Στο «κόκκινο» η ρύπανση

Της Τέτας Γιαννάρου

Η ατμοσφαιρική ρύπανση σε ημερήσια βάση από ανθρωπογενείς παράγοντες αποτελεί καθεστώς της καθημερινότητάς μας. Το συγκεκριμένο status της ατμοσφαιρικής ρύπανσης δημιούργησε την κλιματική κρίση με τεράστιες παράλληλα επιπτώσεις στην υγεία. Το γεγονός ότι η Ελλάδα κυριολεκτικά φλέγεται από άκρου εις άκρον και οι καπνοί από την πύρινη λαίλαπα ταξιδεύουν με πλοηγό τους ισχυρούς ανέμους σε όλη την χώρα, έλλογα υπεραύξησαν την ατμοσφαιρική ρύπανση με την μεταφορά μικροσωματιδίων των οποίων οι αυξημένες συγκεντρώσεις είναι απόλυτα επιβλαβείς για τον ανθρώπινο οργανισμό. Εν προκειμένω το γεγονός ότι τα αιωρούμενα σωματίδια έχουν κατακλύσει όλη την επικράτεια, εντείνει τους κινδύνους της δημόσιας υγείας, καθότι έχει δημιουργηθεί ένα τοξικό κοκτέιλ ρύπων που αιωρείται σε όλη τη χώρα. Αν υπολογίσουμε την έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η χρόνια έκθεση σε αιωρούμενα σωματίδια υπό κανονικές συνθήκες με διάμετρο έως 2,5 μm είχε ως αποτέλεσμα 307.000 πρόωρους θανάτους στην Ε.Ε.

Συγκεκριμένα το όριο που έχει θέσει ο Π.Ο.Υ. για τα μικροσωματίδια είναι 10mg/m3 (μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα) και σε πολλές περιοχές της χώρας οι συγκεντρώσεις λόγω μεταφοράς καπνού αγγίζουν τα 188,5mg/m3. Το πύρινο μέτωπο δεν εξαίρεσε την Αχαΐα και μάλιστα την Πάτρα με επικίνδυνη πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στη Βούντενη και «έγλυψε» σπίτια, απειλώντας προφανώς κατοικημένη ζώνη. Υπό έλεγχο η φωτιά, αλλά πόσο επιπλέον επηρέασε σε αύξηση συγκέντρωσης μικροσωματιδίων την ήδη βεβαρημένη περιοχή μας; Αναμφίβολα πολύ αφού κατά πλειοψηφία οι περιοχές της πόλης βρίσκονται στην κόκκινη γραμμή και κυμαίνονται από 31-έως 41mg/m3 σύμφωνα με τις μετρήσεις του παρατηρητηρίου ρύπανσης του Πανεπιστημίου Πατρών;

-Τι μέλλει γενέσθαι τώρα, που η μετρηθείσα επιβάρυνση έχει υπερπολλαπλασιαστεί; Πόσο επιβαρύνουν την υγεία και το κλίμα η αύξηση συγκέντρωσης μικροσωματιδίων και είναι όντως φονικά τα μικροσωματίδια;

Στα ερωτήματα της «Γ» απαντούν:

Α. Αργυρίου: «Τα αιωρούμενα σωματίδια πλήττουν κλίμα και υγεία»

Στη διττή σημασία σε κλίμα και υγεία από την αύξηση συγκέντρωσης αιωρούμενων μικροσωματιδίων που προκαλούνται από τον οιονδήποτε παράγοντα αύξησης των ρύπων εστιάζει ο καθηγητής Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών, υπεύθυνος του Εργαστηρίου Φυσικής της Ατμόσφαιρας Αθανάσιος Αργυρίου. «Τα αιωρούμενα μικροσωματίδια είναι σύνολα στερεών ή υγρών σωματιδίων που διασπείρονται στον αέρα τον οποίο χρησιμοποιούν σαν μέσο κίνησης. Στο πλαίσιο αυτό στο περιβάλλον μας μπορεί να υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες σωματίδια ανά κυβικά εκατοστά. Τα ατμοσφαιρικά σωματίδια με την σκέδαση αντανακλούν και απορροφούν το φως και την ηλιακή θερμότητα. Τα μαύρα σωματίδια άνθρακα συμβάλλουν στη θέρμανση του πλανήτη. Στο πλαίσιο αυτό είναι ευνόητο ότι αύξηση των συγκεκριμένων σωματιδίων από κάποιον πρόσθετο παράγοντα εν προκειμένω τις εκτεταμένες και επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές επηρεάζουν εισέτι την αλλαγή των κλιματικών συνθηκών και κυρίως δημιουργούν άμεσα προβλήματα υγείας. Στο Παρατηρητήριο του Πανεπιστημίου αναγράφονται οι μετρήσεις των συγκεντρώσεων μικροσωματιδίων και δεν παρουσιάζουν κατά κανόνα αισιόδοξη εικόνα».

