Ιερό εκπαιδευτήριο η Μεγάλη Σαρακοστή

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή αλλιώς η Σαρακοστή, που σημαίνει «Μεγάλες 40 Ημέρες», είναι η πιο σημαντική περίοδος νηστείας στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο των Ορθοδόξων Χριστιανών, η οποία προετοιμάζει τους Χριστιανούς για τη μεγαλύτερη εορτή του εκκλησιαστικού ημερολογίου, το Πάσχα.

Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα. Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες ενώ αργότερα, προστέθηκε και η έβδομη εβδομάδα.
Επισήμως, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα, επτά εβδομάδες πριν το Πάσχα και διαρκεί για 40 συνεχόμενες ημέρες, ολοκληρώνοντας με την Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία της Παρασκευής την Έκτη Εβδομάδα. Η επόμενη ημέρα, ονομάζεται το Σάββατο του Λαζάρου, που είναι η ημέρα πριν την Κυριακή των Βαΐων.
Η νηστεία συνεχίζεται καθ’ όλη την επόμενη εβδομάδα, την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα (γνωστή και ως Εβδομάδα των Παθών ή Αγία Εβδομάδα ή Μεγάλη Εβδομάδα) και δεν τελειώνει παρά μόνο μετά την Πασχαλινή Αγρυπνία, ενωρίς το πρωί του Πάσχα
Ο σκοπός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, είναι να προετοιμάσει τους πιστούς, όχι μόνο για να τιμήσουν, αλλά και να εισέλθουν στα Άγια Πάθη και την Ανάσταση του Ιησού. Το σύνολο του Ορθοδόξου βίου επικεντρώνεται γύρω από την Ανάσταση. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή προτίθεται να είναι το «εργαστήρι», όπου ο χαρακτήρας του πιστού ανυψώνεται και εδραιώνεται πνευματικά· όπου η ζωή του επιστρέφει και αφιερώνεται ξανά στη διδασκαλία και τα ιδεώδη του Ευαγγελίου· όπου η νηστεία και η προσευχή κορυφώνονται με τη βαθιά πεποίθηση της ζωής· όπου η απάθεια και η αδιαφορία μετατρέπονται σε έντονες δραστηριότητες πίστης και καλών έργων.
Η ίδια η Σαρακοστή δεν υφίσταται προς χάριν της Σαρακοστής, όπως και η νηστεία δεν γίνεται προς χάριν της νηστείας. Μάλλον, αυτά είναι τα μέσα με τα οποία, και για τα οποία, ο πιστός προετοιμάζει τον εαυτό του για να φτάσει, να αποδεχθεί και να επιτύχει το κάλεσμα από τον Σωτήρα του. Ως εκ τούτου, η σημασία της Μεγάλης Σαρακοστής εκτιμάται ιδιαιτέρως, όχι μόνο από τους μοναχούς οι οποίοι αυξάνουν σταδιακά το χρονικό διάστημα της Σαρακοστής, αλλά και από τους ίδιους τους λαϊκούς.
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ο ασκητισμός δεν είναι αποκλειστικά και μόνο για τους «συνήθεις» θρησκευόμενους, αλλά και για κάθε λαϊκό άτομο επίσης, σύμφωνα με την αντοχή του. Ως εκ τούτου, η Μεγάλη Σαρακοστή είναι ένα «ιερό Εκπαιδευτήριο» της Εκκλησίας για τη συμμετοχή κάθε πιστού ως μέλος του Μυστηριακού Σώματος του Χριστού, της Εκκλησίας. Παρέχει στον κάθε ενδιαφερόμενο, μια ετήσια ευκαιρία για αυτοεξέταση και βελτίωση των προτύπων της πίστης και της ηθικής στη Χριστιανική του ζωή. Η βαθιά πρόθεση του πιστού κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ενθυλακώνεται στα λόγια του Αποστόλου Παύλου: «Ξεχνώ αυτά που είναι πίσω μου και κάνω ό,τι μπορώ για να φτάσω αυτά που βρίσκονται μπροστά μου. Αγωνίζομαι να τερματίσω και προσβλέπω στο βραβείο της ουράνιας πρόσκλησης του Θεού διά του Ιησού Χριστού.» (Προς Φιλιππησίους 3:13-14).
Μέσω της αφιέρωσης περισσότερου χρόνου από ό,τι συνήθως στην προσευχή και τη μελέτη της Αγίας Γραφής και της Ιεράς Παράδοσης της Εκκλησίας, ο πιστός στον Χριστό γίνεται, μέσω της χάριτος του Θεού, πιο θεοειδής. Η στάση του Ορθοδόξου χριστιανού προς αυτήν την περίοδο είναι πολύ θετική, δεν είναι τόσο πολύ μια περίοδος μετανοίας, όπως τη σκέφτονται οι «Δυτικοί», αλλά μια προσπάθεια να ανακαταλάβουμε την πραγματική μας κατάσταση όπως ήταν με τον Αδάμ και την Εύα πριν από την πτώση – μια προσπάθεια για να ζήσουμε καθαρή ζωή.
Η τήρηση της Μεγάλης Τεσσαρακοστής χαρακτηρίζεται από τη νηστεία και την αποχή από ορισμένες τροφές, την εντατικοποίηση της ιδιωτικής και δημόσιας προσευχής, την αυτοεξέταση, εξομολόγηση, προσωπική βελτίωση, μετάνοια, ελεημοσύνη και αποκατάσταση για τις αμαρτίες που διαπράχθηκαν.
Τα τρόφιμα που παραδοσιακά απέχουμε είναι το κρέας, τα ψάρια, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το κρασί και το λάδι. Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις, απέχουν μόνο από το ελαιόλαδο· ενώ σε άλλες, από όλα τα φυτικά έλαια. Αφότου η αυστηρή νηστεία, σύμφωνα με τους κανόνες, απαγορεύεται το Σάββατο (με εξαίρεση το Μεγάλο Σάββατο) και την Κυριακή, το κρασί και το λάδι επιτρέπονται τα Σάββατα και τις Κυριακές. Εάν η Μεγάλη Εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου πέφτει κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, τότε το ψάρι, το κρασί και το λάδι, επιτρέπονται εκείνη την ημέρα. Ωστόσο, το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποφεύγονται εντελώς, έως ότου σπάσει η νηστεία, την Κυριακή του Πάσχα.
Εκτός από τις πρόσθετες ιερές ακολουθίες, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί αναμένονται να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή και να αυξήσουν την ιδιωτική τους προσευχή. Σύμφωνα με τη θεολογία των Ορθοδόξων Πατέρων, όταν αυξάνει ο ασκητισμός, θα πρέπει επίσης να αυξάνεται και η προσευχή. Οι Εκκλησιαστικοί Πατέρες έχουν αναφερθεί στη νηστεία χωρίς προσευχή ως «τη νηστεία των δαιμόνων» δεδομένου ότι οι δαίμονες δεν τρώνε σύμφωνα με την άυλη φύση τους, αλλά ούτε και κάνουν προσευχή.
Ένα μοναδικό χαρακτηριστικό της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι ότι, ιερατικώς (λειτουργικώς), οι εβδομάδες δεν διατρέχουν από την Κυριακή έως το Σάββατο, αλλά μάλλον αρχίζουν τη Δευτέρα και λήγουν την Κυριακή. Επίσης οι περισσότερες εβδομάδες ονομάζονται από το δίδαγμα του Ευαγγελίου που θα διαβαστεί στη Θεία Λειτουργία την περάτωση της Κυριακής τους. Αυτό είναι για να δείξει ότι ολόκληρη η εποχή είναι «αναμενόμενη» και καταλήγει στη μεγαλύτερη Κυριακή όλων: το Πάσχα.
ΟΙ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΤΗΣ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ
Οι ακολουθίες των Θείων Λειτουργιών κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, είναι πολύ μακρύτερης διάρκειας και η δομή των ακολουθιών διαφέρει τις καθημερινές. Το σύνηθες εσπερινό μικρό Απόδειπνο αντικαθίσταται από την πολύ μεγαλύτερης διάρκειας ακολουθία του Μεγάλου Απόδειπνου. Ενώ στη Ρωσική παράδοση το Μέγα Απόδειπνο χρησιμοποιείται την Παρασκευή το βράδυ (αν και κάποια σημεία διαβάζονται αντί να ψάλλονται και ορισμένο υλικό της Σαρακοστής, αντικαθίσταται από μη Σαρακοστιανούς ύμνους), στην Ελληνική πρακτική, το συνηθισμένο Απόδειπνο χρησιμοποιείται μαζί με, κατά τις πρώτες τέσσερις εβδομάδες, το εν τέταρτο από τον Ακάθιστο ύμνο προς την Υπεραγία Θεοτόκο. Το πέμπτο Σάββατο, γνωστό ως το Σάββατο του Ακάθιστου Ύμνου παντού ψάλλεται ολόκληρος ο Ακάθιστος Ύμνος στον Όρθρο.
