«Ο πολιτικός, ο διανοούμενος και η εποχή του»

Μία εξαιρετική νέα βιογραφία για τον κορυφαίο διανοούμενο και πολιτικό τού 20ού αιώνα, τον Πατρινό Παναγιώτη Κανελλόπουλο, κυκλοφορήθηκε πέρυσι από τις «Εκδόσεις Καπόν», ως καρπός έργου τού σπουδαίου Ιστορικού Μελέτη Μελετόπουλου, με τον περιγραφικό τίτλο: «Παναγιώτης Κανελλόπουλος – Ο πολιτικός, ο διανοούμενος και η εποχή του».

Το έργο παρουσιάστηκε πρόσφατα (Σάββατο 26-11-2022, στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, που στεγάζεται στην Παλαιά Βουλή, επί τής οδού Σταδίου στην Πλατεία Κολοκοτρώνη στην Αθήνα, ενώπιον πυκνού και εκλεκτού ακροατηρίου και από διακεκριμένους εισηγητές.
Συγκεκριμένα το βιβλίο παρουσίασαν στο κοινό οι εισηγητές:
– Νέστωρ Κουράκης, Καθηγητής Νομικής Σχολής των Πανεπιστημίων Αθηνών και Λευκωσίας,
– Αντώνης Παπαγιαννίδης, Δικηγόρος – Δημοσιογράφος,
– Άγγελος Συρίγος, Αν. Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής – Βουλευτής Ν.Δ. (Α΄ Αθηνών) – Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων
και ο ίδιος ο συγγραφέας.

Πρόκειται για μιαν πολύτιμη, ογκώδη έκδοση 751 σελίδων, που «αποκαλύπτει» ανάγλυφα την περιπετειώδη ζωή τού κορυφαίου πολιτικού και διανοουμένου, που διατρέχει ολόκληρη την ταραγμένη πορεία τής Ελλάδος κατά τον 20ό αιώνα, με αποκαλυπτικά στιγμιότυπα και άγνωστα παρασκήνια.

Με οδηγό τον πρωταγωνιστή, ο αναγνώστης θα ξεκινήσει από την ακμάζουσα Πάτρα τής Belle Époque, θα ταξιδέψει στην Χαϊδελβέργη των φιλοσόφων και των ποιητών και θα επιστρέψει μαζί με τον νεαρό κοινωνιολόγο στην Ελλάδα τού Μεσοπολέμου, των σφοδρών ιδεολογικών συγκρούσεων και τής δικτατορίας τής 4ης Αυγούστου. Εν συνεχεία θα ακολουθήσει τον Παν. Κανελλόπουλο στο μέτωπο τού ελληνοϊταλικού πολέμου και θα διαφύγει μυστικά μαζί του στην Μέση Ανατολή, όπου εκείνος συγκρότησε τον Ιερό Λόχο. Θα συμπορευθεί με τον πρωταγωνιστή στην δραματική μοναχική του πορεία μέσα στον Εμφύλιο Πόλεμο, που έθεσε επιτακτικά διλήμματα στις συνειδήσεις.

Αργότερα την σκυτάλη παίρνει η πολιτική καριέρα τού Κανελλόπουλου, ως ηγετικού στελέχους τής Δεξιάς Παρατάξεως, στο πλευρό τού Παπάγου και τού Καραμανλή, ενώ η υπονόμευση τής Δημοκρατίας την δεκαετία τού ’60 περιγράφεται με αποκαλυπτικές λεπτομέρειες. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με την πτώση τού πρωταγωνιστή ως Πρωθυπουργού μέχρι την 21η Απριλίου 1967…

Ακολουθεί ο επίλογος και η μοναδική για Έλληνα πολιτικό αυτοκριτική για τα γεγονότα τής μεταπολεμικής εποχής. Το βιβλίο βασίζεται σε πολυετή έρευνα σε ελληνικά και ξένα αρχεία, ενώ συμπληρώνεται με σπάνιες ανέκδοτες φωτογραφίες.

Ασφαλώς η βιογραφία αποτελεί ένα απαιτητικό είδος που τελευταία άρχισε να κερδίζει το κοινό και στην Ελλάδα. Έχει γενικότερη αξία, γιατί περιγράφοντας τον βίο και την πολιτεία ενός προσώπου (πολιτικού, επιστήμονα, συγγραφέα ή καλλιτέχνη), ο βιογράφος δεν στέκεται μόνο στις ατομικές παραμέτρους, αλλά επεκτείνεται και στην ευρύτερη ιστορική περίοδο, την οποία επίσης φωτίζει και αναπαριστά!

