Το σχέδιο για την «θωράκιση» της διώρυγας της Κορίνθου – Ο χάρτης 20 παρεμβάσεων του Λέκκα και τα 7 σημεία «κλειδιά»

Ιδιαίτερη ανησυχία προκάλεσε η νέα κατολίσθηση στον Ισθμό της Κορίνθου, πριν από περίπου δέκα ημέρες, σε σημείο άλλο από αυτό που γίνονται οι εργασίες του καναλιού μετά τις σφοδρές κατολισθήσεις του 2021 που είχαν ως αποτέλεσμα να το κλείσουν για πολλούς μήνες.

Αυτή την περίοδο η Διώρυγα παραμένει κλειστή καθώς συνεχίζονται οι εργασίες για την πλήρη αποκατάστασή της και αναμένεται να παραδοθεί τον Φεβρουάριο του 2024. Τους μήνες που η Διώρυγα παραμένει κλειστή γίνονται εργασίες προκατασκευής πασσάλων και χερσαίες εργασίες στην περιοχή του βιολογικού καθαρισμού, ενώ δεν θα γίνουν εργασίες κατασκευής πασσαλότοιχων αντιστήριξης, όπως είχαν γίνει στην προηγούμενη φάση του έργου. Ωστόσο, η νέα κατολίσθηση αποκαλύπτει ότι κατά μήκος της Διώρυγας υπάρχουν αρκετά σημεία στα οποία πιθανόν να προκληθούν και άλλες και θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα από τους αρμόδιους για να μη βρεθούν προ δυσάρεστων εκπλήξεων όταν η Διώρυγα τεθεί σε πλήρη λειτουργία.

Η πρόταση

Ηδη, από τον Δεκέμβριο του 2020, λίγο μετά τις κατολισθήσεις στο νοτιοδυτικό πρανές της Διώρυγας, ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών Ευθύμιος Λέκκας είχε παρουσιάσει στην Ανώνυμη Εταιρεία Διώρυγας Κορίνθου (ΑΕΔΙΚ) το σχέδιο ενεργειών για την αποκατάσταση των πρανών της Διώρυγας προκειμένου να διασφαλίζεται η ναυσιπλοΐα σε αυτή. Στο σχέδιο αυτό παρουσιάζονταν οι βραχυπρόθεσμες μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ενέργειες που θα πρέπει να ακολουθηθούν για την ασφάλεια στη διέλευση της Διώρυγας αλλά και στην πολιτιστική της ανάδειξη ως μνημείο. Ο κ. Λέκκας και η ομάδα του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών είχαν καταθέσει τις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες ενέργειες. Στις βραχυπρόθεσμες ενέργειες συγκαταλέγονταν 7 σημεία τα οποία ήταν «άμεσα έργα απομάκρυνσης επικρεμάμενων και ασταθών όγκων, φωτογραφική τεκμηρίωση αστοχιών στις πλευρές και τις βάσεις των πρανών, ταχεία αναγνώριση ασυνεχειών στα πρανή της Διώρυγας με χρήση τεχνικής UAV/ Lidar, επισήμανση, οριοθέτηση τεμαχίων για αρνητική κατάπτωση, συγκέντρωση και αξιολόγηση υφιστάμενων τοπογραφικών γεωλογικών, γεωτεχνικών, υδρογεωλογικών, σεισμολογικών μελετών, αξιολόγηση και επιλογή στοιχείων που κρίνονται κρίσιμα για άμεσες παρεμβάσεις και περίφραξη κατά μήκος της Διώρυγας». Ενώ στις μεσοπρόθεσμες ενέργειες η ομάδα του κ. Λέκκα ανέφερε 13 σημεία μεταξύ των οποίων «δημιουργία βιβλιογραφικής βάσης δεδομένων, τεκτονική – γεωολογική – γεωτεχνική έρευνα και χαρτογράφηση, έρευνα σεισμικής επικινδυνότητας και γεωδυναμικής εξέλιξης, εντοπισμός σημείων-ζωνών που χρήζουν παρακολούθησης, εγκατάσταση συστήματος παρακολούθησης και έγκαιρης ειδοποίησης κ.λπ.».

Ταυτόχρονα, καταθέτει κατάλογο δράσεων για την ανάδειξη της Διώρυγας ως εμβληματικού τόπου με παγκόσμια ακτινοβολία.

