Ευσταθία Γιαννιά: «Το μέγεθος της καταστροφής εξαρτάται από τη δική μας ετοιμότητα»

Του ΠΑΝΟΥ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

«Μια η φωνή, πριν η καταστροφή εξελιχτεί σε πρόβλημα» υποστηρίζει μιλώντας σήμερα στη «ΓτΔ» Ευσταθία Γιαννιά η οποία διετέλεσε την περίοδο 2021-2022, πρώτη Περιφερειακή Συντονίστρια Πολιτικής Προστασίας Δυτικής Ελλάδας.

Συνομιλήσαμε σχετική με την ετοιμότητα στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών με βάση και την εμπειρία της ως Αντιστράτηγο ε.α της ΕΛ.ΑΣ και την εκπαίδευσή της στη Διαχείριση Κρίσεων.

Όπως επισημαίνει, υπάρχει ανάγκη πλήρους ενεργοποίησης του ‘Εθνικού Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων’, ως ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διαχείρισης των φυσικών καταστροφών και όχι μόνο…

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

-Μιλώντας επίκαιρα για την Κλιματική Κρίση και φυσικές καταστροφές, ας ξεκινήσουμε από τα πρακτικά, γνωρίζουμε ότι η θέση (σας) στην Περιφέρεια ‘χηρεύει’ εδώ και 1,5 χρόνο…

-Οι επιπτώσεις της Κλιματικής Κρίσης είναι πλέον πιο εμφανείς και απειλητικές. Ακραία καιρικά φαινόμενα πλήττουν με σφοδρότητα τον πλανήτη, με καταστροφικές συνέπειες για τους ανθρώπους, το περιβάλλον και την οικονομία. Πολύ οργανωμένα και ανεπτυγμένα κράτη, στη μανία της φύσης, εκδηλώνουν αδυναμία να προστατέψουν απόλυτα τους πολίτες τους. Το είδαμε στις ΗΠΑ στη Χαβάη, με τους εκατοντάδες νεκρούς από τις πυρκαγιές, αλλά και στη γειτονιά μας, στις χώρες του μεσογειακού νότου που δοκιμάζονται σκληρά κάθε καλοκαίρι.

Η χώρα μας, περισσότερο από ποτέ, θωρακίζεται συνεχώς απέναντι στην οργή της φύσης. Προτεραιότητα της κυβέρνησης του Κυρ. Μητσοτάκη από το 2019 που ανέλαβε, ήταν η θωράκιση της Πολιτικής Προστασίας. Στο πλαίσιο αυτό, δημιουργήθηκε για πρώτη φορά ο Εθνικός Μηχανισμός Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, για την προστασία από φυσικές και άλλες καταστροφές, με απόλυτη προτεραιότητα φυσικά την προστασία της ανθρώπινης ζωής.

Ανταποκρινόμενη επιπλέον στις ανάγκες της εποχής, το 2021, αναβάθμισε την Πολιτική Προστασία από Γενική Γραμματεία, σε αυτοτελές ‘Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολ. Προστασίας’, ενώ στο πλαίσιο του Εθνικού Μηχανισμού, εντάσσεται και ο ρόλος του Περιφερειακού Συντονιστή Πολιτικής Προστασίας. Σύμφωνα με το σχεδιασμό, προβλέπεται στην έδρα κάθε Περιφέρειας η δημιουργία ενός Κέντρου Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας (Π.Ε.ΚΕ.Π.Π), μια καθετοποιημένη δομή σε αμφίδρομη επικοινωνία από το Υπουργείο προς τα κάτω, αλλά και αντίστροφα, με αποστολή την υποβοήθηση του έργου της Περιφερειάρχη -προκειμένου να επιτυγχάνεται αφενός η γρήγορη ανταπόκριση όλων των φορέων της Πολιτικής Προστασίας κι αφετέρου να μην επαναληφθούν λάθη και παραλείψεις του παρελθόντος που στοίχισαν στη χώρα και κλόνισαν το αίσθημα ασφάλειας στους πολίτες, όπως το Μάτι.

