Νίκος Φίλης: Το πολιτικό κλίμα έχει «γυρίσει»

Του Φώτη Π. Καλύβα

Την άποψη ότι η περίοδος δημοσκοπικής υπεροχής της ΝΔ έχει τελειώσει και το πολιτικό κλίμα μεταστρέφεται, διατυπώνει ο Τομεάρχης Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην Υπουργός, Νίκος Φίλης, σημειώνοντας ωστόσο ότι παράλληλα το κόμμα του πρέπει να ανοίξει μία κοινωνική συζήτηση για το πρόγραμμά του λαλά και να κλείσει με ειλικρίνεια το κεφάλαιο σφαλμάτων της πρώτης διακυβέρνησης. «Έγιναν και λάθη που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επαναληφθούν στην επόμενη προοδευτική διακυβέρνηση. Αλλά για να το πετύχεις αυτό, πρέπει πρώτα να το αναγνωρίσεις» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Ακόμα, ο κ.Φίλης εξαπολύει ένα βαρύ «κατηγορώ» κατά του υπουργείου Παιδείας και της εκπαιδευτικής πολιτικής της κυβέρνησης, τόσο σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των ζητημάτων της πανδημίας όσο και ως προς το νομοσχέδιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση.

Έχετε ασκήσει σκληρή κριτική στην κυβέρνηση για τον τρόπο που λειτούργησαν οι σχολικές μονάδες στη διάρκεια της πανδημίας. Παρά τα προβλήματα και τις ελλείψεις, μήπως τελικά η εξ ανάγκης εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης άνοιξε έναν νέο «δρόμο» που μπορεί να αξιοποιηθεί και στο μέλλον;

Πρώτα απ’ όλα να είμαστε σαφείς: δεν μιλάμε -αλίμονο!- για κάποιες ελλείψεις και προβλήματα! Έχει χαθεί το μέτρημα πόσες φορές τα σχολεία λειτουργούσαν τη μια μέρα με «απόλυτη ασφάλεια», κατά τις δηλώσεις της κας Κεραμέως βεβαίως, και την επομένη το πρωί έκλειναν με εισήγηση της Επιτροπής Ειδικών!

Έχουν την απόλυτη ευθύνη που οι μαθητές έμειναν τόσο καιρό μακριά από τις τάξεις τους. Είναι το μετρήσιμο αποτέλεσμα ανικανότητας, αδιαφορίας για το δημόσιο σχολείο αλλά και αλαζονικής άρνησης να ακούσουν οποιοδήποτε άλλον. Όχι μόνο το ΣΥΡΙΖΑ, που έκανε πολλές θετικές προτάσεις, αλλά ολόκληρη την αντιπολίτευση, τους συλλόγους εκπαιδευτικών, τους ειδικούς. Φαντασιώνονταν στη διαχείριση της πανδημίας μια «τεράστια επιτυχία» και δεν ήθελαν κανέναν άλλο συμμέτοχο.

Όλο αυτό το διάστημα ήταν απασχολημένοι να νομοθετούν για τα κολέγια και τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Ποια μέτρα πήραν για να κρατηθούν τα δημόσια σχολεία ανοιχτά; Δύο μάσκες και ένα παγουρίνο στα δημοτικά! Θα ήταν φαιδρό, αν δεν είχε τόσο σοβαρές συνέπειες στα παιδιά μας. Εκεί λοιπόν είναι το κρίσιμο. Το κλειστό δημόσιο σχολείο και η διεύρυνση των ανισοτήτων στη διάρκεια της πανδημίας, αφού πολλοί μαθητές έμειναν χωρίς πρόσβαση, και χωρίς εξοπλισμό.

Η τηλεκπαίδευση είναι ένα εργαλείο που αξιοποιήθηκε σε όλες τις χώρες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στο μέλλον για ειδικούς σκοπούς, όπως για παράδειγμα για μια διάλεξη ενός επιστήμονα ή για τη διαπολιτισμική συνεργασία δύο τάξεων που βρίσκονται στα άκρα της Γης. Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί πάντα είχαν φρέσκιες ιδέες. Αλλά πρέπει να έχουμε στο νου, ότι ποτέ δεν θα αντικαταστήσει η τηλεκπαίδευση τον δάσκαλο στην τάξη, τη ζωντανή αλληλεπίδραση του μαθητή με τους συμμαθητές του, τη σχέση εμπιστοσύνης που αναπτύσσει αυτή η ομάδα, μέσα στην οποία τα παιδιά δεν αποκτούν γνώσεις απλώς, αλλά κοινωνικοποιούνται συνολικά. Η πραγματική μάθηση είναι μια διαδικασία με πολλές πτυχές. Έτσι, ενώ πολλά γύρω μας αλλάζουν μορφή, η «τάξη» ποτέ -μα ποτέ- δεν θα χάσει την αξία και τη μοναδικότητά της.

