Διεθνή
Φλέγεται η Μέση Ανατολή: Δόγμα Νταχίγια από το Ισραήλ στη Γάζα
Πλέον είναι ορατός ο κίνδυνος η κρίση να υπερβεί το σημείο από το οποίο δεν θα υπάρχει επιστροφή, ενώ ακόμη κι αν αποφευχθεί η διάχυσή της θα έχει εξανεμιστεί η προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών για οριστική λύση του Παλαιστινιακού και θα μείνουν ανοιχτοί λογαριασμοί αίματος στην περιοχή.
Η διάρκεια, αλλά κυρίως η ένταση της στρατιωτικής επιχείρησης του Ισραήλ και η ανθρωπιστική τραγωδία που εξελίσσεται στη Γάζα και έχει προκαλέσει ένα πρωτοφανές αντι-ισραηλινό, στα όρια του αντισημιτισμού, κίνημα σε όλο σχεδόν τον κόσμο υποχρεώνουν ακόμη και τους πιο στενούς συμμάχους του να αποστασιοποιηθούν. Η Ουάσινγκτον τόσο με δηλώσεις του ίδιου του προέδρου Τζο Μπάιντεν όσο και του υπουργού Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν ζητά να προστατευτούν οι άμαχοι και να τηρηθεί η αρχή της αναλογικότητας στην απάντηση του Ισραήλ στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.
Οι ισραηλινές δυνάμεις μεθοδικά και συστηματικά, αλλά με αργό ρυθμό, επιχειρούν να «καθαρίσουν» την πόλη της Γάζας, που θεωρείται το μεγάλο επιτελικό και επιχειρησιακό κέντρο της Χαμάς. Αυτό έχει μεγάλο κόστος σε ανθρώπινες ζωές, ενώ με την καταστροφή κατοικιών και υποδομών καθίσταται αβίωτη η περιοχή για μεγάλο διάστημα.
Νετανιάχου
Η σύγχυση που προκάλεσε ο Μπενιαμίν Νετανιάχου με την αρχική δήλωσή του ότι ο Ισραηλινός Στρατός θα παραμείνει για απροσδιόριστο διάστημα στη Γάζα λειτούργησε αρνητικά καθώς ερέθισε τα αντανακλαστικά της διεθνούς κοινότητας που θεωρεί ότι μια νέα κατοχή στην περιοχή όχι μόνο θα αποτελέσει εστία συνεχών συγκρούσεων και θρυαλλίδα διάχυσης της κρίσης, αλλά θα θέσει τέλος για μεγάλο διάστημα σε κάθε προσπάθεια για επανέναρξη της διαδικασίας επίλυσης του Παλαιστινιακού.
Το Ισραήλ, μετά την αποδοκιμασία σε κάθε ιδέα κατοχής ακόμη και από τις ΗΠΑ, ανασκεύασε τις δηλώσεις Νετανιάχου. Κανείς όμως αυτή τη στιγμή στο Τελ Αβίβ δεν μπορεί με σαφήνεια να περιγράψει τον χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης της επιχείρησης και κυρίως το πώς βλέπει το Ισραήλ την επόμενη μέρα του πολέμου στη Γάζα, αλλά και το Παλαιστινιακό. Και αυτό εντείνει τις ανησυχίες της διεθνούς κοινότητας.
Από την άλλη πλευρά, είναι αντιφατική η στάση των ΗΠΑ και των χωρών που από τη μια ζητούν αυτοσυγκράτηση και από την άλλη συμμερίζονται τη θέση ότι όσο παραμένει ζωντανή η Χαμάς στη Γάζα δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνευση, ούτε φυσικά συζήτηση για το Παλαιστινιακό, καθώς ο συνομιλητής της διεθνούς κοινότητας είναι η Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία δεν έχει καμία εξουσία στη Γάζα.
Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ καταδικάζοντας κάθε ιδέα για κατοχή στη Γάζα μίλησε για «μεταβατική περίοδο» μετά τη λήξη των συγκρούσεων, χωρίς όμως να διευκρινίσει αν εννοεί παράταση παραμονής του Ισραηλινού Στρατού ή δημιουργία κάποιου άλλου διεθνούς μηχανισμού για επιτήρηση της εκεχειρίας και διασφάλιση ότι η κατάπαυση του πυρός δεν θα χρησιμοποιηθεί από τη Χαμάς για την ανασυγκρότησή της και τον επανέλεγχο της περιοχής. Στην κρίσιμη αυτή καμπή της κρίσης στη Γάζα το ενδιαφέρον στρέφεται στην εντατική διπλωματία που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία εικοσιτετράωρα σχετικά με την τύχη των ομήρων που είναι το κλειδί για τις περαιτέρω εξελίξεις.