Η ευκαιρία

Μιλώντας στο protothema.gr ο κ. Λέκκας ανέφερε ότι: «Είναι μοναδική ευκαιρία μέσα σε μια εποχή που γίνεται μεγάλη ανάπτυξη να γίνει και η ανάπτυξη της Διώρυγας μέσα από την αποδοχή και υλοποίηση ενός ειδικού χάρτου. Η αντιμετώπιση του κατολισθητικού κινδύνου στη Διώρυγα της Κορίνθου θα έπρεπε να στηριχτεί σε όλα τα σύγχρονα δεδομένα τα οποία προκύπτουν από την ιδιαίτερη μορφολογική, σεισμοτεκτονική και γεωδυναμική εξέλιξη της περιοχής και όχι μόνο στην κλασική βραχομηχανική προσέγγιση, η οποία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις εξελισσόμενες διεργασίες στην περιοχή. Το Πανεπιστήμιο Αθήνων, το Μετσόβιο Πολυτεχνείο και η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) είχαμε υποβάλει ολοκληρωμένη πρόταση οδικού χάρτη πριν από τρία χρόνια όχι μόνο για την προστασία, αλλά και για την ανάδειξη της διώρυγας της Κορίνθου η οποία αποτελεί ένα μοναδικό σε όλο τον κόσμο επίτευγμα, ενώ παράλληλα είναι και ένα μοναδικό γεωλογικό και ιστορικό μνημείο σε παγκόσμιο επίπεδο».

Στην εισαγωγή της παραπάνω πρότασης γίνεται σαφές ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι παρόμοιες καταπτώσεις που εκδηλώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 1998, τον Μάρτιο του 2018 και τον Ιανουάριο του 2019 «σε αντίστοιχες θέσεις κατά μήκος της Διώρυγας Κορίνθου». Τα αποτελέσματα του προγράμματος, το οποίο όμως δεν έγινε, από την ερευνητική ομάδα του ΕΚΠΑ και της ΕΑΓΜΕ, μια και η εταιρεία που διαχειρίζεται την Διώρυγα προχώρησε σε έργο αποκατάστασης της Διώρυγας, θα αποτελούσαν τη βάση για την εκτίμηση του κατολισθητικού κινδύνου στο σύνολο της Διώρυγας Κορίνθου, με τον προσδιορισμό «ειδικών ζωνών κατολισθητικού κινδύνου και επιμέρους ζωνοειδούς διακρίσεις χαμηλού, μέσου και υψηλού κινδύνου». Επίσης, σημαντικό είναι ότι θα τοποθετούνταν στις θέσεις υψηλού κινδύνου σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης καταπτώσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της περιοχής, δηλαδή τις απότομες κλίσεις πρανών, την ανομοιογένεια υλικών κ.λπ.

Το έργο

Αυτή τη στιγμή οι εργασίες αποκατάστασης στη Διώρυγα της Κορίνθου με κόστος άνω των 30 εκατ. ευρώ βρίσκονται στο τελικό στάδιο, χωρίς βέβαια να έχουν υπολογιστεί εκείνες στο νέο σημείο κατολίσθησης. Η πρώτη φάση που αφορούσε την άρση επικινδυνότητας ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2022. Από τον Οκτώβριο του 2022 πήρε σειρά η δεύτερη φάση του έργου, που αφορούσε την κατασκευή πασσαλότοιχου για την προστασία των πρανών στη θάλασσα. Αρχές καλοκαιριού 2023, η Διώρυγα άνοιξε για τη θερινή περίοδο και από τον Οκτώβριο του 2023 παραμένει κλειστή μέχρι το τέλος του χρονοδιαγράμματος των εργασιών. Αυτή τη στιγμή οι εργασίες που έχουν εκπονηθεί αφορούν εκσκαφές για τη σταθεροποίηση των υφιστάμενων πρανών σε μήκος 1 χλμ., καθαρισμό της Διώρυγας από προϊόντα καταπτώσεων, κατασκευή πασσαλότοιχου για την εξασφάλιση της προστασίας του ποδός του πρανούς της Διώρυγας, κατασκευή μέτρων ενίσχυσης της θεμελίωσης του νοτίου ακροβάθρου της γέφυρας των αγωγών μεταφοράς λυμάτων και κατασκευή όλων των έργων διευθέτησης και απορροής των επιφανειακών υδάτων. Μέχρι στιγμής τα έργα που έχουν γίνει είναι ελάφρυνση του πρανούς στο σημείο που έγινε η κατολίσθηση πριν από δύο χρόνια περίπου, όπου έχουν σκάψει και έχουν αφαιρεθεί επικρεμάμενοι όγκοι, έχουν τοποθετηθεί πάσσαλοι και έχουν γίνει και έργα διευθέτησης στον πόδο του πρανούς. Σύμφωνα με ειδικούς, ίσως θα ήταν χρήσιμο να ξεκινήσει σταδιακά η διαπλάτυνση της Διώρυγας, κάτι που θα βοηθούσε ακόμη περισσότερο στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας.