Ο Σάββας Καλεντερίδης αναλύει στη «Γ» όλες τις παραμέτρους-Τα ελληνοτουρκικά και οι εξελίξεις στο Ισραήλ

Της Τέτας Γιαννάρου
Το Ισραήλ εισβάλει στη Ράφα και από ό,τι φαίνεται με απόλυτη ανοχή στοχεύει να προσαρτήσει στην κυριότητά του τα παλαιστινιακά εδάφη με κάποια ίσως αναστολή για την περιοχή της Γάζας. Στο πλαίσιο της σύρραξης στο συγκεκριμένο γεωστρατηγικό πεδίο με διαφορά θέσεων και στάσης μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας επίκειται στις 13 Μαΐου ο Έλληνας πρωθυπουργός να συναντήσει τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα.

Παράλληλα με την αντίθεση στρατηγικής για τη σύρραξη στο Ισραήλ και το κλίμα των τουρκικών ενστάσεων για την δημιουργία θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο, το γεγονός στην συγκεκριμένη στιγμή μετατροπής της ιστορικής βυζαντινής μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη από Μουσείο σε ένα ακόμη Τζαμί δημιουργεί ιδιάζον πλαίσιο για την επικείμενη συνάντηση, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να δηλώνει στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι η μετατροπή της Μονής είναι ένα θέμα που θα θέσει στον Τούρκο Πρόεδρο και τον Ερντογάν να μιλά για ειλημμένη απόφαση από το 2019, ενώ δηλώνει παράλληλα πως η συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι «μια ευκαιρία να βελτιωθούν οι σχέσεις των δύο χωρών».
-Ποια η αλήθεια πίσω από τις «γραμμές»; Σημαίνει ή προαναγγέλλει κάτι η μετατροπή την Δευτέρα του Πάσχα, λίγο πριν από τη συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη, η επαναλειτουργία του Μνημείου Μονή της Χώρας σε Τζαμί; Ποιοι οι λόγοι στήριξης της Αθήνας στο Ισραήλ; Ενδέχεται μια γενίκευση της σύρραξης; Υπάρχουν επιπτώσεις στην Ελλάδα από την υπάρχουσα κατάσταση π.χ. τρομοκρατικές επιθέσεις; Οι απαντήσεις από τον γνωστό γεωστρατηγικό αναλυτή-συγγραφέα Σάββα Καλεντερίδη.

Γιατί η εκκλησία Αγίου Σωτήρος (Μονή) έγινε τζαμί
«Κατά αρχήν να ξεκαθαρίσω πως δεν θεωρώ ότι η μετατροπή της λειτουργίας της εκκλησίας του Αγίου Σωτήρος εν τη Χώρα, του πάλαι ποτέ μοναστικού συγκροτήματος, έγινε επί σκοπού. Θεωρώ ότι αυτό αφορά στη γενικότερη στρατηγική του Erdogan έναντι των αντιφρονούντων σε αυτόν Κεμαλιστών. Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας επιχειρεί να κάνει ό,τι έκανε ο Πορθητής, ο οποίος μετέτρεψε μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης όλες τις εκκλησίες σε τζαμιά περνώντας υποδόρια ότι είναι και δρα όπως ο μέγας Σουλτάνος Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής. Ήδη ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η Μονή Μνημείο θα λειτουργήσει ξανά ως τζαμί και πως αυτό είναι «μια ακόμα ένδειξη της ευαισθησίας που επιδεικνύουμε όσον αφορά την προστασία της κληρονομιάς». Βασικά οι ουσιαστικοί αντίπαλοι του Ερντογάν είναι οι Κεμαλιστές και με τον αποχαρακτηρισμό των εκκλησιών που λειτουργούσαν σαν Μνημεία, δίνει ηχηρό στίγμα προσπαθώντας να εγείρει το θρησκευτικό αίσθημα και την αναγκαιότητα διαφύλαξης της παράδοσης στους πολίτες, ώστε να δημιουργήσει θερμούς υποστηριχτές. Η συγκεκριμένη εκκλησία του μοναστικού συγκροτήματος χρονολογείται από τον 6ο μ.Χ. αιώνα, ενώ τα μοναδικά ψηφιδωτά και νωπογραφίες της φιλοτεχνήθηκαν τον 14ο αιώνα, από το 1305 έως το 1320, επί βασιλείας Παλαιολόγων. Η Μονή της Χώρας, όπως συνηθίζεται να λέγεται, μετατράπηκε σε τζαμί το 1511, 58 χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Τουρκίας και το 1945 έγινε μουσείο. Μετά την απόφαση αυτή ειδικοί από τις Ηνωμένες Πολιτείες εκτέλεσαν τεράστιο έργο αποκατάστασης και συντήρησης των ψηφιδωτών και νωπογραφιών, ξηλώνοντας τους σοβάδες που τα κάλυπταν. Η απόφαση δεν είναι χθεσινή, πάρθηκε το 2019 από το Συμβούλιο της Επικρατείας (Danistay) της Τουρκίας το οποίο ακύρωσε την απόφαση του 1945 και, έναν χρόνο αργότερα, ο πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε ότι το μνημείο θα λειτουργήσει ξανά ως τζαμί όπερ και έγινε. Το τζαμί θα λειτουργεί στο πρότυπο της Αγίας Σοφίας και τη Μονή της Παμμακάριστου. Δεν θεωρώ ότι στην παρούσα φάση με τα εσωτερικά της Τουρκίας στο επίπεδο που βρίσκονται, την εξασθενημένη οικονομία, τις επιδιώξεις του Ερντογάν να εστιάζονται στη νίκη του κατά των ισχυρών Κεμαλιστών (Ευρωπαϊστών) αντιπάλων του και τη χώρα του στον στρόβιλο συρράξεων να χρειάζεται ισχυρή διπλωματία και στρατηγική».

