«Δαυίδ εναντίον Γολιάθ»: Έξι νέοι πήγαν 32 χώρες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, για την κλιματική κρίση

Οι ενάγοντες, ηλικίας μεταξύ 11 και 24 ετών και όλοι από την Πορτογαλία, θα υποστηρίξουν ότι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής και θα ζητήσουν από το δικαστήριο να αναγκάσει τις χώρες αυτές να επιταχύνουν άμεσα τις δράσεις για το κλίμα.

«Πρόκειται πραγματικά για μια υπόθεση Δαυίδ εναντίον Γολιάθ, που είναι πρωτοφανής ως προς την κλίμακα και τις πιθανές επιπτώσεις της», δήλωσε στο CNNi ο Gearóid Ó Cuinn, διευθυντής του Global Legal Action Network ή GLAN, το οποίο έχει υποστηρίξει την υπόθεση των εναγόντων. «Ποτέ στο παρελθόν δεν χρειάστηκε να υπερασπιστούν τον εαυτό τους τόσα πολλά κράτη, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου».

Θανατηφόρες πυρκαγιές

Το ταξίδι προς τη σημερινή ακρόαση ξεκίνησε πριν από έξι χρόνια. «Όλα άρχισαν το 2017 με τις πυρκαγιές», δήλωσε στο CNNi η Catarina Mota, μία από τους ενάγοντες. Οι καταστροφικές πυρκαγιές έκαψαν 5.000.000 στρέμματα της Πορτογαλίας και σκότωσαν περισσότερους από 100 ανθρώπους εκείνη τη χρονιά.

Η καταστροφή αποτέλεσε το έναυσμα για την αγωγή. Η Mota άρχισε να μιλάει με τη φίλη της Cláudia Duarte Agostinho, και με τη βοήθεια του GLAN, συγκέντρωσαν άλλους τέσσερις ενάγοντες, οι οποίοι είχαν όλοι πληγεί από τις πυρκαγιές του 2017.

Αν και αφορμή για τη διεκδίκηση ήταν οι πυρκαγιές, η κλιματική αλλαγή συνεχίζει να επηρεάζει τη ζωή τους, υποστηρίζει η ομάδα, ιδίως οι σφοδροί καύσωνες που βιώνει τακτικά η Πορτογαλία. Είναι δύσκολο να βγουν έξω, να συγκεντρωθούν στις σχολικές εργασίες, να κοιμηθούν, κάποιες φορές ακόμη και να αναπνεύσουν, πέρα από τις επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία. «Μας κάνει να ανησυχούμε για το μέλλον μας. Πώς θα μπορούσαμε να μην φοβόμαστε;», δήλωσε ο 15χρονος προσφεύγων André dos Santos Oliviera.

Τι υποστηρίζουν οι ενάγοντες

Η αγωγή, η οποία κατατέθηκε το 2020 και υποστηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό από crowdfunding, εξετάστηκε με ταχείς ρυθμούς από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων λόγω του επείγοντος χαρακτήρα του ζητήματος και του μεγάλου αριθμού των εναγόμενων.

Σήμερα, οι ενάγοντες θα υποστηρίξουν ότι η αποτυχία αντιμετώπισης της επιταχυνόμενης κλιματικής κρίσης παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων τους στη ζωή και την οικογενειακή ζωή, στην ελευθερία από απάνθρωπη μεταχείριση και στην ελευθερία από διακρίσεις λόγω ηλικίας.

Ζητούν από το δικαστήριο να αποφανθεί ότι οι χώρες που τροφοδοτούν την κλιματική κρίση έχουν υποχρεώσεις να προστατεύουν όχι μόνο τους δικούς τους πολίτες αλλά και εκείνους που βρίσκονται εκτός των συνόρων τους.

Το αίτημά τους είναι οι 32 χώρες, στις οποίες περιλαμβάνονται οι 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και η Νορβηγία, η Ρωσία, η Ελβετία, η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο, να μειώσουν δραστικά τη ρύπανση που θερμαίνει τον πλανήτη και να αναγκάσουν επίσης τις εταιρείες που έχουν την έδρα τους εντός των συνόρων τους να μειώσουν τις εκπομπές σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τους.

Από την πλευρά τους, οι χώρες κατά των οποίων στρέφονται οι αγωγές υποστήριξαν σε γραπτές παρατηρήσεις ότι κανένας από τους ενάγοντες δεν έχει αποδείξει ότι έχει υποστεί σοβαρή ζημία λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Τα σενάρια για την εκδίκαση

Η αγωγή θα μπορούσε να εξελιχθεί με διάφορους τρόπους. Το δικαστήριο θα μπορούσε να απορρίψει την αγωγή για διαδικαστικούς λόγους ή να αποφασίσει ότι δεν έχει τη δικαιοδοσία να την εκδικάσει.

Εάν περάσει τα διαδικαστικά εμπόδια, το δικαστήριο θα μπορούσε να αποφανθεί ότι τα κράτη δεν έχουν υποχρεώσεις όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα όταν πρόκειται για την κλιματική αλλαγή, κάτι που θα ήταν πολύ επιζήμιο για άλλες, παρόμοιες υποθέσεις.

Αν το δικαστήριο αποφανθεί υπέρ των εναγόντων, η απόφαση θα «λειτουργούσε σαν μια νομικά δεσμευτική συνθήκη», δήλωσε ο Ó Cuinn, αναγκάζοντας και τις 32 χώρες να επιταχύνουν τη δράση για το κλίμα.

2.400 αγωγές για το κλίμα παγκοσμίως

Η αγωγή είναι η μεγαλύτερη από τις τρεις που έχουν υποβληθεί στο δικαστήριο, οι οποίες αφορούν τις υποχρεώσεις των χωρών έναντι των πολιτών τους όσον αφορά την κλιματική αλλαγή.

Οι άλλες δύο εκδικάστηκαν τον Μάρτιο. Η μία υποβλήθηκε από περισσότερες από 2.000 ηλικιωμένες Ελβετίδες, οι οποίες ισχυρίστηκαν ότι οι καύσωνες που τροφοδοτούνται από την κλιματική αλλαγή υπονομεύουν την υγεία και την ποιότητα ζωής τους, και η άλλη από έναν Γάλλο δήμαρχο, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι η αποτυχία της Γαλλίας να δράσει για την κλιματική αλλαγή παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματά του. Το χρονικό διάστημα μεταξύ της ακρόασης και της απόφασης είναι συνήθως 9 έως 18 μήνες.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότερες από 2.400 αγωγές για το κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο, και κάθε εβδομάδα προστίθενται και άλλες.

Για τους Πορτογάλους ενάγοντες, η αναμονή για την απόφαση του δικαστηρίου θα είναι αγωνιώδης. Αλλά ακόμα και αν δεν δικαιωθούν, όπως δήλωσε η Mota, τουλάχιστον θα αναγκάσουν κάποιους να δώσουν προσοχή στο ζήτημα.

‘Truly a David and Goliath case’: Six young people take 32 countries to court in unprecedented case by Laura Paddison, CNN