Η δημόσια ανάγνωση των Ιερών κειμένων αυξάνεται κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Το Ψαλτήριον (η Βίβλος Ψαλμών), το οποίο κανονικά διαβάζεται εξ ολοκλήρου μια φορά την εβδομάδα, διαβάζεται εξ ολοκλήρου δύο φορές κάθε εβδομάδα για έξι εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Εβδομάδα. Αναγνώσεις από την Παλαιά Διαθήκη αυξάνονται επίσης, με τα βιβλία της Γενέσεως, Παροιμίαι και Ησαΐας να διαβάζονται σχεδόν στην ολότητά τους κατά την Έκτη Ώρα και στην Ακολουθία του Εσπερινού (κατά την Εβδομάδα του Τυροφάγου ή Τυρινής, τα αναγνώσματα σε αυτές τις ακολουθίες λαμβάνονται από τους Ιωήλ και Ζαχαρία, ενώ κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας είναι από την Έξοδο, τον Ιεζεκιήλ και τον Ιώβ. Εξαιρετικά, κατά τις εργάσιμες ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής δεν υπάρχει δημόσια ανάγνωση των Επιστολών ή του Ευαγγελίου. Αυτό συμβαίνει διότι αυτά τα αναγνώσματα είναι μέρος της Θείας Λειτουργίας, η οποία δεν εορτάζεται κατά τις εργάσιμες ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Υπάρχουν, ωστόσο, Επιστολές και Ευαγγέλια που καθορίζονται για κάθε Σάββατο και Κυριακή.
Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής, η εκκλησία θυμάται συχνότερα στην προσευχή της τους νεκρούς της (κεκοιμημένους), όχι μόνο υπενθυμίζοντας τον πιστό τη δική του θνητότητα, συμβάλλοντας έτσι στο αίτημα για μεταμέλεια, αλλά και τη χριστιανική του υποχρέωση για ελεημοσύνη στην προσευχή υπέρ των κεκοιμημένων. Το πρώτο Σάββατο που είναι αφιερωμένο στη μνήμη των νεκρών, είναι αυτό πριν την Κυριακή της Απόκρεω, την τρίτη δηλαδή Κυριακή του Τριωδίου, μιας περιόδου που προηγείται της Μεγάλης Σαρακοστής. Το δεύτερο Σάββατο είναι αυτό πριν την Α΄ Κυριακή της Μ. Σαρακοστής. Τα Σάββατα αυτά λόγω της ιδιαίτερης σημασίας τους, ονομάζονται για το λόγο αυτό και «Ψυχοσάββατα».
Επιπλέον, η Λιτή μια σύντομη προσευχή υπέρ των κεκοιμημένων, που πραγματοποιείται τις καθημερινές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, εφόσον δεν υπάρχει άλλη μεγάλη εορτή εκείνη την ημέρα.
Η ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ
Επειδή η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής δεν είναι σταθερή, καθώς η αρχή της ποικίλει από έτος σε έτος, πρέπει να γίνουν κάποιες ρυθμίσεις για διάφορες ημέρες σημαντικών εορτών σύμφωνα με το Ορθόδοξο εορτολόγιο (Μηναίον) οι οποίες εορτάζονται κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής. Όταν αυτές οι εορτές συμπέσουν σε καθημερινή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η κανονική ροή των ακολουθιών της Μ. Τεσσαρακοστής διακόπτεται προσωρινά για να εορταστούν με επισημότητα.