Πιστεύετε ότι η επόμενη σχολική χρονιά θα εξελιχθεί ομαλά ή μήπως θα πρέπει το Υπουργείο Παιδείας να λάβει μέτρα καθώς η πανδημία θα είναι ακόμα «εδώ»;

Εφόσον κανείς ειδικός δεν έχει «σφυρίξει» τη λήξη της πανδημίας, το υπουργείο πρέπει να προγραμματίζει αναλόγως. Κοιτάξτε, τα παιδιά, με ευθύνη του υπουργείου έχασαν φέτος δεύτερη συνεχόμενη σχολική χρονιά. Υπάρχουν «πρωτάκια» που δεν έχουν καταλάβει τι είναι το σχολείο, υπάρχουν μαθητές της Γ’ Λυκείου που θα δώσουν εξετάσεις σε ένα τελείως αρνητικό περιβάλλον (και μάλιστα με περικοπές εισακτέων που η ΝΔ ψήφισε στη μέση της χρονιάς!), υπάρχουν φοιτητές που δεν κάνουν κλινικές, εργαστήρια και πρακτικές ασκήσεις για να πάρουν το πτυχίο τους. Μπορεί κανείς να διανοηθεί ότι θα χαθεί και τρίτη χρονιά; Θα έπρεπε επίσης να εργάζονται και για τη φετινή χρονιά. Υπάρχει ανάγκη για αναπληρώσεις, αντισταθμιστική αγωγή, αναδιάρθρωση προγραμμάτων σπουδών με έμφαση στο μάθημα κι όχι στις εξετάσεις… Αυτονόητο ότι δεν πρέπει να γίνουν προαγωγικές φέτος σε Γυμνάσια – Λύκεια και βεβαίως να μην εφαρμοστεί σε τέτοιες συνθήκες τουλάχιστον η τράπεζα θεμάτων.

Με δυο λόγια, το υπουργείο θα έπρεπε να είναι υπουργείο «εκτάκτων συνθηκών» και να ασχολείται με πρωτίστως πώς θα αντιμετωπιστούν οι μαθησιακές απώλειες. Δυστυχώς επιδεικνύουν ολιγωρία χωρίς προηγούμενο.

Έχουν περάσει κάπου 20 μήνες από τις εκλογές του Ιουλίου του 2020 και παρά το γεγονός πως η σημερινή κυβέρνηση βρέθηκε μπροστά σε πολύ δύσκολες καταστάσεις, εντούτοις η ΝΔ εξακολουθεί να προηγείται σημαντικά του ΣΥΡΙΖΑ στις δημοσκοπήσεις, ο οποίος δείχνει αδυναμία να καρπωθεί την φθορά της κυβέρνησης. Ποιο είναι το πρόβλημα, κατά την άποψή σας;

Είστε σίγουρος ότι ισχύει αυτό που λέτε; Νομίζω έχει τελειώσει η περίοδος χάριτος και δημοσκοπικής υπεροχής για τη ΝΔ. Στην τελευταία δημοσκόπηση της Metron Analysis, οι πολίτες απάντησαν ότι δεν την εμπιστεύονται ούτε για τη διαχείριση της πανδημίας, ούτε για την κοινωνική της πολιτική, ούτε για την υπεράσπιση των δημοκρατικών θεσμών. Ειδικά δε ανάμεσα στους νέους 17-34 ετών, η αναλογία κατά της κυβέρνησης ήταν 2 προς 1. Έχω την αίσθηση ότι οι επαγγελματίες διαχειριστές επικοινωνίας στο Μαξίμου νιώθουν να χάνεται ο κόσμος κάτω απ’ τα πόδια τους.

Στο μεταξύ αυτό δεν σημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει να κάνει πολλά. Πρώτον, να ανοίξει μια δημοκρατική κοινωνική συζήτηση πάνω στο πρόγραμμά του, ώστε να φτάσει παντού. Αποτελεί την μόνη ελπίδα για μια δημοκρατική και αναπτυξιακή «έκρηξη», που θα απελευθερώσει τις πιο υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας και θα δώσει αυτοπεποίθηση και ελπίδα, πρώτα απ’ όλα στους νέους. Στη γενιά των μνημονίων και της ανεργίας 50%.