Ο αρχηγός της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγε μετά το Ιράν μετέβη στο Κάιρο για συνάντηση με τον πανίσχυρο και δεινό παρασκηνιακό χειριστή των Αραβικών Υποθέσεων, αρχηγό των Αιγυπτιακών Μυστικών Υπηρεσιών Αμπάς Κάμελ. Στην Ντόχα έγινε τριμερής συνάντηση του διευθυντή της CIA Γουίλιαμ Μπερνς, του διοικητή της Μοσάντ Νταβίντ Μπαρνέα και του πρωθυπουργού του Κατάρ. Ακόμη, προχθές, Παρασκευή, ο εμίρης του Κατάρ επισκέφτηκε την Αίγυπτο καθώς το Κάιρο και η Ντόχα έχουν αναλάβει το εξαιρετικά λεπτό ζήτημα της διαπραγμάτευσης για την τύχη των ομήρων.
Το Ισραήλ, υπό την πίεση και των Αμερικανών, αποδέχτηκε την εφαρμογή «ανθρωπιστικών παύσεων» των βομβαρδισμών καθημερινά ώστε να διευκολυνθεί η μετακίνηση των αμάχων και η μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας, αλλά και οι διαπραγματεύσεις για τους ομήρους. Η Χαμάς βεβαίως ζητά ως αντάλλαγμα την απελευθέρωση 10.000 Παλαιστινίων που κρατούνται σε ισραηλινές φυλακές και κατάπαυση του πυρός, ενώ το Ισραήλ απαιτεί την άνευ όρων απελευθέρωση των 240 ομήρων. Ωστόσο, η επίτευξη συμφωνίας για την απελευθέρωση των ομήρων θα δρομολογούσε εξελίξεις, καθώς το Ισραήλ δύσκολα θα μπορούσε να απορρίψει μια τέτοια πρόταση και να επιμείνει στη συνέχιση των στρατιωτικών επιχειρήσεων με την ίδια ένταση.
Οι άραβες
Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στη Γάζα κινητοποιεί τον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο. Το Ριάντ ανέλαβε πρωτοβουλία για τη σύγκληση χθες, Σάββατο, του Αραβικού Συνδέσμου και σήμερα, Κυριακή, του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, προκειμένου να συντονίσει τη στάση των Αράβων και όλου του μουσουλμανικού κόσμου στον πόλεμο της Γάζας. Με πρώτο στόχο να «ζητηθεί κατάπαυση του πυρός, να δοθεί ανθρωπιστική βοήθεια στους Παλαιστινίους, να καταδικαστεί η ισραηλινή κατοχή και να καταστήσει υπόλογους τους υπεύθυνους για τα όσα συμβαίνουν στη Γάζα». Το ενδιαφέρον είναι ότι στη Σύνοδο της Ισλαμικής Διάσκεψης για πρώτη φορά θα βρεθεί στη Σαουδική Αραβία ο πρόεδρος του Ιράν Ιμπραχίμ Ραΐσι.
Στο Ριάντ αναμένεται να υπάρξει μεγάλη πίεση από τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και τον Ιρανό πρόεδρο ώστε να υιοθετηθεί αποφασιστική στάση εναντίον του Ισραήλ, που θα έχει και αντιδυτικά χαρακτηριστικά, και έτσι να υποχρεωθούν να συναινέσουν και μουσουλμανικές και αραβικές χώρες οι οποίες καταδικάζουν μεν την επίθεση του Ισραήλ, αλλά δεν καταφεύγουν σε ακραίες δηλώσεις εναντίον του, μη θέλοντας να τιναχθεί στον αέρα η διαδικασία ομαλοποίησης των σχέσεών τους με αυτό όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Υπό τις συνθήκες αυτές βέβαια θα είναι δύσκολο να υπάρξουν μετριοπαθείς τοποθετήσεις, καθώς η παγίδα που στήνουν ο Ερντογάν και το Ιράν είναι ακριβώς να εκθέσουν στα μάτια της παγκόσμιας μουσουλμανικής κοινότητας όσες χώρες δεν ακολουθήσουν τη σκληρή γραμμή. Στο Ριάντ επίσης αναμένεται να συζητηθεί το ενδεχόμενο δυνάμεις από μουσουλμανικές χώρες να αναλάβουν κάποιον ρόλο στη Γάζα όταν σταματήσει ο πόλεμος. Το Ισραήλ φαίνεται να έχει υιοθετήσει στην επιχείρηση «Iron Swords» το Δόγμα Dahiya, το οποίο εφάρμοσε στον Λίβανο στον πόλεμο με τη Χεζμπολάχ, όπως εκτιμούν στρατιωτικοί αναλυτές.
Πρόκειται για το δόγμα ενός ασύμμετρου πολέμου με εμπνευστή τον πρώην αρχηγό του Γενικού Επιτελείου των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (IDF) Γκάντι Εϊζενκοτ. Το δόγμα αυτό προβλέπει την καταστροφή των πολιτικών υποδομών του εχθρού ώστε να καταστεί αδύνατη η χρήση τους και τη χρήση δυσανάλογης ισχύος για την εξασφάλιση του στόχου του. Το δόγμα πήρε το όνομά του από τη γειτονιά Νταχίγια στα νότια της Βηρυτού, που ήταν το προπύργιο της Χεζμπολάχ στον πόλεμο του 2006, η οποία δέχτηκε με σφοδρότητα όλη τη δύναμη πυρός του Ισραηλινού Στρατού.