Η πιο σημαντική από αυτές τις σταθερές εορτές είναι η Μεγάλη Εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (25 Μαρτίου), η οποία θεωρείται ότι είναι τόσο σημαντική ώστε ουδέποτε μετακινείται, ακόμα και αν συμπέσει με την Κυριακή του Πάσχα (ένα σπάνιο και ιδιαίτερο περιστατικό, το οποίο είναι γνωστό ως Κύριο-Πάσχα). Η νηστεία επίσης μετριάζεται και οι πιστοί επιτρέπεται να καταναλώσουν ψάρι (εκτός και αν είναι Μεγάλη Παρασκευή ή Μεγάλο Σάββατο). Ενώ, σε άλλες καθημερινές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, δεν επιτρέπεται κανένας εορτασμός με τέλεση της κανονικής Θείας Λειτουργίας, κατά την εορτή του Ευαγγελισμού τελείται η Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ακόμα και αν η ημέρα συμπίπτει με τη Μεγάλη Παρασκευή.
Όταν η εορτή του πολιούχου αγίου της ενορίας ή της Μονής συμπέσει με καθημερινή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, δεν τελείται άλλη λειτουργία (εκτός από αυτήν των Προηγιασμένων), αλλά το ψάρι επιτρέπεται στο γεύμα. Σε ορισμένες εκκλησίες, η εορτή του πολιούχου μεταφέρεται στο πλησιέστερο Σάββατο (αποκλειομένου του Σαββάτου του Ακάθιστου) ενώ σε άλλες εκκλησίες, εορτάζεται την ίδια ημέρα της εορτής. Όταν κάποια άλλη σημαντική εορτή, συμπίπτει με μια ημέρα καθημερινή, όπως η Πρώτη και η Δεύτερη Εύρεση της Τίμιας Κεφαλής του Ιωάννη του Προδρόμου (24 Φεβρουαρίου), των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων (9 Μαρτίου) κλπ., συνήθως συνδυάζεται με την καθιερωμένη λειτουργία των Προηγιασμένων ενώ επιτρέπονται στο γεύμα, τόσο το κρασί όσο και το λάδι.
Ασχέτως από την κατάταξη της εορτής που εορτάζεται, οι ύμνοι της Μ. Τεσσαρακοστής, που περιέχονται στο Τριώδιο ουδέποτε παραλείπονται, αλλά πάντοτε ψάλλονται στο σύνολό τους, ακόμη και κατά την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Τα Σάββατα, τις Κυριακές και μια σειρά από καθημερινές κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τα λειτουργικά κείμενα του Τριωδίου, δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για τον εορτασμό του εορταζόμενου Αγίου από το Μηναίον. Για να μην ξεχαστούν εντελώς οι ακολουθίες τους, ένα τμήμα από αυτές (οι κανόνες τους στον Όρθρο και στα στιχηρά τους τροπάρια από το «Κύριε εκέκραξα …»[Σημ. 17] στους Εσπερινούς) ψάλλεται στο Μέγα Απόδειπνον.
Ένα βιβλίο που συνήθως διαβάζεται κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ιδίως από τους μοναχούς, είναι η Κλίμαξ της Θείας ανόδου, το οποίο γράφτηκε περίπου τον 7ο αιώνα από τον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος όταν ήταν Ηγούμενος στην Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά. «Η Κλίμαξ», συνήθως διαβάζεται στην τράπεζα (τραπεζαρία) κατά τη διάρκεια των γευμάτων, αλλά μπορεί εναλλακτικά να αναγνωσθεί κατά τη διάρκεια των Μικρών Ωρών τις καθημερινές, ώστε να δύναται να τις ακούσει ο καθένας. Κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή επίσης, πολλοί από τους λαϊκούς, διαβάζουν κατ’ ιδίαν την «Κλίμακα». Πέραν της «Κλίμακας», σε ορισμένα μοναστήρια διαβάζονται κατά τη διάρκεια των Όρθρων, ο «Παράδεισος των Αγίων Πατέρων» του Παλλάδιου και τα κηρύγματα περί μετανοίας του Αγίου Εφραίμ του Σύρου.

