Για το (ιστορικό) Α΄ Νεκροταφείο της Πάτρας

ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟΥ

«Οι πεθαμένοι με τους πεθαμένους και οι ζωντανοί με τους ζωντανούς». Αυτή η γνωστή λαϊκή ρήση δείχνει και την απέλπιδα προσπάθεια των ανθρώπων να ξορκίσουν και να προσπεράσουν το αναπόφευκτο τέλος: Τον θάνατο.

Κι όμως, στη ροή της καθημερινότητας υπάρχουν και στιγμές κατά τις οποίες οι ζωντανοί συνυπάρχουν κατά κάποιο τρόπο με τους νεκρούς.
Μια τέτοια ημέρα είναι και η Μεγάλη Παρασκευή, με σημείο «συνάντησης» (συνύπαρξης, για την ακρίβεια) τα νεκροταφεία, όπου πολλοί αισθάνονται την ανάγκη να βρεθούν για λίγο κοντά στα αγαπημένα τους πρόσωπα που δεν ζουν πια.
Το Α΄ Νεκροταφείο της Πάτρας, όπως και όλα τα κοιμητήρια, θα σφύζει από ζωή, αν μάς επιτρέπεται το κάπως μακάβριο οξύμωρο. Συμβαίνει κάθε χρόνο τέτοια ημέρα, με χιλιάδες (στην κυριολεξία) ανθρώπους να περνούν από εκεί για να προσκυνήσουν, για να ανάψουν ένα κερί στους τάφους των δικών τους.
Μόνο που κάποιοι τάφοι δεν έχουν κανέναν επισκέπτη. Και ας μην είναι συνήθεις τάφοι, όπως οι άλλοι δηλαδή. Και ας είναι μνημεία με όλη τη σημασία της λέξης που αφηγούνται σιωπηλά και με εντυπωσιακό τρόπο μια προσωπική διαδρομή, μια οικογενειακή πορεία στο σύντομο πέρασμα από τον κόσμο αυτό.
Μνημεία που στέκουν αγέρωχα στις θέσεις τους, πολλές δεκαετίες τώρα, κάποια μάλιστα από τον προπερασμένο αιώνα, με κάτι παραπάνω από αισθητό το αποτύπωμα της φθοράς του χρόνου.
Υπάρχουν μέρη του Α΄ Νεκροταφείου που θα μπορούσαν (και θα πρέπει) να ανακηρυχθούν διατηρητέες, γιατί μέσα από την έκφραση της ματαιοδοξίας της αστικής και της μεγαλοαστικής τάξης του παρελθόντος.
Πρόκειται για ένα ιστορικό κομμάτι που χάνεται, διότι δυστυχώς τα μνημεία αυτά έχουν περιέλθει στις μέρες μας σε πλήρη εγκατάλειψη. Σπασμένες κολόνες, φθαρμένα μάρμαρα, σκουριασμένες επιγραφές και σκουπίδια που κάνουν… πάρτι, συνθέτουν μια αποκαρδιωτική εικόνα.
Κοιτάζοντας δε τα εκπληκτικά μνημεία που βρίσκονται εκεί, έχεις την εντύπωση ότι καθώς διαβρώνονται μέρα με τη μέρα και ρημάζουν στο πέρασμα των χρόνων, προσπαθούν απεγνωσμένα να σου φωνάξουν, να τραβήξουν την προσοχή σου.
Κι αυτό συμβαίνει καθώς μέσα από την ανέγερση τους σημαντικές οικογένειες της πόλης ήθελαν να μιλήσουν για την ιστορία τους, για την ιστορία μας αυτή καθαυτή.
Ας αποφασίσουμε, λοιπόν, να τους δώσουμε τη δυνατότητα να το κάνουν εμφατικά, έστω και αργά, δίνοντάς τους ζωή…