσα στην ερημιά της μεταφυσικής αγωνίας.
Είναι η παρηγοριά των μοναχικών στο κυνήγι της στιγμιαίας ευτυχίας. Είναι ο εσωτερικός κραδασμός του είναι, στις επιδράσεις των συναισθηματικών φορτίσεων.
Είναι το ψυχικό βίωμα, το ηθικό αντίκρισμα της αμεσότητας και της πληρότητας.
Ο Άρης Δικταίος, σ’ ένα δοκίμιο για την ποίηση, γράφει: «Η ποίηση στις πιο υψηλές στιγμές της δεν είναι παρά η έκφραση της ανθρώπινης απελπισίας για την εφημερότητα τούτη. Μιας απελπισίας που δεν έρχεται παρά σαν το αποτέλεσμα μιας παρά φύσιν δίψας για το απόλυτο. Αλλά για ένα απόλυτο γήινης ζωής και για μια αιωνιότητα σάρκας κι αίσθησης. Ολόκληρη η ποίηση από τα γεννοφάσκια της, τα ψελλίσματα των πρωτόγονων λαών, ως σήμερα εκφράζει το κυνήγι της ευτυχίας. Ολόκληρη η ζωή την απαιτεί, όλοι οι δημιουργοί θρησκειών κι οι φιλόσοφοι σ’ αυτήν την ευτυχία αποβλέψανε, κι η ποίηση αναζήτησε τον αίτιο της μόνιμης δυστυχίας παντού».
Ο Γιώργης Κότσιρας γράφει: «Η αληθινή ποίηση έχει συχνά και διδακτικό χαρακτήρα. Υπάρχουν πολλά γνωμικά κάποτε στην άξια ποίηση. Παράδειγμα ο διδακτικός Καβάφης, όπου επεξεργάζονταν τα ποιήματά του. Η ποίηση ξεκινά από το αυθόρμητο και καταλήγει με την αίσθηση του ποιητή να πάρει μορφή, να αποκτήσει δομή. Να γίνει μια ενότητα, ένα σύνολο δεμένο και αυθύπαρκτο. Το χρέος λοιπόν του ποιητή είναι να εκφράσει την εποχή του στις αυθεντικές στιγμές της. Να βρει την αλήθεια της. Γιατί η αλήθεια της ζωής είναι και σημερινή και αυριανή. Ανήκει στο παρόν, όπως ανήκε στο παρελθόν και θα ανήκει και στο μέλλον. Γιατί η ποίηση σε όλες τις εποχές, πάντα και τώρα, εξέφραζε και εκφράζει τον καιρό της και τον βαθιά ουσιαστικό λόγο του ποιητή».
Ο ποιητής Σήφης Κόλλιας γράφει: «Η ποίηση, σαν ζωντανή τέχνη, είναι έκφραση της ζωής, λυτρωτική προσφορά στον αγωνιώντα άνθρωπο, τραγούδι χαράς, επικύρωση της πνευματικότητάς του. Οδηγεί σε μιαν υψηλή αυτογνωσία, σ’ ένα εξαίσιο προβληματισμό, σε μιαν ευφρόσυνη λύτρωση. Είναι μια πνευματική μαρτυρία της ζωής. Είναι γαλήνη, ιερουργία, επανάσταση, ευλογία Θεού».
Ας αφουγκραστούμε και φωνές από τους ποιητές του κόσμου.
Ο Οκτάβιος Πας, αναφερόμενος στην ποίηση, γράφει: «Η ποίηση δεν προτίθεται να παρηγορήσει τον άνθρωπο για τον θάνατο, αλλά να τον κάνει να διακρίνει ότι ζωή και θάνατος είναι αξεχώριστα… ότι είναι ένα σύνολο. Ο αρχαίος ποιητής ισχυριζόταν ότι εκφράζει την πραγματικότητα ή ότι δημιουργεί μιαν άλλη ιδεώδη. Ο σύγχρονος ποιητής αναζητεί στην ποίηση το μυστικό του κόσμου και κείνο της μεταμόρφωσής του. Η ποίηση είναι η τάση του ποιητή να δαμάσει την πραγματικότητα και να συγκρατήσει το εφήμερο με λέξεις θαυμαστά διευθετημένες», τέλος.
Ο Ντίλαν Τόμας μας λέγει: «Ένα ποίημα μπορείς να το διαλύσεις για να δεις τι είναι εκείνο που το κάνει να πάλλει, τεχνικά κι όταν τα κομμάτια που βρεθούν απλωμένα εμπρός σου, τα φωνήεντα, τα σύμφωνα, οι ρύμες και τα μέτρα. Ναι, αυτό είναι! Γι’ αυτό τούτο το ποίημα με συγκινεί! Είναι η τεχνική! Όμως ξαναβρίσκεσαι πάλι εκεί που ξεκίνησες. Επιστρέφεις με τη μαγεία της συγκίνησης που του δώσανε οι λέξεις. Και η μεγαλύτερη ακόμη τεχνική αφήνει τρύπες και κενά στην επεξεργασία ενός ποιήματος, έτσι ώστε κάτι που δεν υπάρχει στο ποίημα να μπορεί να ξεγλιστρήσει, να εισδύσει, ν’ αστράψει και να βροντήξει μέσα σου. Η χαρά και ο προορισμός της ποίησης είναι και ήταν πάντα η δοξασία του ανθρώπου, που είναι δοξασία του Θεού».
Ενώ ο Σεϊμου Χίνι, σε δοκίμιό του, γράφει: «Η ποίηση, ας μου επιτραπεί να πω, είτε εκπληρώνει το θέλημα κάποιου αρχαίου Θεού είτε φιλοδοξεί να εκφράσει κάτι καινούργιο, πρέπει ν’ αποτελεί προϊόν εργασίας μιας συγκροτημένης συνείδησης και, ως εκ τούτου, να μην απλοποιεί. Ό,τι επεξεργάζεται και ό,τι επινοεί θα πρέπει να προσβλέπει στη σύνθετη πραγματικότητα, η οποία περιβάλλει και από την οποία προέρχεται. Η «Θεία Κωμωδία» συνιστά ένα περίβλεπτο παράδειγμα για το πώς μπορεί η ποίηση να φτάσει στην ύψιστη επάρκεια. Κι ένα χάικου, όμως, μπορεί εξίσου καλά να μας δείξει τι σημαίνει η επιστροφή από τη χώρα του πνεύματος στον τόπο της ύλης και των χειρονομιών. Όσο τα στοιχεία που συντονίζουν τη φαντασία ανταποκρίνονται στα δεδομένα που συντονίζουν τον κόσμο και διαρκούν, η ποίηση δεν θα πάψει να παίζει και να φέρει εις πέρας τον σημαίνοντα ρόλο της».