Για το Ισραήλ και την επέκταση του πολέμου

«Μια γενικευμένη σύρραξη θα προϋπέθετε εμπλοκή του Ιράν. Ο κίνδυνος λοιπόν να επεκταθεί η σύγκρουση δεν είναι καν ορατός. Να εξηγήσω γιατί. Αρχίζω από το γεγονός ότι το Ιράν μετά την επίθεση του Ισραήλ στο κτίριο του Προξενείου υποχρεώθηκε για πρώτη φορά τις τελευταίες δεκαετίες να εγκαταλείψει την στρατηγική της χρήσης πληρεξουσίων και να απαντήσει ευθέως στις ένοπλες προσβολές στο Ισραήλ. Απάντησε μεν, αλλά με έναν τρόπο που φαίνεται πολύ πιθανόν να είχε προηγηθεί προσυνεννόηση, γιατί η απάντηση ήταν τέτοια που δεν προοιώνιζε μια σκληρή αντίδραση από το Ισραήλ και όντως το Ισραήλ αντέδρασε οριοθετημένα ώστε να μην προκαλέσει δεύτερη αντίδραση από το Ιράν. Το πιο σημαντικό λοιπόν ήταν να δούμε αν θα γινόταν μια πολεμική αναμέτρηση μεταξύ του Ιράν και Ισραήλ που θα έβαζε φωτιά σε ολόκληρη την περιοχή. Αυτό λοιπόν δεν συνέβη, μπήκε προς το παρόν μια άνω τελεία, χωρίς να σημαίνει ότι δεν θα συμβεί αυτό στο μέλλον πάντως όχι στο εγγύς».