Και δεύτερον, να κλείσει με ειλικρίνεια το κεφάλαιο των σφαλμάτων της πρώτης διακυβέρνησης. Πλάι στα πολλά που πετύχαμε, όπως για παράδειγμα η έξοδος από τα μνημόνια με στήριξη των πιο αδύναμων, έγιναν και λάθη που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επαναληφθούν στην επόμενη προοδευτική διακυβέρνηση. Αλλά για να το πετύχεις αυτό, πρέπει πρώτα να το αναγνωρίσεις.

Πιστεύετε ότι υπάρχει ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών στο αμέσως επόμενο ή λίγο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα;

Ότι τελευταία επανέρχεται συνεχώς αυτή η ερώτηση, κάτι δείχνει. Θα στηθούν κάλπες εν μέσω πανδημίας, χωρίς προεκλογικές συγκεντρώσεις και συζητήσεις; Δύσκολο… Προφανώς όμως, έχει πέσει πανικός στο Μαξίμου. Δίνω παντού την αυτονόητη απάντηση -δεν κάνω προβλέψεις για κάτι που είναι στα χέρια τρίτου, του πρωθυπουργού. Αλλά μπορώ να σας πω με βεβαιότητα κάτι άλλο, σαφές και αντικειμενικό: οι επόμενες εκλογές, που θα γίνουν με απλή αναλογική, είτε πρόωρες είτε μη, δεν θα είναι ο περίπατος που φαντασιωνόταν ο κ. Μητσοτάκης εδώ κι ένα χρόνο. Το κλίμα έχει αλλάξει ανεπιστρεπτί.

ΑΕΙ: «Δεν ζούμε στο 1950»

Η συλλήβδην απόρριψη του κυβερνητικού νομοσχεδίου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση από τον ΣΥΡΙΖΑ είχε κυρίως ιδεολογικό πρόσημο. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετά πρακτικά ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν, όπως το ζήτημα της εισαγωγής υποψηφίων με πολύ χαμηλούς βαθμούς ή ακόμα και η περιφρούρηση των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων από κακοποιά στοιχεία και έκνομες ενέργειες…

Να συζητήσουμε καταρχάς αν η νομοθέτηση της ΝΔ δίνει λύσεις σε υπαρκτά προβλήματα. Το θέμα της εισαγωγής με χαμηλή βαθμολογία, είναι στην πραγματικότητα πρόβλημα υποβάθμισης του Λυκείου. Αν απλώς ανεβάσεις τεχνητά τη βάση, το κρύβεις για λίγο κάτω από το χαλί. Δεν έχεις σκανδαλοθηρικούς τίτλους στις εφημερίδες για νέους που πέρασαν γράφοντας 6 ή 8 στις πανελλήνιες, αλλά έχεις 20-30 χιλιάδες αποφοίτους Λυκείου παραπάνω από το σύνηθες, που χάνουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν σε δημόσιο πανεπιστήμιο, χωρίς δίδακτρα. Το θέλουμε αυτό; Η ΝΔ λέει «δεν χρειάζεται να σπουδάζουν όλοι», αλλά γιατί αυτό είναι αξίωμα; Ένα κούφιο ιδεολόγημα της αστικής τάξης είναι στην πραγματικότητα. Δεν ζούμε στο 1950. Ζούμε σε απαιτητικές εποχές και οι δημοκρατίες έχουν ανάγκη από πολίτες με καλλιέργεια και γνώσεις. Για αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση αναπροσαρμόζει το στόχο του 40% πτυχιούχων ανάμεσα στους νέους, στο 50%. Ξέρει ότι για να αντιμετωπίσει τον οξύ τεχνολογικό και οικονομικό ανταγωνισμό από ΗΠΑ και Ανατολή, χρειάζεται περισσότερους και καλύτερους επιστήμονες. Η Ελλάδα θα είναι η μόνη χώρα που θα οδεύσει στην αντίθετη κατεύθυνση.

Και το άλλο ζήτημα που θέτετε, ένα κούφιο ιδεολόγημα είναι, όπως αναδείξαμε στη Βουλή. Ούτε αυτή είναι η εικόνα των πανεπιστημίων, στατιστικά μιλώντας, ούτε η είσοδος ειδικών φρουρών θα αποτελέσει «λύση» και βελτίωση. Δεν είναι ένας αστυνομικός και μια «γκλοπιά» η απάντηση σε κάθε πρόβλημα. Είναι σκοταδιστικό και αντιδημοκρατικό να αντιμετωπίζει κανείς τη νέα γενιά έτσι. Κι έχει επιπτώσεις.