Σακχαρώδης Διαβήτης, μια σύγχρονη πανδημία

Άρθρο του Κωνσταντίνου Α. Ζησιμόπουλου με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Σακχαρώδη

Με ορολογία που πλέον έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) αποτελεί μία σύγχρονη πανδημία, καθώς περισσότερο από το 10% του γενικού πληθυσμού πάσχει από κάποια μορφή διαβήτη.

Αν αναλογιστεί μάλιστα κανείς και την ύπαρξη του μεταβολικού συνδρόμου – στοιχείο του οποίου είναι ο διαβήτης – αλλά και τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος, το γνωστό σε όλους λιπώδες ήπαρ, τότε το ποσοστό των ανθρώπων που πάσχει από μία τουλάχιστον από αυτές τις διαταραχές, εκτινάσσεται στο δυσθεώρητο επίπεδο του 40 – 50%!!!
Περισσότεροι από 1.000.000 Έλληνες πάσχουν από κάποια μορφή ΣΔ και οι μισοί τουλάχιστον δεν το γνωρίζουν, καθώς στα αρχικά του στάδια ο ΣΔ δεν παρουσιάζει συμπτωματολογία ή τα συμπτώματα είναι πολύ ήπια.
Τρεις είναι οι κυριότεροι τύποι του Διαβήτη:
1. Ο ινσουλινοεξαρτώμενος ΣΔ (τύπου Ι) ο οποίος εμφανίζεται στην παιδική ή στην πρώιμη ενήλικη ζωή
2. Ο μη ινσουλινοεξαρτώμενος ΣΔ (τύπου ΙΙ), ο οποίος εμφανίζεται στην ενήλικη ζωή και παρουσιάζει ισχυρή κληρονομική προδιάθεση
3. Ο ΣΔ της κύησης, ο οποίος εμφανίζεται στην εγκυμοσύνη.
Ξεχωριστά αναφέρεται ο προ-διαβήτης (διαταραχή ανοχής της γλυκόζης), στον οποίο παρατηρείται αντίσταση στην ινσουλίνη που παράγεται από το πάγκρεας, με αποτέλεσμα η δράση της ινσουλίνης να μην είναι αποτελεσματική για τον μεταβολισμό.
Αίτια & Επιπλοκές
Ο ΣΔ είναι μια πολυπαραγοντική διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών και έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την υπεργλυκαιμία. Η διαταραχή αυτή οφείλεται στην έλλειψη ή στην ανεπαρκή δράση της Ινσουλίνης, έχει χρόνια πορεία και μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές σε όλους τους ιστούς και σε όλα τα όργανα, στα μάτια (διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια), τους νεφρούς (διαβητική νεφροπάθεια), τα νεύρα (διαβητική νευροπάθεια), τα αγγεία (μικροαγγειοπάθεια), τα πόδια (διαβητικό πόδι), την καρδιά (παράγοντας κινδύνου για στεφανιαία νόσο) κ.α. Ο ΣΔ αποτελεί μέρος μίας κλινικής οντότητας που ονομάζεται μεταβολικό σύνδρομο. Στο μεταβολικό σύνδρομο μπορεί να συνυπάρχουν διαβήτης, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, υπερουριχαιμία και κεντρική παχυσαρκία. Αποτελεί, δε, προδιαθεσικό παράγοντα για εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου.
Ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο ή και ΣΔ σε πολύ μεγάλο ποσοστό εμφανίζουν λιπώδη διήθηση του ήπατος, μια κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση του ήπατος και ηπατοκυτταρικό καρκίνο.
Συμπτωματολογία
Ο πρωτοεμφανιζόμενος ΣΔ παρουσιάζει ήπια ή και καθόλου συμπτώματα. Πολυφαγία με συνοδό απώλεια βάρους, πολυδιψία, ξηροστομία, κνησμός, αυξημένη συχνότητα λοιμώξεων ή μυκητιάσεων θα πρέπει να εγείρουν την υποψία ύπαρξης ΣΔ και ο ασθενής θα πρέπει να διερευνάται και να αντιμετωπίζεται.
