Κόλλυβα, ένα έθιμο με αρχαίες καταβολές (+δύο συνταγές)

Κανένας άλλος καρπός, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, δεν έχει συνδεθεί στενότερα με μερικές από τις σημαντικότερες θρησκευτικές τελετουργίες των Ελλήνων. Κυρίως με προσφορές. Το στάρι και γενικά οι δημητριακοί καρποί, βρασμένοι πάντα, ήταν από τα αρχαία χρόνια προσφορά στη γη και τους νεκρούς που βρίσκονται εντός της. Το στάρι είναι από τα βασικά γεννήματα της γης που η προσφορά του αφορά την προσπάθεια εξευμενισμού του δαίμονα της βλάστησης με την προσδοκία της μελλοντικής καλής σοδειάς. Είναι γνωστό και παγκόσμια μοναδικό, το έθιμο της Μεσοσπορίτισσας στις 21 Νοεμβρίου στην Ελευσίνα, με βράσιμο σταριού (μαζί με άλλα δημητριακά και όσπρια -«πολυσπόρια») και προσφορά τους κάποτε στη θεά Δήμητρα και σήμερα στην Παναγία.

Με την επικράτηση του Χριστιανισμού, τα βρασμένα σπόρια σταριού, τα κόλλυβα, χωρίστηκαν σε δύο κατηγορίες: τα νεκρώσιμα, πένθιμα των κηδειών και μνημοσύνων που ετοίμαζε η οικογένεια για να προσφέρει στους συν-πενθούντες, και στα πανηγυρικά, το «στάρι» ή «σπερνά» ή «πανηγύρι», που ανακατεύεται με γλυκά υλικά όπως σταφίδες, κουφετάκια, αμύγδαλα, και μυρωδικά όπως ο μαϊντανός και μοιράζονται στις γιορτές των αγίων. Ο ρόλος τους, σύμφωνα μες τον λαογράφο Δημήτρη Λουκάτο, είναι κοινωνικός, έχει όμως και μεταφυσική σημασία γιατί όπως και στην αρχαιότητα, πιστεύεται ότι κάτι χαίρονται και οι νεκροί από αυτά, με την ανακούφιση της ψυχής τους από τις ευχές των ζωντανών.

Διαβάστε τη συνέχεια στον Γαστρονόμο.