Γι’ αυτό το έργο τού Μελέτη Μελετόπουλου για τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο καθίσταται μνημειώδες. Διότι αποτελεί καρπό μακράς και κοπιώδους προσπάθειας τού συγγραφέα, με κεντρικό πυρήνα ένα πρόσωπο, που, ενώ είχε παραπάνω από μισό αιώνα μιαν έντονη πολιτική δραστηριότητα, συγχρόνως αποτέλεσε ξεχωριστό παράδειγμα παραγωγικού φιλοσόφου και πολιτικού διανοουμένου. Παράλληλα ο αναγνώστης θα απορροφηθεί από το ευανάγνωστο ύφος τού βιβλίου και τα ωραία Ελληνικά του, ενώ θα εντρυφήσει στα σημαντικότερα κεφάλαια τής Νεοελληνικής Ιστορίας από τον μεσοπόλεμο μέχρι την μεταπολίτευση!

Ξεχωριστή σημασία έχει επίσης το γεγονός ότι ο βιογραφούμενος ιστορείται αξιόπιστα και κατά τεκμήριον αντικειμενικά. Γιατί ο συγγραφέας θαυμάζει τον Κανελλόπουλο, τον είχε μάλιστα γνωρίσει την δεκαετία τού 80, όταν ήταν νεαρός αλείπτης τής γνώσης και εκείνος λόγιος Νέστωρ προς τας δυσμάς τού βίου του. Με σπουδές στην Αθήνα και την Γενεύη, Λυκειάρχης σήμερα τής Ιονίου Σχολής, καθώς και με πλήθος συγγραμμάτων, άρθρων και ομιλιών στο ενεργητικό του, ο Μελετόπουλος επηρεάστηκε βαθιά από τον Κανελλόπουλο, γι’ αυτό εξεδήλωσε και την έφεση να προχωρήσει στο συγκεκριμένο έργο. Παρά ταύτα απέφυγε επιδέξια τον κίνδυνο αυτή η στενή σχέση να τον οδηγήσει στην εκπόνηση μιας οιονεί αγιογραφίας…

Εκτός τής πολιτικής σκέψης και δράσης τού μεγάλου βιογραφουμένου, ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πνευματικές επιδόσεις του, που μάλλον παραμένουν λιγότερο γνωστές στο ευρύτερο κοινό. Όπως λ.χ. μετά τις νομικές σπουδές του στην Αθήνα και την Χαϊδελβέργη, οι φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές εντρυφήσεις του στο Μόναχο κ.α. Έτσι, πέρα τής πασίγνωστης, κλασικής πλέον Ιστορίας τού Ευρωπαϊκού Πνεύματος, δικαίως ο ερευνητής αφιερώνει πολλές σελίδες στην φιλοσοφική και κυρίως κοινωνιολογική σκέψη του και στην σύντομη πλην σημαντική πανεπιστημιακή του καριέρα. Σημειώνεται ότι θα εισαγάγει πρώτος το μάθημα τής Κοινωνιολογίας στο ελληνικό Πανεπιστήμιο, διδάσκοντας μεταξύ άλλων και Μαρξ!

Και στις υπόλοιπες πτυχές φυσικά τού Κανελλόπουλου, τής πολύπλευρης αυτής μορφής τής πολιτικής και πνευματικής ζωής τής πατρίδας μας, επεκτείνεται η παρούσα βιογραφία. Δεν διστάζει μάλιστα στην αποτίμηση τής προσωπικότητάς του να αναφερθεί πέρα των αρετών και στα σφάλματά του, όπως εξάλλου και ο ίδιος ο σώφρων πολιτικός έκαμε.

Εμείς ως Πατρινοί θα ωφεληθούμε ιδιαίτερα από την μελέτη τής εν λόγω βιογραφίας. Θα μάς δώσει ίσως το ερέθισμα να μην ξεχάσουμε ότι ο «δικός μας» Π. Κανελλόπουλος (1902-1986) ήταν ο τελευταίος Πατρεύς Πρωθυπουργός. Φέτος μάλιστα συμπληρώθηκαν 120 χρόνια από την γέννησή του. Πότε επιτέλους η Πάτρα θα τιμήσει ως οφείλει αυτό το λαμπρό τέκνο της;…