Στη διαδικασία της Π.Δ.Ε. για την πλήρωση της θέσης του Συντονιστή, επιλέχθηκα λόγω της εκπαίδευσής μου στις ΗΠΑ στη Διαχείριση Κρίσεων-Διαπραγματεύσεις. Συνεργάστηκα εξαιρετικά με όλους τους φορείς και θέλω οι συμπολίτες μου να γνωρίζουν ότι καμία απειλή δεν υποτιμήθηκε. Εργαστήκαμε με απόλυτη συναίσθηση της ευθύνης μας και προσωπικά κατέθεσα τις γνώσεις, την εκπαίδευσης μου και την εμπειρία μου στην προστασία των συμπολιτών μου και των περιουσιών τους από τις φυσικές καταστροφές που κληθήκαμε να διαχειριστούμε. Ωστόσο από το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης λόγω της πανδημίας, απόλυτη προτεραιότητα ήταν η στήριξη της κοινωνίας από τις επιπτώσεις του Covid με αποτέλεσμα να μην αναπτυχθεί πλήρως η λειτουργία του Μηχανισμού. Απ’ όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, στα σχέδια της Κυβέρνησης είναι η δημιουργία των Π.Ε.ΚΕ.Π.Π και η έκδοση των εφαρμοστικών διατάξεων που αφορούν και τις αρμοδιότητες του Περιφερειακού Συντονιστή. Η θέση λοιπόν δεν έχει καλυφθεί ακόμη, καθώς επανεξετάζεται το πλαίσιο λειτουργίας των Περιφερειακών Κέντρων. Σκοπός της κυβέρνησης είναι να θέσει τον Μηχανισμό σε πλήρη εφαρμογή, με ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διαχείρισης.

Με βάση την εμπειρία που υπάρχει ήδη, είναι προφανές ότι ο Μηχανισμός θα πρέπει να διαθέτει αρμοδιότητες και πόρους…

-Ασφαλώς, καθώς από την πρώτη, έγκαιρη, ανταπόκριση του Μηχανισμού στην έκτακτη ανάγκη, κρίνεται και το καλύτερο αποτέλεσμα. Επομένως είναι σημαντικό τα Κέντρα να στελεχωθούν από ειδικά εκπαιδευμένα στελέχη με εμπειρία στη διαχείριση κρίσιμων περιστατικών. Συχνά η Κλιματική Κρίση ξεπερνά ακόμα και τις δυνατότητες κρατικών δομών και μια καταστροφή μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις. Η εμπειρία μου μέχρι τώρα με έχει διδάξει ότι στην κρίση πρέπει να υπάρχει μια φωνή, του Συντονιστή, για να μην υπάρχει αλληλοκάλυψη αρμοδιοτήτων και όλοι οι πόροι να αξιοποιούνται ορθολογικά. Αυτό που επίσης απαιτείται για το καλύτερο αποτέλεσμα, είναι οι τακτικές ασκήσεις όλων των φορέων, για το δέσιμο όλου του μηχανισμού. Γιατί ότι σχεδιάζεται πρέπει να δοκιμάζεται πρακτικά, διότι η θεωρία απέχει πολύ από την πράξη.

Η Δυτική Ελλάδα το 2021 πρώτη δοκιμάστηκε σκληρά από τις απειλητικές πυρκαγιές. Τη χρονιά αυτή είχαμε επίπεδο ‘κόκκινου συναγερμού’, «Κατηγορίας 5», τέσσερις φορές, σε αντίθεση με το 2019 που είχαμε δύο και μια ακόμη είχαμε το 2012. Νωρίτερα τίποτε! Για αυτή τη χρονιά οι περιπτώσεις ακραίων φαινομένων ήταν επτά. Καταλαβαίνετε ότι υπάρχει σταδιακή επιδείνωση των συνθηκών και επαναλαμβανόμενη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινόμενων.

