Μια διασταλτική ερμηνεία και οι δρόμοι που ανοίγονται

Ας δούμε πρώτα τι λέει το Σύνταγμα. Στο άρθρο 16, παράγραφος 5, ορίζεται ότι: «Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Τα ιδρύματα αυτά τελούν υπό την εποπτεία του Κράτους, έχουν δικαίωμα να ενισχύονται οικονομικά από αυτό και λειτουργούν σύμφωνα με τους νόμους που αφορούν τους οργανισμούς τους».

Ανεξάρτητα από το αν κανείς συμφωνεί ή διαφωνεί με τη ρύθμιση, αυτή είναι σαφής. Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τελεία και παύλα. Με δυο λόγια, έχουμε κρατικό μονοπώλιο στην παροχή της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

Η αλήθεια είναι ότι η πρόβλεψη αυτή δημιούργησε προβλήματα. Για παράδειγμα, κάποιος πηγαίνει σε ένα ιδιωτικό Πανεπιστήμιο του εξωτερικού, παίρνει το πτυχίο του, έρχεται στην Ελλάδα και ασκεί κανονικά το επάγγελμά του. Τι νόημα έχει, λοιπόν, η διατήρηση αυτού του μονοπωλίου; Μάλλον θεραπεύει ιδεοληψίες παρά πραγματικές ανάγκες.

Ωστόσο, το Σύνταγμα είναι σαφές. Γι’ αυτό και όλες οι συζητήσεις, εδώ και χρόνια, για την ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα προσέκρουαν στο άρθρο 16, και η ίδρυσή τους προϋπέθετε την τροποποίηση του συγκεκριμένου άρθρου.

Όλα αυτά ίσχυαν μέχρι που στο Υπουργείο Παιδείας ανέλαβε ο Κυριάκος Πιερρακάκης, ο οποίος ετοίμασε και κατέθεσε στη Βουλή τον νόμο 5094/24, που επέτρεπε την ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων στη χώρα. Όπως ήταν αναμενόμενο, υπήρξαν προσφυγές κατά του νόμου αυτού στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ζητώντας να κηρυχθεί αντισυνταγματικός.

Το ΣτΕ αποφάνθηκε ότι ο νόμος δεν «υποφέρει» από αντισυνταγματικότητα. Συγκεκριμένα, οι δικαστές έκριναν ότι, με βάση το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης, τις προβλέψεις περί ελευθερίας εγκατάστασης, καθώς και το δικαίωμα ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ο νόμος Πιερρακάκη δεν παραβιάζει το Σύνταγμα.

Πρόκειται πιθανότατα για μια διασταλτική ερμηνεία του Συντάγματος, αφού ο υπό κρίση νόμος εξετάστηκε όχι μόνο σε σχέση με το άρθρο 16, αλλά και σε συνδυασμό με άλλες διατάξεις, τόσο του Συντάγματος, όσο και του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πάμε τώρα και λίγο παρακάτω.

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης χαιρέτισε την απόφαση του ΣτΕ: «Η χώρα μας σταματά να αποτελεί παγκόσμια εξαίρεση, μαζί με την Κούβα», έγραψε, και πρόσθεσε: «Επί δεκαετίες, δεκάδες χιλιάδες ελληνικές οικογένειες έστελναν τα παιδιά τους στο εξωτερικό, γιατί πολύ απλά δεν είχαν την επιλογή της φοίτησης σε μη κρατικά Πανεπιστήμια στην πατρίδα μας. Από τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά, όχι απλώς θα σταματήσουμε να διώχνουμε αυτά τα παιδιά από την πατρίδα, αλλά θα μπορούμε πια να προσελκύσουμε και φοιτητές από άλλες χώρες».

Πολύ ωραία όλα αυτά, αλλά όπως πάντα, τα πάντα θα κριθούν στην πράξη. Θα κριθούν, δηλαδή, στο επίπεδο των σπουδών που θα παρέχουν αυτά τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια και, κατ’ επέκταση, στο κύρος των πτυχίων τους.

Εννοείται ότι, επ’ αυτού, όλοι οι δρόμοι είναι ανοιχτοί. Από πτυχία επί χρήμασι και με το κιλό, μέχρι πτυχία πολύ καλύτερα από αυτά που παρέχουν τα κρατικά ΑΕΙ.

ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΗΛΗ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΒΡΑΜΙΔΗ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΜΗΣ