Οι 115 κρατήρες του Πατραϊκού ατμίζουν στους σεισμούς

Της Τέτας Γιαννάρου

Νέο αποτύπωμα για τον αριθμό των κρατήρων που βρίσκονται στον Πατραϊκό και συγκεκριμένα στο νέο Λιμάνι, καταγραφή του συσχετισμού τους με τα υποθαλάσσια ρήγματα αλλά και τα επιφανειακά ρήγματα στην ξηρά και παράλληλα ελπιδοφόρο μήνυμα που ανοίγει νέους ορίζοντες αισιόδοξης προοπτικής συσχετισμού των αερίων, και συγκεκριμένα του μεθανίου, που εκλύονται από τους κρατήρες ως πρόδρομο φαινόμενο μιας επικείμενης σεισμικής δραστηριότητας, απέδωσαν οι έρευνες του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας & Φυσικής Ωκεανογραφίας του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών.

Συγκεκριμένα, η «Γ» έθεσε ερωτήματα για τις συγκεκριμένες έρευνες, στον Κοσμήτορα Θετικών Επιστημών, Καθηγητή Θαλάσσιας Γεωλογίας & Φυσικής Ωκεανογραφίας Γιώργο Παπαθεοδώρου, υπό την διεύθυνση του οποίου πραγματοποιήθηκε το ερευνητικό έργο στο σύνολό του.
-Πόσοι είναι οι κρατήρες που βρίσκονται στον Πατραϊκό; Ποια η σχέση τους με την αύξηση σεισμικότητας της περιοχής; Συνδέονται με τα ρήγματα στον υποθαλάσσιο χώρο και με τα υπάρχοντα στην ξηρά; Ποιοι οι στόχοι του ερευνητικού έργου και ποια αποτελέσματα απέφεραν οι έρευνές σας;

«Καταρχάς, να επισημάνουμε ότι οι έρευνες πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του έργου BLUEL που χρηματοδοτήθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας & Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) με στόχο, αρχικά να καταγράψουμε και να αποτυπώσουμε για πρώτη φορά συστηματικά και καθολικά το πεδίο κρατήρων του Πατραϊκού κόλπου.

Ε, λοιπόν καταγράψαμε και αποτυπώσαμε για πρώτη φορά συστηματικά και καθολικά το πεδίο κρατήρων του Πατραϊκού! Μέχρι τώρα είχαν εντοπιστεί 72 κρατήρες. Οι νέες μας έρευνες την τελευταία τριετία αύξησαν τον αριθμό αυτών των κρατήρων σε 115. Άρα αυτή τη στιγμή το ενεργό πεδίο κρατήρων του Πατραϊκού συνίσταται από 115 κρατήρες η διάμετρος των οποίων κυμαίνεται από 8 έως 260 μ. και το βάθος τους από 1 έως 20 μ. Οι θέσεις των κρατήρων φαίνεται να συσχετίζεται με επιφανειακά ρήγματα που ανιχνεύονται τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα, όπως π.χ. το ρήγμα της Αγίας Τριάδας. Παράλληλα παρακολουθήσαμε, για μακρύ χρονικό διάστημα, τη διαφυγή των αερίων και κυρίως του μεθανίου από το υποθαλάσσιο ενεργό πεδίο κρατήρων του Πατραϊκού κόλπου, ώστε να διερευνήσουμε τη σχέση τους με τη σεισμική δραστηριότητα στη Δυτική Ελλάδα. Πρέπει να υπογραμμισθεί ότι κατά την διάρκεια της πολύμηνης έρευνας της ερευνητικής ομάδας επιχειρήθηκε να εξεταστεί η δυνητική εκδήλωση αλλαγών από την διαφυγή αερίων των κρατήρων και η σύνδεσή τους με πρόδρομα φαινόμενα σεισμών. Επιπλέον, επιχειρήσαμε να διερευνήσουμε αν και κατά πόσον συμβάλλει η διαφυγή των αερίων από τον πυθμένα της θάλασσας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου ως εκ τούτου στην υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή».

«ΟΙ ΚΡΑΤΗΡΕΣ ΕΚΛΥΟΥΝ ΜΕΘΑΝΙΟ ΣΤΟΥΣ ΣΕΙΣΜΟΥΣ»

Αναφερόμενος ο Καθηγητής Παπαθεοδώρου στο αν σχετίζεται η σεισμική διέγερση με τους υπάρχοντες υποθαλάσσιους κρατήρες, ο Καθηγητής Παπαθεοδώρου διευκρινίζει ότι δεν παίζουν κανένα ρόλο στη διέγερση της σεισμικής δράσης, όμως όπως τόνισε, «έχουμε διαπιστώσει ότι κατά τη διάρκεια του σεισμού της Πάτρας 5.5R το 1993 και του σεισμού της Ανδραβίδας 6.4R το 2008 το πεδίο των κρατήρων ενεργοποιήθηκε καθότι οι κρατήρες άτμισαν δηλαδή εκκλήθηκαν από αυτούς αέρια. Εμείς προσπαθούμε να δούμε τη συμπεριφορά των κρατήρων κατά τη διάρκεια της σεισμικής δραστηριότητας και κατά πόσον μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το γεγονός της εξόδου αερίων από τους κρατήρες ως πρόδρομο φαινόμενο μιας σεισμικής εστίας. Είμαστε βέβαιοι ότι όταν γίνεται σεισμός έχουμε μεγάλες διαφυγές αερίων, αυτό το έχουμε καταγράψει».

Όσον αφορά αν απέδωσαν αποτελέσματα σύνδεσης της εκροής αερίων από τους κρατήρες με τους σεισμούς, εξήγησε: «Όπως προανέφερα, υπάρχει βεβαιότητα ότι όταν γίνεται σεισμός έχουμε μεγάλες διαφυγές αερίων. Για την καταγραφή της σεισμικότητας της περιοχής στα πλαίσια της ερευνητικής μας διαδικασίας, το Εργαστήριο Σεισμολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών εγκατέστησε σεισμογράφους στην ευρύτερη περιοχή του Πατραϊκού κόλπου, ώστε να αναπτύξει ένα τοπικό μικροσεισμικό δίκτυο. Τα συλλεγμένα δεδομένα αυτών των σεισμογράφων συμπληρώθηκαν με αυτά των μόνιμων σταθμών του Εθνικού Δικτύου Σεισμογράφων της περιοχής. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου δεν εκδηλώθηκαν ισχυροί σεισμοί, παρά μόνο χαμηλής έντασης σεισμικές εξάρσεις. Επομένως αν και τα αποτελέσματα αυτά είναι ελπιδοφόρα, ως προς την αντιμετώπιση των κρατήρων ως μέσου πρόδρομων σεισμικών φαινομένων, η απουσία ισχυρής σεισμικής δραστηριότητας κατά την περίοδο λειτουργίας του υποθαλάσσιου παρατηρητηρίου εγείρει θέμα περαιτέρω επεξεργασίας».

«ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ»
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι αν και τελείωσε το BLUEL, «εμείς θα συνεχίσουμε την παρακολούθηση των κρατήρων και μετά τη λήξη του έργου, ώστε να είμαστε βέβαιοι για τα αποτελέσματα που θα προκύψουν. Συγκεκριμένα για να παρακολουθήσουμε τις διαφυγές των αερίων από τους κρατήρες, έχουμε ποντίσει ένα καινοτόμο υποθαλάσσιο παρατηρητήριο, το οποίο συνίσταται από μια οπτική ίνα μήκους 250 μέτρων, που ποντίστηκε και αναπτύχθηκε εντός ενός κρατήρα διαφυγής ρευστών πλησίον του ενεργού ρήγματος της Αγίας Τριάδας και μετρούσε θερμοκρασία ανά 50 εκατοστά και με χρονικό βήμα 10 δευτερόλεπτα και από αυτή την οπτική ίνα παρακολουθούμε τη δραστηριότητα του κρατήρα. Επίσης, θα συνεχίσουμε να καταγράφουμε την αύξηση της θερμοκρασίας των θαλάσσιων υδάτων και τις πιθανές φυσαλίδες που διαφεύγουν από τις μεταβολές της θερμοκρασίας ώστε να συναχθούν το δυνατόν ακριβέστερα αποτελέσματα».

Καταλήγοντας ο Καθηγητής Παπαθεοδώρου επεσήμανε την σημαντική συμβολή της ερευνητικής ομάδας του έργου BLUEL αποτελούμενης από τους Καθηγητές Μ. Γεραγά, δρ. Δ. Χριστουδούλου, δρ. Η. Φακίρη, δρ. Ξ. Δήμα, δρ. Ν. Γεωργίου και δρ. Σ. Σεργίου και στους συνεργαζόμενους Καθηγητές από το Εργαστήριο Σεισμολογίας του Τμήματος Γεωλογίας Ε. Σώκο και Ζ. Ρουμελιώτη και τη μεταπτυχιακή φοιτήτρια Ι. Νικολοπούλου και από το Εργαστήριο Τεκτονικής Γεωλογίας, τον Καθηγητή Σ. Κοκκάλα καθώς και το INGV-Istituto Nazionale di Geophisica e Vulcanologia της Ρώμης, με τον καθηγητή Giuseppe Etiope, ενώ τόνισε ότι για την επίτευξη των στόχων, πολύτιμη ήταν η βοήθεια και υποστήριξη του Οργανισμού Λιμένος Πατρών (Ο.Λ.ΠΑ.).