Τι ανάγκες έχουμε σε υποδομές, μετά την εμπειρία της Θεσσαλίας; Ποιός το αντιμετωπίζει;

-Για την ενίσχυση του ρόλου της Πολιτικής Προστασίας στην πρόληψη και την καταστολή, είναι σε εξέλιξη το Εθνικό Πρόγραμμα «ΑΙΓΙΣ», που περιλαμβάνει στοχευμένες παρεμβάσεις για την ενίσχυση των υποδομών, του εξοπλισμού και την ενσωμάτωση νέων τεχνολογικών μέσων. Ένα φιλόδοξο πρόγραμμα 2 δις. ευρώ που περιλαμβάνει αγορά νέων εναέριων μέσων πυρόσβεσης -‘Καναντέρ 515’-, εξοπλισμό για την Π.Υ, το ΕΚΑΒ, τις Ένοπλες Δυνάμεις, τεχνολογικά συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για πυρκαγιές, drone, αισθητήρες μέτρησης της αύξησης της θερμοκρασίας, κάμερες κλπ.

Ήδη λειτουργεί το ‘112’ ο Ευρωπαϊκός Αριθμός Έκτακτης Ανάγκης, ενώ 500 ‘δασοκομάντος’ από τον περασμένο χρόνο επιχειρούν μέσα στα δάση μας. Κάθε χρόνο ενισχύεται και ο στόλος των ενοικιαζόμενων μέσω δασοπυρόσβεσης από αέρος. Φέτος μισθώθηκαν 89 εναέρια μέσα. Συνολικά γίνεται μια εξαιρετικά συντονισμένη προσπάθεια για την προστασία της χώρας μας, η οποία θωρακίζεται για να μπορεί να είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμη να αντιμετωπίσει κάθε δύσκολη κατάσταση.

Το πρόγραμμα καλύπτεται με ευρωπαϊκούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ. Απόλυτη προτεραιότητα βεβαίως είναι η πολύπαθη Θεσσαλία και ο Έβρος που θα ενισχυθούν και από το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ.

Την ίδια ώρα, με βάση την εμπειρία από τη Θεσσαλία, προέκυψε ακόμη ένα σημαντικό θέμα. Της αναγκαίας εξέτασης της κατάστασης και της αντοχής των δημόσιων υποδομών που χρησιμοποιούνται για τις μετακινήσεις… Και στην περιοχή μας, σχεδόν κάθε χρόνο, κατά την χειμερινή περίοδο, παρουσιάζονται αρκετά προβλήματα!

Για τα ζητήματα αυτά η ΠΔΕ είναι σε απευθείας  επαφή με την κυβέρνηση και εκτιμώ ότι λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα. Είναι εξίσου σοβαρό να εστιάζουμε στην πρόληψη.

Θεωρείς, από την εμπειρία σου, ότι επαρκούν οι διαθέσιμοι πόροι;

-Ήδη όπως ανακοίνωσε ο κ. Πρωθυπουργός, από τα αδιάθετα κονδύλια του ΕΣΠΑ, η χώρα μας μπορεί να ενισχυθεί κατά προτεραιότητα, πρώτη στην Ε.Ε., ώστε να στηρίξει τους συμπολίτες μας που δοκιμάστηκαν σκληρά στις πρόσφατες καταστροφές. Στη βάση της συνεργασίας με την κυβέρνηση, μέσω και του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027, είμαι σίγουρη ότι η περιοχή μας διεκδικεί και θα εξασφαλίσει τους πόρους που απαιτούνται.

Ως γενικό συμπέρασμα θα έλεγα ότι βρισκόμαστε σε έναν διαρκή πόλεμο με τη φύση. Η Πολιτική Προστασία δεν είναι μια στατική διαδικασία και επομένως κανένας δεν μπορεί να αισθάνεται ασφαλής αν δεν είναι προετοιμασμένος. Συχνά το μέγεθος μιας καταστροφής δεν έχει να κάνει μόνο με την ένταση του φαινομένου, αλλά και από τον βαθμό ετοιμότητας μας. Χρειαζόμαστε βιωματική εκπαίδευση που ξεκινά από το σχολείο. Και βεβαίως ο συντονισμός είναι καθοριστικής σημασίας. Θεωρώ ότι το αρμόδιο Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, μόλις οι συνθήκες στη χώρα μας το επιτρέψουν, θα θέσει σε πλήρη εφαρμογή τον δικό του Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων όπως τον θέσπισε με τον Ν. 4662/2020.