Μια επίθεση που αιφνιδίασε τη Χεζμπολάχ, η οποία υπολόγιζε σε μικρά πλήγματα ως απάντηση στην απαγωγή δύο Ισραηλινών στρατιωτών, και είδε ξαφνικά ολόκληρη την περιοχή να μετατρέπεται σε ερείπια. Ο ίδιος ο Εϊζενκοτ εξηγούσε το δόγμα αυτό το 2008 λέγοντας: «Θα ασκήσουμε δυσανάλογη δύναμη εναντίον κάθε χωριού από το οποίο εκτοξεύονται πυροβολισμοί εναντίον του Ισραήλ και θα προκαλέσουμε τεράστιες ζημιές και καταστροφές. Από τη δική μας οπτική, αυτά ισοδυναμούν με στρατιωτικές βάσεις».
Στόχος του Δόγματος Dahiya είναι όχι μόνο η εξουδετέρωση ενόπλων ή βάσεων εκτόξευσης πυραύλων, αλλά και η καταστροφή υποδομών ώστε να μην μπορούν να βρουν καταφύγιο ένοπλοι, αλλά και να λειτουργεί αποτρεπτικά.
Παρά τις μεγάλες καταστροφές στον Λίβανο το 2008, πάντως, το Δόγμα Dahiya δεν φαίνεται να είχε αποτελέσματα καθώς η Χεζμπολάχ ανασυντάχθηκε και ελέγχει την πολιτική ζωή της χώρας, ενώ διαθέτει αξιόμαχο στρατό και ιδιαίτερα ισχυρό απόθεμα πυραύλων.
H κινεζική σφήνα
Στο περιθώριο του πολέμου στη Γάζα εξελίσσεται ένα… κρυφό μέτωπο. Oι ΗΠΑ ανησυχούν εδώ και καιρό για τη διείσδυση της Κίνας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, η οποία κορυφώνεται το τελευταίο διάστημα και δεν αφορά μόνο την εξασφάλιση ενεργειακών πόρων που είναι αναγκαίοι για τη διατήρηση της κινεζικής παραγωγικής μηχανής. Το 2016 η Κίνα υπέγραψε μια συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με τη Σαουδική Αραβία, ενώ το 2020 υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας διάρκειας 25 ετών με το Ιράν και συγχρόνως ανέπτυξε τις οικονομικές σχέσεις της με το Μπαχρέιν, το Κατάρ, τα ΗΑΕ, το Κουβέιτ και το Ομάν.
Η Κίνα έχει στραφεί και προς την Αίγυπτο -είναι τώρα ο μεγαλύτερος επενδυτής στο πρόγραμμα ανάπτυξης της Διώρυγας του Σουέζ-, ενώ συμμετέχει σε σχέδια ανοικοδόμησης στο Ιράκ και τη Συρία. Στις 4 Νοεμβρίου ανακοινώθηκε μια μεγάλη συμφωνία μεταξύ του Κατάρ και της κινεζικής κρατικής εταιρείας Sinopec για την προμήθεια LNG (3 εκατομμύρια τόνους τον χρόνο) από την Qatar Energy, διάρκειας 27 ετών, ενώ υπογράφηκε και συμφωνία για τη σύσταση κοινοπραξίας στην οποία η κινεζική εταιρεία θα διαθέτει το 5% για την αξιοποίηση κοιτάσματος (North Field South Project) δυναμικότητας 6 εκατομμυρίων τόνων LNG.
Ασκώντας ενεργητική διπλωματία, το Πεκίνο πριν από μερικούς μήνες πέτυχε μια εξαιρετικά εντυπωσιακή μεσολάβηση μεταξύ Ιράν και Σ. Αραβίας ώστε αυτές οι δύο μεγάλες μουσουλμανικές χώρες που ηγούνται της αντιπαράθεσης Σουνιτικού – Σιιτικού Ισλάμ να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους, προσφέροντας έτσι μεγάλο απόθεμα διπλωματικού κεφαλαίου στην Κίνα. Για την Ουάσινγκτον όμως η πιο ανησυχητική είδηση είναι ότι η Κίνα βρίσκεται σε προχωρημένες συνομιλίες με το Ομάν για τη δημιουργία κινεζικής στρατιωτικής βάσης στην κρίσιμη αυτή χώρα της αραβικής χερσονήσου.
Η εγκατάσταση κινεζικής στρατιωτικής βάσης στο Ομάν θα προσφέρει στην Κίνα παρουσία και στα στενά του Ορμούζ, ενώ έχει ήδη εξασφαλίσει στρατιωτική βάση στο Τζιμπουτί στην Ερυθρά Θάλασσα. Η επιδίωξη της Κίνας να διευρύνει το στρατιωτικό αποτύπωμά της στην περιοχή ερμηνεύεται από τους επιτελείς του Πενταγώνου ως προσπάθεια ανατροπής της παραδοσιακής αμερικανικής κυριαρχίας στην περιοχή, όπου ήδη υπάρχουν αμερικανικές βάσεις σε Ομάν, Κουβέιτ, Κατάρ, Σ. Αραβία και ΗΑΕ.