Οι εβδομάδες της Σαρακοστής

Η ΚΑΘΑΡΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ: Η πρώτη εβδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα, πρώτη μέρα της Μεγάλης Σαρακοστής. Η ονομασία «Καθαρή Εβδομάδα», αναφέρεται στον πνευματικό καθαρισμό που κάθε πιστός καλείται να υποβληθεί μέσω της νηστείας, της προσευχής, της μετανοίας, της υποδοχής των Ιερών Μυστηρίων και επαιτώντας τη συγχώρεση του γείτονά του. Επίσης, παραδοσιακά είναι η ώρα για τον εαρινό καθαρισμό, έτσι ώστε το εξωτερικό περιβάλλον του ενός, να ταιριάζει με την εσωτερική του διάθεση. Όλη αυτή την εβδομάδα, η νηστεία είναι πιο αυστηρή. Αυτοί που έχουν τη δύναμη, ενθαρρύνονται να νηστεύουν εντελώς, τρώγοντας μόνο την Τετάρτη και την Παρασκευή το βράδυ, μετά την Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία. Εκείνοι που δεν είναι σε θέση να κρατήσουν μια τόσο αυστηρή νηστεία, ενθαρρύνονται να φάνε μόνο λίγο και στη συνέχεια μόνο ξηροφαγία μία φορά την ημέρα. Τη Δευτέρα, δεν καταναλώνονται καθόλου τρόφιμα και την Τρίτη και την Πέμπτη, μόνο άψητα τρόφιμα. Τα γεύματα σερβίρονται το Σάββατο και την Κυριακή, αλλά αυτά είναι νηστήσιμα γεύματα, κατά τα οποία απαγορεύονται το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Η Πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι η Εορτή της Ορθοδοξίας, η οποία τιμά την αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων μετά την Εικονοκλαστική διαμάχη, η οποία θεωρείται ότι είναι ο θρίαμβος της Εκκλησίας πάνω από τις τελευταίες μεγάλες αιρέσεις που την προβλημάτιζαν (όλες οι κατοπινές αιρέσεις είναι απλά ένα αναμάσημα των προηγουμένων). Το θέμα της ημέρας είναι η νίκη της Αληθινής Πίστης επάνω στην αίρεση.
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ: Τη Δεύτερη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τιμά τη μνήμη του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, το μεγάλο υπερασπιστή της Ορθόδοξης Εκκλησίας, το δόγμα του Ησυχασμού κατά της επίθεσης εναντίον του Βαρλαάμ από την Καλαβρία.
Η ΤΡΙΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ: Η Προσκύνηση του Σταυρού εορτάζεται την τρίτη Κυριακή. Η προσκύνηση έρχεται αυτή την ημέρα, γιατί είναι εις το μέσον των σαράντα ημερών. Οι λειτουργίες για αυτή την ημέρα είναι παρόμοιες με εκείνες για την Μεγάλη Εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου). Κατά τη διάρκεια του Ολονύκτιου Εσπερινού, ο ιερέας φέρνει το σταυρό εις το κέντρο του ναού, όπου προσκυνάται από τους κληρικούς και τους πιστούς. Παραμένει εις το κέντρο του ναού έως και την Παρασκευή της εβδομάδας που ακολουθεί.
Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ: Αυτή η εβδομάδα εορτάζεται ως ένα είδος μεθεόρτιον (afterfeast) της Προσκύνησης του Σταυρού, κατά την οποία, κάποιοι από τους ύμνους από την προηγούμενη Κυριακή επαναλαμβάνονται κάθε μέρα. Τη Δευτέρα και την Τετάρτη από την Τέταρτη Εβδομάδα, η Προσκύνηση του Σταυρού, λαμβάνει χώρα κατά την Πρώτη Ώρα (επαναλαμβάνοντας ένα τμήμα της λειτουργίας από την Ολονυκτία της προηγούμενης Κυριακής). Την Παρασκευή της ίδιας εβδομάδας, η προσκύνηση λαμβάνει χώρα μετά την Ένατη Ώρα, μετά την οποία ο σταυρός επιστρέφει πανηγυρικά στο ιερό, από τον ιερέα και το διάκονο. Την Κυριακή που τελειώνει η Τέταρτη εβδομάδα είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος, του οποίου το έργο, «Η Κλίμαξ της Θείας Ανόδου», έχει διαβαστεί σε ολόκληρη τη Νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Η ΠΕΜΠΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ: Την Πέμπτη της Πέμπτης Εβδομάδας, ψάλλεται ο Μεγάλος Κανόνας του Αγίου Ανδρέα Κρήτης. Αυτός είναι ο μακρύτερος κανόνας του εκκλησιαστικού έτους και κατά τη διάρκεια των εννέα Ωδών, οι περισσότεροι από κάθε πρόσωπο που αναφέρεται στη Βίβλο είναι στο μυαλό και συνδέεται με το θέμα της μετάνοιας. Εν αναμονή του Κανόνα, οι Εσπερινοί, το απόγευμα της Τετάρτης είναι περισσότερο από το κανονικό, με την πρόσθεση ειδικών στιχηρών τροπαρίων, προς τιμήν του Μεγάλου Κανόνος. Ο ίδιος ο Μέγας Κανών απαγγέλλεται κατά τη διάρκεια των Όρθρων για την Πέμπτη, ο οποίος συνήθως εορτάζεται από την προσμονή, την Τετάρτη το βράδυ, έτσι ώστε περισσότεροι άνθρωποι να μπορέσουν να τον παρακολουθήσουν.