Γιατί δεν θα υπάρξει Παλαιστινιακό κράτος
«Αφού η ανάλυση αποκλείει την επέκταση του πολέμου με την εμπλοκή του Ιράν, έρχεται η εισβολή του Ισραήλ στη Ράφα. Αυτό παρουσιάζεται από τον Νετανιάχου ως διπλός στόχος: άσκηση πίεσης στη Χαμάς και τη διάλυση της Χαμάς με αποτέλεσμα την απελευθέρωση των ομήρων. Έτσι παρουσιάζει την κατάσταση ο Νετανιάχου γιατί πρέπει να βρει κάποια δικαιολογία ισχυρή για να μπορέσει να αιτιολογήσει την εισβολή στη Ράφα. Ο Νετανιάχου από την πλευρά του δέχεται σοβαρές πιέσεις από το πολιτικό σύστημα και την κοινωνία για το θέμα των ομήρων. Οπότε αυτό το προβάλλει ως δικαιολογία ότι εμείς επιτιθέμεθα και εισβάλουμε στη Ράφα για να πετύχουμε μια καλύτερη συμφωνία για τους ομήρους ή και να τους απελευθερώσουμε. Για να ενισχύσει το επιχείρημα αυτό, λέει ότι η Χαμάς για πρώτη φορά δέχτηκε μια πρόταση για εκεχειρία, ακριβώς επειδή εμείς ετοιμαζόμαστε να μπούμε στη Ράφα, για να αποτρέψει την εισβολή. Στρατηγικά φαίνεται ότι το Ισραήλ προσπαθεί να επωφεληθεί από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου της Χαμάς για να υλοποιήσει τα σχέδιά του που είναι η κατάληψη όλων των παλαιστινιακών εδαφών. Αυτό φαίνεται ότι θα συμβεί, καθότι δεν δίνουν καμία σημασία ούτε στο διεθνές δίκαιο ούτε στα ανθρώπινα δικαιώματα. Θεωρώ ότι το έγκλημα της Χαμάς είναι πολύ μεγάλο, αλλά από την πλευρά του ο Νετανιάχου δεν μπορεί να κρύψει τα εγκλήματα που γίνονται με παράνομους εποικισμούς που έχουν ως στόχο να ελέγξουν τα εδάφη της Δυτικής Όχθης. Το δράμα ιστορικών διαστάσεων που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Γάζα με σχεδόν 35.000 νεκρούς, τα 2/3 γυναίκες και παιδιά και 70 τόσες χιλιάδες τραυματίες, είναι έγκλημα που χαρακτηρίζεται από πολλούς και ως γενοκτονία. Κανείς δεν θα σταματήσει τον εποικισμό του Ισραήλ να πάρουν όλα τα παλαιστινιακά εδάφη αγνοώντας διεθνείς αντιδράσεις και Διεθνές Δικαστήριο. Για την Γάζα ενδέχεται να το υποχρεώσουν σε μια ενδιάμεση λύση με την εμπλοκή τριμερούς ειρηνευτικής δύναμης Ηνωμένων Πολιτειών, Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, που να θέτει κάποιες προϋποθέσεις. Αλλά βιώσιμο παλαιστινιακό κράτος αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται στον ορίζοντα».

ΕΝΘΕΤΟ
Σχέση Ελλάδας- Ισραήλ και επιπτώσεις
«Η Ελλάδα έχει ειδική σχέση με το Ισραήλ. Έχουμε παραχωρήσει την αεροπορική βάση της Καλαμάτας για να εκπαιδεύονται οι Έλληνες χειριστές αεροσκαφών από ισραηλινή εταιρεία. Επίσης έχουμε προμηθευτεί από το Ισραήλ οπλικά συστήματα, τα οποία είναι κρίσιμα για την άμυνα των νησιών του Αιγαίου και του Έβρου. Όταν παίρνεις από κάποιον οπλικά συστήματα αυτό δεσμεύει τις πολιτικές σου. Είναι σαφές πως η Ελλάδα δεν μπορεί να καταγγείλει το Ισραήλ αυτή τη στιγμή ότι διαπράττει γενοκτονία, όπως το κάνουν άλλες χώρες. Επηρεάζεται η ελληνική εξωτερική πολιτική από τη σχέση που έχουμε αναπτύξει σε επίπεδο οπλικών συστημάτων αλλά και ενεργειακών στην ανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο. Όσο δεν επεκτείνεται ο πόλεμος, νομίζω ότι οι επιδράσεις στην ελληνική οικονομία περιορίζονται στις απώλειες που έχει το λιμάνι του Πειραιά και στην αύξηση που έχουν ορισμένα προϊόντα από την μεταφορά τους γιατί κάνουν πολύ πιο μακρύ ταξίδι. Μεταξύ του Ιράν και του αραβικού κόσμου υπάρχει μια αντιπαλότητα. Γι’ αυτό δεν είναι και έντονες οι αντιδράσεις του αραβικού κόσμου με αυτό που συμβαίνει στους Παλαιστίνιους στη Γάζα. Η Ελλάδα έχει πιστεύω περιθώρια να ακολουθήσει μια ισορροπημένη πολιτική και αυτό κάνει».