Διαδικτυακός εκφοβισμός: Χρήσιμες οδηγίες για τους γονείς και τα παιδιά

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο που απασχολεί πολύ σήμερα την πολιτεία και την κοινωνία, καθώς λαμβάνει συνεχώς μεγαλύτερες διαστάσεις και μάλιστα σε ολοένα και περισσότερο νεαρές ηλικιακές ομάδες. Αποτελεί ουσιαστικά την προέκταση του εκφοβισμού στο διαδίκτυο και περιλαμβάνει από πειράγματα με στόχο τη διασκέδαση σε βάρος του θύματος και τη διάδοση προσβλητικών φημών μέχρι τις απειλές, την παρενόχληση, την ταπείνωση και την ψυχική βία.

Το να αντιμετωπίσετε ως γονείς ένα τέτοιο περιστατικό κάθε άλλο παρά απίθανο μοιάζει στην εποχή μας. Για αυτό είναι σημαντικό να ξέρετε πως θα ακούσετε το παιδί σας αλλά και τι θα του απαντήσετε.

Διαβεβαιώστε το παιδί ότι θα το υποστηρίξετε σε οποιαδήποτε περίπτωση απειλής, και μαζί θα διαχειριστείτε την κατάσταση. Σημαντικό είναι να ενδυναμώνονται τα παιδιά και να εμπλέκονται ενεργά στην επίλυση των θεμάτων που προκύπτουν.

Για τη δική σας ενημέρωση και υποστήριξη, μπορείτε να κάνετε χρήση του ενημερωτικού υλικού για γονείς ENABLE www.youth-life.gr Επίσης, ενημερώστε το παιδί σας ότι σε περίπτωση λήψης απειλητικών ή προσβλητικών μηνυμάτων να τα αποθηκεύσει και όχι να τα διαγράψει – να κρατήσει δηλαδή όλα τα αποδεικτικά στοιχεία. Σε περιπτώσεις που τα μηνύματα επαναλαμβάνονται και προέρχονται από άγνωστο αποστολέα, μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια από τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.

Σε επίπεδο πρόληψης του διαδικτυακού εκφοβισμού και προαγωγής της ορθής χρήσης του διαδικτύου, θυμηθείτε ότι η έρευνα υποδεικνύει την υποστηρικτική ανοικτή επικοινωνία γονέων-παιδιού και την επίγνωση των διαδικτυακών συνηθειών με θετική εμπλοκή και διάδραση.

Προτάσεις για γονείς:
• Τονίστε στο παιδί ότι οι κανόνες επικοινωνίας της καθημερινής μας ζωής (offline) ισχύουν και για την επικοινωνία μέσω διαδικτύου.
• Εξηγήστε στο παιδί ότι η διαδικτυακή παρενόχληση προκαλεί συναισθηματικό πόνο και συχνά πυροδοτεί βίαιες αντιδράσεις. Είναι σημαντικό να σέβεται και να μην προσβάλει τους άλλους.
• Τα αυστηρά και μη-διαπραγματεύσιμα όρια οδηγούν σε αντίδραση και περιορισμό της επικοινωνίας.
• Συναποφασίστε με τα παιδιά τους κανόνες χρήσης. Η αποτελεσματική επικοινωνία σας αποτελεί προστατευτικό παράγοντα κατά των αρνητικών επιπτώσεων του εκφοβισμού. Συχνά παιδιά που έχουν δεχτεί εκφοβισμό φοβούνται να μιλήσουν ακόμα και στους γονείς/κηδεμόνες τους, νομίζοντας πως θα υποστούν κυρώσεις, περιορισμό ή τιμωρίες.

Πώς μπορώ να καταλάβω εάν το παιδί μου μπορεί να εμπλέκεται σε εκφοβισμό στο διαδίκτυο
Στον οδηγό για γονείς του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Enable (www.youth-life.gr ), δίνονται οδηγίες για την αναζήτηση σημείων που μπορεί να σημαίνουν εμπλοκή του παιδιού σε κατάσταση εκφοβισμού στο διαδίκτυο :

• Μεταβολές στη συμπεριφορά, όπως εκδήλωση επιθετικότητας στο σπίτι ή αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες
• Έλλειψη ενέργειας
• Προβλήματα ύπνου
• Ξαφνική πτώση των επιδόσεων στο σχολείο
• Μειωμένη προθυμία να μιλήσει για την ημέρα του και τάση να γίνεται αμυντικό όταν το ρωτάτε
• Λιγότερες συζητήσεις για τους φίλους και πιο αραιές συναντήσεις μαζί τους
• Διακοπή χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή
• Φαίνεται νευρικό ή αναστατωμένο όταν εμφανίζεται στην οθόνη ένα μήνυμα από Instant Messaging, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email) ή ένα γραπτό μήνυμα (SMS) στο κινητό
• Αρνείται ή δυσκολεύεται να πάει σχολείο ή να βγει εκτός σπιτιού γενικότερα
• Φαίνεται θυμωμένο, θλιμμένο ή απογοητευμένο μετά τη σύνδεση στο διαδίκτυο (internet)
• Αποφεύγει συζητήσεις γύρω από το τι κάνει ενώ περιηγείται στο διαδίκτυο (internet),
• Χρησιμοποιεί πολλαπλούς λογαριασμούς χρήστη ή χρησιμοποιεί ένα λογαριασμό που δεν είναι δικός του, αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο να γίνει γνωστή η ταυτότητα του όταν στέλνει email ή σχόλια σε κάποιον τρίτο.

Προτάσεις για γονείς:
• Ακούστε το παιδί προσεκτικά και μη-επικριτικά, χωρίς βιασύνη, και προσπαθώντας να μην αντιδράσετε βιαστικά, με στόχο την καλύτερη επίγνωση του περιστατικού και των συνθηκών που συνδέονται με αυτό (συσκευή, δράστες, χρόνος, επανάληψη)
• Προσφέρετε υποστήριξη στο παιδί χωρίς όρους και δημιουργείστε περιβάλλον ασφάλειας
• Μην διακόπτετε την πρόσβασή του στο διαδίκτυο (internet) ή/και στο κινητό
• Επικοινωνείστε με καθηγητές και το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων, ώστε να μάθετε εάν και άλλα παιδιά υπήρξαν θύματα, οπότε να αυξήσετε την ευαισθητοποίηση. Εάν το παιδί σας υπήρξε αποδέκτης προσωπικών απειλητικών, υποτιμητικών ή προσβλητικών σχολίων ή έχει γίνει στόχος πίεσης με σκοπό την εκμετάλλευση από τρίτους, επικοινωνήστε και κάνετε αναφορά στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
• Εμπλέξτε το παιδί στην αναφορά και την όλη διαδικασία επίλυσης του προβλήματος, στο βαθμό που αρμόζει για την ηλικία του. Πολλοί γονείς θέλοντας να προστατεύσουν το παιδί τους δεν το εμπλέκουν και του στερούν μια ευκαιρία να εκπαιδευτεί στην επίλυση προβλημάτων και να ενδυναμωθεί
• Εάν αντιληφθείτε την ύπαρξη ιστοσελίδων με προσβλητικό για εσάς ή τα παιδιά σας περιεχόμενο (π.χ κοινωνικά ρατσιστικό, εικόνες παιδικής κακοποίησης ή εκμετάλλευσης) ή ανάρμοστο περιεχόμενο για το οποίο δεν υπάρχει προειδοποίηση (π.χ σεξουαλικό περιεχόμενο σε ιστότοπο που δεν φέρεται ως χώρος ενηλίκων) κάνετε την ανάλογη αναφορά/καταγγελία.