Όταν αναπτυχθούν οι επιπλοκές από τα διάφορα όργανα, η συμπτωματολογία είναι ανάλογη και περιλαμβάνει διαταραχές όρασης, νεφρική δυσλειτουργία, νευρολογικά συμπτώματα, ευπάθεια σε λοιμώξεις, διαβητικό πόδι κ.α.
Διάγνωση
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αλλά και τις μεγάλες Διαβητολογικές Εταιρείες, έχουν θεσπιστεί κριτήρια διάγνωσης για τον ΣΔ τα οποία συνοψίζονται στα εξής:
1. Γλυκόζη πλάσματος νηστείας ≥ 126 mg/dl
2. Συμπτώματα υπεργλυκαιμίας (πολυουρία, πολυδιψία και ανεξήγητη απώλεια βάρους) με τιμή τυχαίας μέτρησης σακχάρου ≥ 200 mg/dl
3. Τιμή σακχάρου πλάσματος στις 2 ώρες ≥ 200 mg/dl κατά τη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης
Αν τα κριτήρια αυτά δεν πληρούνται, ένα άτομο δεν έχει διαβήτη. Εάν, ωστόσο, το σακχαρό του είναι παραπάνω από το φυσιολογικό, τότε το άτομο αυτό έχει Προδιαβήτη και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εν δυνάμει διαβητικό.
Θεραπευτική προσέγγιση
Η θεραπευτική φαρέτρα του σύγχρονου Ιατρού περιλαμβάνει πλήθος αποτελεσματικών λύσεων οι οποίες ρυθμίζουν το διαβητικό ασθενή, προλαμβάνουν την ανάπτυξη επιπλοκών, ελαττώνουν τη νοσηρότητα και αυξάνουν το προσδόκιμο επιβίωσης. Η θεραπεία εκλογής σε κάθε διαβητικό ασθενή εξαρτάται από τον τύπο διαβήτη από τον οποίο πάσχει, είναι εξατομικευμένη και γίνεται από το θεράποντα Ιατρό, βάσει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ασθενούς και του προσδοκώμενου οφέλους.
Στον ΣΔ τύπου Ι χρησιμοποιείται θεραπευτικά αποκλειστικά ινσουλίνη. Χρησιμοποιούνται διάφοροι τύποι ινσουλίνης (ταχείας και βραδείας δράσεως) σε σχήματα που καθορίζει ο θεράπων Ιατρός. Η Ιατροτεχνολογική πρόοδος έχει οδηγήσει στην εφεύρεση της αντλίας ινσουλίνης η χρήση της οποίας έφερε επανάσταση στην ινσουλινοθεραπεία. Οι αντλίες ινσουλίνης είναι φορητές και πολύ εύχρηστες, έχουν πολύ μικρό μέγεθος και διαθέτουν αισθητήρες που μετρούν το σάκχαρο του ασθενούς και σύστημα χορήγησης ινσουλίνης αναλόγως των αυτοματοποιημένων μετρήσεων.
Στον ΣΔ της κύησης, η ινσουλινοθεραπεία είναι αποκλειστική, καθώς τα διάφορα αντιδιαβητικά φάρμακα θα μπορούσαν να έχουν βλαπτική επίδραση στο έμβρυο.
Στον ΣΔ τύπου ΙΙ και αναλόγως του προφίλ του ασθενούς, οι θεραπευτικές επιλογές είναι περισσότερες και περιλαμβάνουν:
• Αντιδιαβητικά δισκία
• Ινσουλινοθεραπεία
• Άλλα ενέσιμα φάρμακα

Πρόληψη
Πέραν της φαρμακοθεραπείας, δεν πρέπει να παραβλέπεται η λήψη υγιεινοδιαιτητικών μέτρων. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής με την έλλειψη άσκησης και την μη ισορροπημένη διατροφή προδιαθέτει σε ανάπτυξη ΣΔ. Η άσκηση και η ισορροπημένη διατροφή προστατεύουν από την εμφάνιση ορισμένων μορφών ΣΔ και επιπλέον αποτελούν θεραπευτικό όπλο για τους ήδη διαβητικούς ασθενείς.
Η 14η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του Διαβήτη. Η προσπάθεια όλων μας πρέπει να είναι διαρκής και να μην εξαντλείται στη διάρκεια μίας και μόνο ημέρας κάθε έτος.

(*) Ο Κωνσταντίνος Α. Ζησιμόπουλος, MD, PhD (*)είναι Ειδικός Παθολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Πανεπιστημίου Πατρών