Το Σάββατο της Πέμπτης Εβδομάδας είναι αφιερωμένο στη Θεοτόκο (Μητέρα του Θεού) και είναι γνωστό ως το «Σάββατο του Ακάθιστου», επειδή ο Ακάθιστος ύμνος της Παναγίας ψάλλεται κατά τη διάρκεια του Όρθρου εκείνης της ημέρας (και πάλι, συνήθως αναμένεται από το βράδυ της Παρασκευής). Η Πέμπτη Κυριακή αφιερώνεται στην Αγία Μαρία την Αιγυπτία, της οποίας ο Βίος αναγνώσθηκε την εβδομάδα ενωρίτερα κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Κανόνα.
Η ΕΚΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ: Κατά τη διάρκεια της Έκτης Εβδομάδας, οι λειτουργίες της Σαρακοστής ακολουθούν όπως θα ήταν κατά τη δεύτερη και τρίτη εβδομάδα. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή τελειώνει με το πέρας της Ακολουθίας του Εσπερινού, την εσπέραν της Έκτης Παρασκευής και έχει τελειώσει ο Τεσσαρακονταήμερος κύκλος των αναγνωσμάτων της Παλαιάς Διαθήκης. Στην ίδια λειτουργία αρχίζει και ο εορτασμός για το Σάββατο του Λαζάρου. Η Ανάσταση του Λαζάρου νοείται ως η προαναγγελία της Ανάστασης του Ιησού και πολλοί από του Αναστάσιμους ύμνους που κανονικά ψάλλονται την Κυριακή (και οι οποίοι θα αντικατασταθούν με τους ύμνους για την Κυριακή των Βαΐων), ψάλλονται στους Όρθρους το πρωί του Σαββάτου του Λαζάρου.
Η Κυριακή των Βαΐων διαφέρει από τις προηγούμενες Κυριακές, από το γεγονός ότι είναι μια από τις Μεγάλες Εορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι λειτουργίες της Αγίας Εβδομάδας αρχίζουν το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων και τα λειτουργικά χρώματα αλλάζουν από τις εορταστικές αποχρώσεις του Σαββάτου του Λαζάρου και της Κυριακής των Βαΐων επιστρέφουν στα μελαγχολικά χρώματα της Σαρακοστής.

Η Μεγάλη Εβδομάδα
Αν και τεχνικά, η Μεγάλη Εβδομάδα είναι ξεχωριστή από τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, οι λειτουργίες της αντικατοπτρίζουν αυτές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και περιέχονται στο ίδιο βιβλίο, το «Σαρακοστιανό Τριώδιον». Ενώ, κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, κάθε εβδομάδα έχει το δικό της θέμα, κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, κάθε ημέρα έχει το δικό της θέμα και πάλι με βάση τις αναγνώσεις του Ευαγγελίου για την εκάστοτε ημέρα:
Τη Μεγάλη Δευτέρα: Ιωσήφ του Ιακώβ (Κατά Ματθαίον 21:18-22)
Τη Μεγάλη Τρίτη: Η παραβολή των δέκα παρθένων (Κατά Ματθαίον 25:1-13)
Τη Μεγάλη Τετάρτη: Η χρίση του Ιησού με Μύρο (Κατά Ματθαίον 26:6-13)
Τη Μεγάλη Πέμπτη: Ο Μυστικός Δείπνος
Τη Μεγάλη Παρασκευή: Τα Άγια Πάθη (Κατά Ματθαίον 27:62-66)
Το Μεγάλο Σάββατο: Η Ταφή του Ιησού και η Κάθοδος του Χριστού στον Άδη (Κατά Ματθαίον 28:1-20)
Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, η σειρά των λειτουργιών συχνά φέρεται νωρίτερα κατά αρκετές ώρες.