Θ. Βασιλακόπουλος: «Στο σπίτι ή έξω με μάσκα οι ευπαθείς ομάδες»

Καθησυχαστικός εμφανίζεται ο καθηγητής Πνευμονολογίας/Εντατικής Θεραπείας του Πανεπιστημίου Αθηνών Θόδωρος Βασιλακόπουλος, εκπέμποντας μια νότα αισιοδοξίας στο υπάρχον βαρύ κλίμα, σε σχέση με τη βραχυχρόνια έκθεση στα αυξημένα μικροσωματίδια (π.χ. μιας εβδομάδας) «ο υγιής πληθυσμός δεν επιβαρύνει σημαντικά την υγεία του καθότι δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες». Ο ίδιος υπογράμμισε ότι συμβαίνει το αντίθετο για τις ευπαθείς ομάδες: «Στους ανθρώπους που έχουν ήδη υποκείμενα νοσήματα, για παράδειγμα, που έχουν ήδη φλεγμονή στο αναπνευστικό τους η επιβαρυμμένη ατμόσφαιρα λειτουργεί τελείως διαφορετικά. Εάν εισπνεύσει ο άρρωστος που έχει το πρόβλημα στους πνεύμονες αυτά τα σωματίδια, τότε θα χειροτερέψει η φλεγμονή που ήδη έχει και θα δημιουργήσει παρόξυνση της νόσου του πολύ μεγαλύτερη και πιθανόν και δύσκολα διαχείριση. Άρα ναι, είναι μεγάλο πρόβλημα το τόσο τοξικό νέφος, ιδίως για τους ανθρώπους που έχουν υποκείμενα νοσήματα και που πρέπει να προστατευτούν».

Σε σχέση με την αναφορά για «φονικά μικροσωματίδια» σε συγκεκριμένες περιοχές Αλεξανδρούπολης, Εύβοιας και Αττικής, είπε πως σε αυτές τις περιοχές φρόνιμο είναι να μην κυκλοφορούν ιδίως οι ηλικιωμένοι, «να παραμένουν στο σπίτι με το κλιματιστικό, που μπορούμε να χρησιμοποιούμε άφοβα. Διαφορετικά αν η συγκέντρωση μικροσωματιδίων είναι πολύ μεγάλη η χρήση μάσκας υψηλής προστασίας που χρησιμοποιούσαμε στον κορωνοϊό και τα γυαλιά αποτελούν καλό μέτρο προστασίας».

Όσον αφορά τι πρέπει να μας ανησυχήσει, ο ίδιος εξηγεί: «Αν εμφανίσουμε έντονα συμπτώματα, π.χ. έντονο βήχα, έντονη δύσπνοια, πολλά πτύελα, σφίξιμο στο στήθος, δεν θα πούμε ότι είναι κάτι φυσιολογικό. Η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας σε έναν φυσιολογικό άνθρωπο είναι πάρα πολύ ήπια και η δυσφορία που νιώθει μικρή. Αν κάποιος νιώθει πολύ μεγάλη δυσφορία, αρρυθμία ή πόνο στο στήθος πρέπει να επισκεφτεί τον γιατρό ή το νοσοκομείο, γιατί είναι πάρα πολύ πιθανόν να έχει ένα πρόβλημα και να μην το γνωρίζει».

Γ. Γαλαριώτης: «SOS: Απομάκρυνση από τις εστίες πυρκαγιάς»

Στη σοβαρότητα πρόκλησης προβλημάτων υγείας από τη διαρκή και εντεινόμενη παραγωγή ρύπων και την παραμονή του πληθυσμού σε ένα τέτοιο περιβάλλον, εστιάζει ο πνευμονολόγος Γαλαριώτης επισημαίνοντας: «Η παραμονή του πληθυσμού σε περιβάλλον με αυξημένη συγκέντρωση αιωρούμενων μικροσωματιδίων ενισχύει τους άμεσους, μεσοπρόθεσμους αλλά και μακροπρόθεσμους κινδύνους, ανάπτυξης προβλημάτων στην υγεία. Μπορεί να δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα τόσο στον ίδιο τον πνεύμονα όσο και στην κυκλοφορία, καθότι εισπνέοντας μέσω των πνευμόνων, τα μικροσωματίδια εισέρχονται στο αίμα και στην κυκλοφορία εναποτιθέμενα και σε άλλα όργανα (καρδιά, ήπαρ, εγκέφαλο κ.ά.), καθότι πολλά εξ αυτών έχουν διάμετρο 2,5μm και έτσι εξηγούνται οι θάνατοι που αναφέρει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος. Άμεσο πρόβλημα έχουν οι πάσχοντες από άσθμα, ΧΑΠ και οι καρδιοπαθείς. Όμως η εισπνοή καπνού σε περιοχές που πλήττονται από πυρκαγιές, προκαλεί ερεθισμό στο αναπνευστικό και στον υγιή πληθυσμό και μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση, υποξαιμία και στην περίπτωση αυτή δεν συνιστάται η οξυμετρία αλλά αέρια αίματος για αυτό η απομάκρυνση από την περιοχή της πυρκαγιάς είναι επιβεβλημένη. Επίσης, τα αιωρούμενα μικροσωματίδια δημιουργούν παροξυσμό στους πάσχοντες από ΧΑΠ ή άσθμα. Δυστυχώς στην Πάτρα και χωρίς την επιβάρυνση της πυρκαγιάς έχουμε αυξημένη συγκέντρωση ρύπων με ό,τι αυτό συνεπάγεται».